Prowincja Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Powstanie: poprawa linków
m drobne redakcyjne, poprawa linków, źródła/przypisy
Linia 18:
 
== Powstanie ==
Prowincja, pod początkową nazwą [[Franciszkanie reformaci|Niepokalanego Poczęcia NMP w Prusach i w Wielkim Księstwie Poznańskim]], została erygowana 12 maja 1855 r. dekretem ''In regimine universi Ordinis'' generała Zakonu o. [[Venanzio Metildi de Celano|Wenantego z Celano]]. Prowincję tworzyli bracia wywodzący się ze skasowanych wcześniej reformackich prowincji w Wielkopolsce i w Prusach. Licząca w momencie powstania 33 zakonników prowincja skupiała się początkowo w czterech klasztorach: [[Klasztor franciszkanów w Łąkach Bratiańskich|Łąki Bratiańskie]] i [[Klasztor Franciszkanów w Wejherowie|Wejherowo]] w diecezji chełmińskiej oraz [[Klasztor Franciszkanów w Miejskiej Górce|Miejska Górka]] i [[Kościół Bożego Ciała w Poznaniu|Poznań-Boże Ciało]] w archidiecezji poznańskiej. Niebawem przyjęto następne klasztory w diecezji chełmińskiej: [[Klasztor franciszkanówbenedyktynek w Bysławku#Konwent franciszkanów (1857-1875)|Bysławek]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.lubiewo.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=430&Itemid=314| tytuł = Historia Klasztoru w Bysławku| data dostępu = 2011-10-05| autor = | opublikowany = www.lubiewo.pl| praca = | data = 2006-12-18| język = }}</ref> i [[Klasztor w Zamartem|Zamarte]] oraz w archidiecezji poznańskiej: [[Klasztor Franciszkanów w Osiecznej|Osieczna]] i [[Klasztor Franciszkanów we Wronkach|Wronki]]. Siedziba prowincjała mieściła się początkowo w Miejskiej Górce a następnie w Łąkach Bratiańskich. Nowicjat zaś umieszczono w Wejherowie. Prowincja od początku posiadała też własne studium seminaryjne: kurs filozoficzny w Miejskiej Górce i teologiczny w Łąkach Bratiańskich<ref name="KrzemKub" />.
 
== Historia ==
[[Plik:Panewniki Hedwig.jpg|thumb|200px|Siedziba prowincjała w Katowicach Panewnikach]]
Pomyślny rozwój prowincji (w 1873 r. liczyła już 112 zakonników) został przerwany pruską ustawą z 31 maja 1875 r. o zniesieniu zakonów. Większość klasztorów prowincja utraciła a wielu braci udało się wówczas do Stanów Zjednoczonych, gdzie później dali początek [[Prowincja franciszkanów w Pułaski|nowej prowincji]] a także do [[Francja|Francji]], do [[Konstantynopol]]a i do [[Ziemia Święta|Ziemi Świętej]]. Ówczesny prowincjał, o. [[Rogeriusz Binkowski]] nadal pełnił swój urząd przenosząc się z czasem do Nowego Miasta Lubawskiego, skąd kierował rozproszoną prowincją. W 1890 r. zastąpił go o. [[Anastazy Szpręga]] w randze komisarza prowincjalnego, rezydujący w Miejskiej Górce i w [[Klasztor Franciszkanów w Osiecznej|Osiecznej]]. Po jego śmierci w 1911 r. urząd ten przez dwa lata nie był obsadzony a następnie z polecenia władz generalnych do 1923 r. funkcję tę pełnili prowincjałowie galicyjscy<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |autor link = |tytuł = Franciszkańska Prowincja Maryi Panny Wniebowziętej w Polsce (zarys dziejów od 1918 roku)|czasopismo = Kalendarz Franciszkański 1984|wolumin = |wydanie = |strony = 43-44|data = 1983|wydawca = Apostolat "Zwycięstwo Niepokalanej"|miejsce = Katowice-Panewniki|issn = |doi =}}</ref>. W między czasie, w 1897 r. [[Unia Leoniańska]] zniosła oddzielne frakcje istniejące wewnątrz zakonu ([[Franciszkanie reformaci|reformaci]], [[alkantarzyści]], [[rekolekci]]). Zaniechano również wielowiekowego podziału zakonu na [[Familia Cismontańska|familię cismontanską]], do której przynależała prowincja i [[Familia Ultramontańska|ultramontańską]]<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Szteinke OFM|imię = Anzelm|autor link = Anzelm Szteinke|tytuł =Reformackie korzenie Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce |czasopismo =[[Szkoła Seraficka]] |wolumin = 1|wydanie = |strony = 9-52|data = 2008|wydawca = Prowincja Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce|miejsce = Katowice|miejsce = |issn = 1898-7842|doi = }}</ref>.
 
