Ustrój polityczny Francji: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.6.4) (robot poprawia it:Politica della Francia |
|||
Linia 6:
[[Władza wykonawcza]] we Francji jest dwuczłonowa i należy zarówno do rady ministrów, na czele której stoi [[Premierzy Francji|premier]], jak i do [[Prezydenci Francji|prezydenta]]. Prezydent, wybierany bezpośrednio przez wszystkich obywateli na 5-letnią (zgodnie z konstytucją kadencja prezydenta powinna trwać 7 lat, lecz na mocy referendum konstytucyjnego z roku 2000 została skrócona do lat 5) kadencję ma prawo powoływania i odwoływania premiera, którego jednak musi również zatwierdzić [[Zgromadzenie Narodowe (Francja)|Zgromadzenie Narodowe]], niższa izba francuskiego parlamentu. Prezydent odpowiada za politykę międzynarodową, jest formalnym głównym dowódcą wojska i ma prawo wydawać [[dekret]]y oraz [[kontrasygnata|kontrasygnować]] [[ustawa|ustawy]].
[[Władza ustawodawcza]] we Francji należy do dwuizbowego parlamentu, w którym głos decydujący ma Zgromadzenie Narodowe liczące 577 deputowanych, wybieranych bezpośrednio przez obywateli na 5-letnią kadencję. Senat liczy 343 członków, którzy są wybierani na 6-letnią kadencję przez elektorów powoływanych wg skomplikowanego klucza przez lokalne władze departamentów Francji i niektóre instytucje centralne. Senat jest ciałem doradczym z bardzo ograniczonymi prerogatywami. Inicjatywa ustawodawcza we Francji należy niemal w całości do rady ministrów i prezydenta, aczkolwiek muszą oni stosować się do złożonej procedury legislacyjnej, obejmującej konieczność akceptacji projektów ustaw przed złożeniem w parlamencie przez [[Rada Stanu
[[Władza sądownicza]] opiera się na prawie stanowionym. Sądy dzielą się na powszechne, wojskowe, administracyjne i rozrachunkowe. Wszystkie cztery piony sądowe są trójinstancyjne. Na szczycie sądów powszechnych i wojskowych znajdują się odpowiednie sądy kasacyjne. Na czele systemu sądów administracyjnych znajduje się wydział kasacyjny Rady Stanu Francji. Naczelny Sąd Rozrachunkowy jest ostatnią instancją sądów rozrachunkowych. Sędziowie wszystkich pionów sądownictwa Francji są państwowymi urzędnikami powoływanymi przez ministra sprawiedliwości. Konstytucja i ustrój sądów zapewnia jednak raz powołanym sędziom wysoki stopień niezależności od władzy wykonawczej. [[Rada Konstytucyjna]] jest organem o cechach [[sąd konstytucyjny|sądu konstytucyjnego]].
Linia 31:
Zgodnie z tradycją rada ministrów składa się z następujących urzędników
* [[Minister
* [[wiceminister|wiceministrów]] (''ministres délégués''),
* [[sekretarz stanu|sekretarzy stanu]] (''secrétaires d'état''),
Linia 43:
* [[Ministerstwo Edukacji Francji|Ministerstwo Edukacji]],
* [[Ministerstwo Obrony Francji|Ministerstwo Obrony]],
* [[Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Europejskich Francji|Ministerstwo Spraw Zagranicznych]].
Rząd ma znaczącą rolę w określaniu prac [[legislacja|legislacyjnych]] realizowanych w parlamencie. Posiada [[Prerogatywa|prerogatywy]] uprawniające go do [[inicjatywa ustawodawcza|inicjatywy ustawodawczej]] oraz składania poprawek podczas posiedzeń parlamentu. Rząd może też powołać się na specjalny tryb pracy ustawodawczej, który skraca cykl tworzenia prawa.
W zwyczaju jest, że gabinet zbiera się raz w tygodniu (rano w środę) w [[Pałac Elizejski|Pałacu Elizejskim]] (fr. ''Palais d'Élysée'') odpowiadając na zaproszenie prezydenta.
Od [[Maj 2005#31 maja 2005|31 maja 2005]] do [[Maj 2007#15 maja 2007|15 maja 2007]] funkcje premiera Francji pełnił [[Dominique de Villepin]] wywodzący się z [[Prawica|prawicowej]] [[partia polityczna|partii]] [[
Od [[Maj 2007#17 maja 2007|17 maja 2007]] funkcję premiera pełni [[François Fillon]].
Linia 56:
Tylko prezydent i premier mają prawo podpisywania [[dekret]]ów (''décrets''):
* prezydent ma uprawnienie do wydawania dekretów zawierających [[nominacja|nominacje]] oraz dymisje wysokich urzędników cywilnych oraz dowódców wojskowych. Lista stanowisk obsadzanych w ten sposób jest wyszczególniona w konstytucji oraz ustawach regulujących funkcjonowanie poszczególnych instytucji.
