Zagon na Żytomierz: Różnice pomiędzy wersjami

Plan operacyjny ofensywy Polaków na Ukrainie przewidywał, że w pierwszym etapie nastąpi rozcięcie sił bolszewików na dwie części i szybkie zajęcie Żytomierza i Koziatyna. Tym sposobem miał być odcięty odwrót nad [[Dniepr]] oddziałów Armii Czerwonej stojących na północy. Wojska bolszewicki stojące na południu od linii kolejowej Szepitówka - Koziatyn, miały być zepchnięte dalej na południe. W rejonie Zwiahla[[Zwiahl]]a skoncentrowano Grupę gen. Rydza-Śmigłego w składzie [[1 Dywizja Piechoty Legionów]], [[7 Dywizja Piechoty (II RP)]], [[3 Brygada Jazdy]], siedem baterii artylerii ciężkiej. Grupie przydzielono trzy plutony samochodów pancernych i baterię zmotoryzowaną. Grupa miała zająć Żytomierz w pierwszym dniu walki (najpóźniej drugiego dnia rano), oraz opanować mosty na Teterewie[[Teterew]]ie w Żytomierzu i Korosteszowie. Od rejonu wyjściowego do Żytomierza było 80 km, dlatego piechotę przewieziono na samochodach (czterdzieści samochodów ciężarowych). 20 kwietnia Rydz-Śmigły wydalwydał rozkaz operacyjny, zgodnie z którym na przedmieściu Zwiahla skoncentrowano wzmocnioną 3 BPLegionów. Miała ona przełamać front sowiecki i otworzyć 1 BPLegionów drogę do wykonania zagonu na Żytomierz. Zgrupowanie 7 Dywizji piechotyPiechoty na północ od Zwiahla siłami 14 Brygady Piechoty i 12 Pułku Ułanów miało nacierać, aby przeciąć linie kolejową Korosten - Żytomierz i dotrzeć do rz. [[Teterew]]. Ubezpieczać marsz miała od strony Radomyśla i opanować most na Teterewie miała [[3 Brygada Jazdy]]. Na południe od szosy Zwiahl - Żytomierz przemieszczała się 13 Brygada Piechoty z 7 dywizjiDywizji Piechoty. Przed grupą stała [[17 Dywizja Piechoty]] wzmocniona [[3 Brygada Kawalerii|3 Brygadą Kawalerii]] (łącznie 1500 żołnierzy i osiem dział).

Na tym odcinku frontu przeciwnikiem wojsk polsko-ukraińskich była 58 Dywizja Strzelecka z 12 Armii bolszewickiej, oraz 45 Brygada Strzelców z 15 Dywizji Strzelców (obie jednostki miały ok 2000 żołnierzy, dziewiętnaście dział, siedem samochodów pancernych). Bolszewicy otrzymywali zaopatrzenie poprzez [[Husiatyn]] i [[Żytomierz]]. Gen. Rydz-Śmigły spodziewał się silbnejsilnej obrony. W celu zaskoczenia bolszewików w Żytomierzu, wysłano kolumnę szosą równoległą do szosy Zwiahl - Żytomierz.

W celu opanowania ZytomierzaŻytomierza utworzono Grupę zmotoryzowaną pod dowództwem płk. Dąb-Biernackiego. Grupa składała się z oddziałów 1 Pułku Piechoty Legionów, kompanii saperów i pododdziału jazdy.

25 kwietnia o godz. 3.00 rozpoczęto ładowanie 1 Pułku Piechoty Legionów na samochody. Ze względu na brak transportu 3 batalion pułku musiał działąć pieszo. Na samochody postawiono dodatkowo 25 ckm z 5 Pułku Piechoty. Z kolumną jechał dowódca 1 Brytgady piechoty Legionów - płk [[Stefan Dąb-Biernacki]]. Ok godz. 3.30 pododdziały 6 PPLeg z 3 BPLeg przełamały obronę nieprzyjaciela na Murawni w potyczkach z kawalerią sowiecką posuwały się na ZytomierzŻytomierz. 5 PPLeg pokonalpokonał spieszonaspieszoną kawalerię sowiecka nanad Tenią. W czasie pokonywania trasy samochody grzałygrzęzły na piaszczystych drogach, zagrzewały się, a samochody pancerna łamały mosty. Okoliczna ludnośc gromadziła się na trasach kolumn, witała żołnierzy mlekiem i wodą, wspierała też podwodami. Ok 12.30 Grupa znalazła się 14 km na pólnocny-zachód od Żytomierza, pod osadą Wilsk bronioną przez 522 Pułk Strzelców. Pułk wycofał się, nie przyjmując walki. Płk Dąb-Biernacki zatrzymał w Wilsku kolumnę, aby poczekać na resztę samochodów i uporzadkować szyki 1 BPLeg przed spodziewanym bojem. Po nadejściu samochodów wyładowano z nich piechotę i odesłano do dyspozycji 3 BPLeg, która nacierała szosą. Między godz. 22.00 a 23.00 przybył do Wilska 3 batalion 5 PPLeg, natomiast maszerujący pieszo 3 batalion 1 PPLeg, po przebyciu 48 km zatrzymał sie na nocleg, 19 km od Wilska. Utknęła po drodze bateria zmotoryzowana i nie było nadziei na jej dołączenie. W ciągu dnia 522 PP atakował oddziały polskie w Wilsku, jednak został odparty i wycofał się do Żytomierza. Późnym wieczory płk Dąb-Biernacki dysponował w Wilsku trzema batalionami i samochodem pancernym. Płk Dąb-Biernacki bojąc się stracić zaskoczenie wydał rozkaz natychmiastowego natarcia na Żytomierz dwoma kolumnami. O godz. 24.00 dwa bataliony 1 PPLeg ruszyły z zadaniem obejścia Żytomierza od wschodu, przecięcia szosy kijowskiej i uderzenia na miasto od stacji kolejowej. 3 batalion 5 PPLeg, wzmocniony kompanią ckm z 1 PPLeg i samochodem pancernym maszerowały drogą na Żytomierz. 3 batalion dotarł o świcie do skraju Żytomierza. Rosjanie przyjęli Polaków silnym ogniem. Polacy zalegli i nie nacierali, oczekując na siły 1 PPLeg. 1 PPLEg stoczył po drodze walkę ze spieszonym 520 PS, wspieranym przez 522 PS, i 26 kwietnia ok. 8.00 stanął od wschodu na skraju Żytomierza. 1 batalion 1 PPLeg uderzył dwoma kompaniami niezwłocznioe na dworzec kolejowy w Żytomierzu i po odparciu ataku kawalerii zdobył dworzec. zaskoczenie było pełne. Załoga dworca uciekła w kierunku miasta, a za nią dwie kompanie Polaków. 3 kompania 1 batalionu opanowała baterię sowiecką. Płk Dąb-Bernacki na odgłos strzelaniny rzucił do ataku 3 batalion 5 PPLeg. Po krótkim oporze załoga miasta zagrożona okrążeniem wycofała się. Do 11.00 miasto Żytomierz opanowali Polacy. Po południu do miasta przybył 6 PPLeg, który po drodze stoczył bój z oddziałem 17 Dywizji Kawalerii. Dwie kompanie 6 PPLeg zostały wysłane samochodami i opanowały most na Teterewie i utworzyły przyczółek.