[[Plik:KlimzowiecKlasztor.JPG|thumb|right|200px|Klasztor w Chorzowie Klimzowcu z 1990]]
Po zakończeniu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] w dawnych klasztorach prowincji, które znalazły się w odrodzonym państwie polskim żyło jeszcze sześciu braci. Jednocześnie w wyniku plebiscytu na terenie Polski znalazł się także [[Klasztor Franciszkanów w Panewnikach|klasztor w Panewnikach]], należący do wrocławskiej prowincji św. Jadwigi<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Janicki| imię = Syrach Bogdan| autor link = Syrach Janicki| tytuł = Czytanki majowe na jubileusz 100-lecia konsekracji bazyliki w Panewnikach| wydawca = Klasztor Franciszkanów w Panewnikach| miejsce = Jaworzynka-Panewniki| rok = 2008| strony = 13-24| isbn =}}</ref>. Władze tejże prowincji powiększając w międzyczasie swój stan posiadania na terenie Polski o klasztory w [[Klasztor Franciszkanów w Wieluniu|Wieluniu]], [[Parafia św. Józefa Robotnika w Rybniku|Rybniku]] i [[Klasztor Franciszkanów w Choczu|Choczu]], utworzyły z nich odrębny komisariat. Komisariat ten niebawem podjął starania o włączenie w swoje struktury braci i klasztorów prawie wymarłej prowincji Niepokalanego poczęcia NMP. Władze generalne zdecydowały jednak, że odwrotnie komisariat panewnicki zostanie włączony do dawnej prowincji gdyż ta prawnie nadal istniała. Dokonał tego 17 marca 1923 r. generał zakonu [[Bernardyn Klumper]], dekretem ''Antiqua Ordinis Provincia''. Prowincja powiększyła się tym samym o 58 zakonników a jej główną siedzibą od tej pory stał się klasztor w Panewnikach. Później, z uwagi na podobną nazwę innej prowincji na terenie Polski, zmieniono nazwę na ''Prowincja Wniebowzięcia NMP w Polsce''.
 
Okres międzywojenny był czasem dynamicznego rozwoju odrodzonej prowincji. Przyjmowano kolejne placówki ([[Klasztor Franciszkanów we Wronkach|Wronki]], [[Klasztor Franciszkanów w Kobylinie|Kobylin]], [[Klasztor franciszkanów w Pakości-Kalwarii|Pakość Kalwaria]], [[Klasztor franciszkanów w Jarocinie|Jarocin]], [[Parafia św. Franciszka z Asyżu w Chorzowie Klimzowcu|Chorzów]]) oraz otwarto niższe i wyższe seminarium duchowne. Prowincja rozwinęła także na szeroką skalę działalność wydawniczą. W przededniu wybuchu II wojny światowej prowincja liczyła już 214 braci<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Tomczak OFM|imię = Salezy|autor link = |tytuł = Zarys dziejów Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce (1923-1991)|czasopismo = [[Szkoła Seraficka]]|wolumin = 1|wydanie = |strony = 129|data =2008 |wydawca = Prowincja Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach|miejsce = Katowice|issn = 1898-7842|doi = }}</ref>.
 
Okres wojny i okupacji przerwał pomyślny rozwój prowincji, a wielu braci zostało zmuszonych do opuszczenia klasztorów. Spośród nich, wielu się ukrywało lub przebywało w klasztorach innych prowincji, niektórzy pracowali w duszpasterstwie diecezjalnym a 9 kapłanów podjęło się posługi kapelanów wojskowych na różnych frontach. Kilku spośród nich zostało odznaczonych orderem Virtuti Militari. Niektórzy ponieśli śmierć męczeńską, w tym sługa Boży o. [[Euzebiusz Huchracki]], którego proces beatyfikacyjny jest w toku<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Janicki| imię = Syrach Bogdan| autor link = Syrach Janicki| tytuł = Jubileusz 100-lecia konsekracji bazyliki w Panewnikach| wydawca = Klasztor Franciszkanów w Panewnikach| miejsce = Jaworzynka-Panewniki| rok = 2008| strony = 29-32| isbn =}}</ref>. Do bardziej znanych męczenników II wojny światowej należą ponadto: [[Fabian Waculik]], [[Pacyfik Szmuk]], [[Fortunat Hupa]] i inni. W sumie ofiarami wojny stało się 16 braci, 17 zostało wtrąconych do hitlerowskich obozów koncentracyjnych a 12 było więzionych w obozach jenieckich. W [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941-1942)|Armii Andersa]] służył jako kapelan [[Marcin Szawerna|o. Rudolf Marcin Szawerna]], po wojnie w stopniu [[major]]a<ref>{{cytuj książkę |autor r = Hugolin Pieprzyk OFM | rozdział = Marcin Rudolf Szawerna | autor = Mieczysław Pater (pod red.)| tytuł = Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku| wydawca = Księgarnia św. Jacka| miejsce = Katowice| rok = 1996| strony = 413-414| isbn = 83-7030177-0}}</ref>.
Linia 47:
== Prowincjałowie prowincji Wniebowzięcia NMP w Polsce (chronologicznie) ==
[[Plik:EzdraszBiesok2010.jpg|thumb|right|200px|Obecny minister prowincjalny o. dr Ezdrasz F. Biesok OFM]]
Kilku prowincjałów było wybieranych na podwójne kadencje. W sumie ministrami prowincjalnymi było 22 ojców<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Gierlotka| imię = Stefan| autor link = Stefan Gierlotka| tytuł = Bazylika Ojców Franciszkanów św. Ludwika i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach-Panewnikach. Stulecie konsekracji 1908-2008| wydawca = Śląsk| miejsce = Katowice| rok = 2008| strony = 178| isbn = 978-83-7164-531-0}}</ref>:
# o. [[Pacyfik Bydłowski]] (1855-1858)
# o. [[Onufry Laskowski]] (1858-1861)
Linia 117 ⟶ 118:
[[Użhorod|Użgorod]]
 
{{przypisy|2}}
 
== Bibliografia ==