* premier wydaje dekrety stanowiące rozporządzenia, [[kontrasygnata|kontrasygnowane]] przez odpowiedzialnych za poszczególne dziedziny ministrów. W niektórych obszarach rozporządzenia są jedyną regulacją, ale zwykle pełnią rolę aktów wykonawczych do wydanych już ustaw. W niektórych przypadkach przed wydaniem dekretu konieczne jest skonsultowanie go z [[Rada Stanu
Poszczególni ministrowie mają uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych (''arrêtés'') w ramach zarządzanych przez nich instytucji, ale mają one niższą rangę legislacyjną niż ustawy i dekrety.
Linia 74:
Zgodnie z [[Konstytucja Francji|konstytucją Francji]], jedynie poprzez ustawy mogą być regulowane następujące dziedziny życia:
* [[prawa obywatelskie]] oraz inne najważniejsze uprawnienia przyznawane obywatelom, obowiązki obywateli związane z obroną kraju,
* przyznawanie [[obywatelstwo|obywatelstwa]], [[Migracja ludności|emigrację]], [[małżeństwo|małżeństwa]] oraz [[prawo rodzicielskie|prawa rodzicielskie]], [[dziedziczenie]], [[
* ściganie i karanie za najcięższe przestępstwa, [[
* podstawę opodatkowania, jego wysokość i sposób ściągania [[podatek|podatków]] jak również [[polityka
* [[ordynacja wyborcza|ordynacje wyborcze]] do ciał obieranych w wyborach powszechnych,
* uprawnienia urzędników służby cywilnej, oraz służb mundurowych,
Linia 92:
=== Procedury legislacyjne parlamentu ===
Inicjatywa ustawodawcza należy do rządu, a właściwie rady ministrów, jak również do odpowiednio licznej grupy parlamentarzystów. Projekt nowego prawa zgłoszony przez rząd określa się jako ''projet de loi'', a ten złożony przez członków [[Władza ustawodawcza|legislatywy]] jest nazywany ''proposition de loi''. Każdy projekt ustawy rządowej jest opiniowany przez [[Rada Stanu
Ustawy rządowe rozpoczynają swój proces legislacyjny w Zgromadzeniu Narodowym, a te zgłoszone przez członków którejś z izb legislatywy są rozpatrywane najpierw w tej izbie. Jeżeli przepisy proponowane przez obie izby różnią się między sobą, to powoływana jest specjalna komisja harmonizacyjna. Składa się ona po połowie z członków Senatu i Zgromadzenia Narodowego. Jeżeli jej prace zakończą się fiaskiem, to o ostatecznym tekście decyduje niższa izba parlamentu.
Linia 131:
=== Sądownictwo administracyjne ===
Sądy administracyjne zajmują się rozstrzyganiem spraw spornych pomiędzy obywatelami a instytucjami państwa oraz między różnymi urzędami. Każda decyzja urzędnika może zostać zaskarżona. Sądownictwo administracyjne podobnie jak powszechne zapewnia możliwość apelacji. Wyroki rejonowych trybunałów administracyjnych, mogą podlegać apelacji do administracyjnych sądów apelacyjnych, a najwyższą instancją, do której można się odwołać jest [[Rada Stanu
Rada Stanu jest organem rządowym, pełniącym dwie funkcje: doradczą (doradza rządowi w sprawie projektów ustaw i ordonansów) oraz sądowniczą (jest najwyższą instancją sądownictwa administracyjnego). Formalnie na czele Rady Stanu stoi Premier, lecz faktyczne kierownictwo sprawowane jest przez wiceprezesa, nominowanego dekretem Rady Ministrów. Bliskie powiązanie Rady Stanu z administracją rządową bywa przedmiotem kontrowersji co do jej niezależności przy rozpatrywaniu skarg na działania organów administracji publicznej. Zgodnie z francuską doktryną prawa administracyjnego, sędzia administracyjny sam jest administratorem.
Linia 153:
* 26 [[region (Francja)|regionów]] (fr. ''région''), z tego 22 we Francji metropolitalnej i 4 regiony zamorskie, kierowanych przez rady regionalne (fr. ''conseil régional'').
Władze różnych szczebli prowadzą działalność publiczną na różnych poziomach. Przykładem może być tutaj [[edukacja]], gdzie gminy zarządzają [[szkoła podstawowa|szkołami podstawowymi]], departamenty [[szkoła średnia|średnimi]], a regiony [[
Zobacz więcej: [[Podział administracyjny Francji]].
| |||