Kreda (okres): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 11:
'''Kreda''' – ostatni [[okres (geologia)|okres]] [[Mezozoik|ery mezozoicznej]], trwający około 80 milionów lat (od 145,5 ± 4,0 do 65,5 ± 0,3 mln lat temu). Kreda dzieli się na dwie [[epoka geologiczna|epoki]]: [[kreda wczesna|wczesną kredę]] i [[kreda późna|późną kredę]].
Nazwa pochodzi od [[kreda (skała)|kredy piszącej]]
== Stratygrafia ==
Linia 17:
{|
| '''Górna/Późna kreda'''
|-
| [[mastrycht]]
Linia 35:
|-
| [[cenoman]]
| (99,6 ± 0,9 – 93,5 ± 0,8 mln lat temu)
|-
|
|-
| '''Dolna/Wczesna kreda'''
|-
| [[alb (geologia)|alb]]
| (112,0 ± 1,0 – 99,6 ± 0,9 mln lat temu)
|-
| [[apt (geologia)|apt]]
Linia 61:
== Ogólne ==
W kredzie panował bardzo ciepły i dość wilgotny klimat. Nawet na biegunie średnia roczna temperatura wynosiła około plus 4 °C i zimą raczej nie spadała poniżej zera. Pod koniec wczesnej kredy zaczęła się największa w dziejach Ziemi [[Transgresja morza|transgresja]], dzięki czemu w późnej kredzie poziom wszechoceanów był wyższy od dzisiejszego o ponad 200 metrów. Znaczna część lądów uległa zalaniu i utworzyły się tam liczne płytkie morza. Istniały już wtedy dobrze rozwinięte oceany [[Ocean Atlantycki|Atlantyk]] i [[Ocean Indyjski|Indyjski]], choć były jeszcze znacznie węższe niż obecnie. Pod koniec kredy zaczęły się intensywne [[orogeneza|ruchy górotwórcze]] [[orogeneza alpejska|orogenezy alpejskiej]], dzięki czemu doszło do sfałdowania i częściowego wypiętrzania osadów wcześniejszych mórz. Powstały wtedy m.in. [[płaszczowina|płaszczowiny]] [[Tatry|Tatr]].
== Flora ==
Wśród morskiej flory najważniejsza jest grupa jednokomórkowych glonów – [[kokolit]]ów, które (zwłaszcza w późnej kredzie) występowały masowo. Szczątki kokolitów są jednym z głównych składników wielu odmian [[Wapień|wapieni]], w tym [[kreda (skała)|kredy piszącej]]. Kokolity mają też spore znaczenie w datowaniu skał.
We wczesnej kredzie pojawiły się pierwsze [[Okrytonasienne|rośliny okrytonasienne]], które w późnej kredzie były już podstawowym składnikiem flory lądowej. Przez cały okres bardzo powszechne były rośliny [[iglaste]], zwłaszcza [[araukaria|araukarie]] i [[zastrzaliny]]. Z innych roślin [[nagonasienne|nagonasiennych]] we wczesnej kredzie pospolite były liściaste: [[miłorzębowe]], [[Sagowcowe|sagowce]] i [[benetyty]], jednak w późnej kredzie te ostatnie wymierają, a pozostałe podupadają. We wczesnej kredzie giną ostatnie [[paprocie nasienne]]. [[Rośliny zarodnikowe]] reprezentują prawie wyłącznie formy zielne, zwłaszcza pospolite były [[paprocie]]. W kredzie zanikają ostatnie drzewiaste paprocie.
| |||