Tajny związek: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne, wikizacja
Linia 6:
 
Cechami charakterystycznymi tajnych związków są:<br/>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;a) istnienie wewnętrzej struktury opartej na systemie stopni i
inwidualnym przywództwie oraz ukrytej siedziby (domostw, miejsc świętych),<br/>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;b) określonych zasad przyjmowania nowych członków (często związanych z [[Inicjacja|inicjacją]] nowicjusza) oraz przedmiotów związanych z rytuałami.,<br/>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;c) często też istnienie tajemnego języka.<br/>
 
Najczęstszymi związkami tego typu były stowarzyszenia męskie, choć spotyka się też kobiece.
 
Linia 19 ⟶ 20:
Pochodzenie społeczne wysuwali między innymi: [[Ludwik Krzywicki]], [[Hutton Webster]], E.M. Loeb. Badacze ci wskazywali na liczny udział mężczyzn w tego typu organizacjach, co miało wskazywać na powiązanie tych stowarzyszeń z inicjacją młodzieży. Według Webstera istnienie określonej hierarchii w tajnych związkach miało związek z ''grupami wieku''. Uważał on, że inicjacja plemienna i związkowa mają wiele cech wspólnych, jak izolacja, nauka wiedzy tajemnej i posłuszeństwo wobec starszych. Powstanie żeńskich stowarzyszeń jest według niego dowodem rozkładu stowarzyszeń<ref>zob.: {{cytuj książkę |nazwisko=Webster |imię=Hutton |tytuł=Primitive Secret Societes |wydawca=The Macmillan Co. |miejsce=New York |rok=1932}}</ref>.
 
Należy tu także wspomiećwspomnieć o związkach tych organizacji z instytucją domów męskich, znaną na wielu kontynentach. Loeb natomiast wskazywał na występowanie w obu inicjacjach [[Obrzęd przejścia|obrzędu przejścia]] oraz otrzymaniem znaków plemiennych <ref>zob. E.M. Loeb, ''Tribal initiation and secret societes'', Berkeley 1929.</ref>. Zdaniem niemieckiego etnologa Kunza Dittmera tajne związki powstały w celu zastraszania kobiet <ref>zob: {{cytuj książkę |nazwisko=Eliade |imię=Mircea |tytuł=Historia wierzeń i idei religijnych |wydawca=PAX |miejsce=Warszawa |rok=1991 |tom=1 |strony=247}}</ref>.
 
Religijne pochodzenie tajnych związków wysuwali: [[Leo Frobenius]], S.A.Tokariew i [[Mircea Eliade]]. Zdaniem Frobeniusa powstanie tych organizacji miało swe źródło w kulcie zmarłych i boskich przodków.
Linia 31 ⟶ 32:
Głównymi obszarami występowania tego typu organizacji były [[Afryka]] zachodnia i [[Melanezja]]. W Nowym Świecie istniały one przeważnie w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]], głównie na wybrzeżu Pacyfiku.
 
W Afryce tajne stowarzyszenia pełniły głównie funkcje policyjne i sądownicze lub religijne. Działalność tych pierwszych sprowadzała się do wymierzania sprawiedliwości i polowań na czarownice. Zajmowały się tym takie związki, jak jorubańskie [[Oro]] i [[Ogboni]], [[Mmo]] u [[Ibo|Ibów]]. Niektóre z tych związków, np. związek [[Poro]] i [[Simo]], nabrały charakteru organizacji ponadplemiennych, a poleceń ich przywódców nie ośmielał się nie wykonać nawet władca. Należy w tym miejscu wspomnieć o związkach tzw. ludzi-lampartów, działających niemal w całej Afryce Zachodniejzachodniej, czy o związku ludzi-lwów u ludu [[Sara]] z Czadu[[Czad]]u, których członkowie, często przebrani za zwierzęta, napadali i terroryzowali miejscową ludność. Związki o charakterze religijnym, jak np. [[Zangbeto]] u [[Aszanti]], [[Egunggun]] u [[Jorubowie|Jorubów]] , [[Hjondo]] u ludu [[Sara]], [[Bagre]] u ludów [[Lodagaa]], [[Lobi]] i [[Dagari]] zajmowały się głównie inicjacją młodzieży i kultem religijnym, część z nich z czasem nabrała charakteru bractw religijnych. Na terenie Afryki środkowej istniały także związki kobiece, takie jak [[Ko Kume]], [[Ndżo-Kholo]] i [[Miamba]] w Kamerunie [[Kamerun]]ie, [[Lisimbu]] u ludu [[Kuta]] czy [[Nyembe]] w Gabonie[[Gabon]]ie.
 
W [[Melanezja|Melanezji]] tajne związki były zjawiskiem niemal powszechnym. Część z nich, jak np. związek [[Sukwe]] z [[Wyspy Banksa|Wysp Banksa]] przekształciła się w kluby męskie, do których mógł należeć każdy dorosły mężczyzna, lecz dostęp do najwyższych stopni wymagał wielkich opłat <ref>zob. Wach J., "Socjologia religii", s.135.</ref>. Inne zaś, jak związek [[Duk-Duk]] z [[Nowa Brytania|Nowej Brytanii]], pełniły funkcje policyjne, choć nieraz także terroryzowały miejscową ludność.
 
Na półkuli zachodniej przykładem może być związek [[Kanibalizm|kanibali]] u Indian [[Kwiakutl]]ów. Część związków zmieniła się bractwa religijne, jak np. bractwoBractwo Węży u Indian [[Nawaho]].
 
==Uwagi końcowe==