Orda: Różnice pomiędzy wersjami

[[FilePlik:Ger Tereg Blue.jpg|thumb|right|300px|Przenoszenie '''ordy''' (namiotu władcy)]]

'''Orda''' -– wśród [[języki ałtajskie|ludów ałtajskich]] określenie namiotu władcy, albo, bardziej ogólnie, jego siedziby. Określenie ''złota orda'' oznaczało tam ''złoty paradny namiot'' władcy, a państwo było nazywane [[Ułus]]em (np. Ułus Dżocziego, Ułus Ugedeja).<ref>{{Cytuj książkę | tytuł=The Encyclopaedia of Islam... | strony=174}}</ref>. W państwach europejskich, takich jak [[Polska]] lub [[Rosja]], nazwa '''orda''' była rozciągana na rządzone przez władcę państwo (stąd nazwy [[Złota Orda]], [[Biała Orda]]).

[[Etymologia|Etymologicznie]], słowo ''orda'' pochodzi od [[w: Middle Mongolian language|mongolskiego]] słowa ''ordo''<ref name="Gleason2009">{{cytuj książkę|autor=Abbott Gleason|tytuł=A companion to Russian history|url=http://books.google.com/books?id=JyN0hlKcfTcC&pg=PA82|data dostępu=16 January 2011|data=2009|wydawca=Wiley-Blackwell|isbn=9781405135603|pages=82–}}</ref> lub [[w: Turkic languages|tureckiego]] ''orta'', które oznacza stronę, oddział, namiot lub kierunek.<ref name="GüzelOğuz2002">{{cytuj książkę|autor1=Hasan Celāl Güzel|autor2=Cem Oğuz|autor3=Osman Karatay|koautorzy=Murat Ocak|tytuł=The Turks: Middle ages|url=http://books.google.com/books?id=OmFtAAAAMAAJ|data dostępu=16 January 2011|data=2002|wydawnictwo=Yeni Türkiye}}</ref>.

tłumaczoneTłumaczone jako ''obóz'' lub ''pałac, [[jurta|namiot]]'',<ref name="Burgan2009">{{cytuj książkę|author=Michael Burgan|tytuł=Empire of the Mongols|url=http://books.google.com/books?id=du9IBqrbMcYC&pg=PA12|data dostępu=17 January 2011|data=August 2009|wydawnictwo=Infobase Publishing|isbn=9781604131635|strony=12–}}</ref>, a następnie ''siedziba władzy''<ref name="Hartog1996">{{cytuj książkę|autor=Leo de Hartog|tytuł=Russia and the Mongol yoke: the history of the Russian principalities and the Golden Horde, 1221-1502|url=http://books.google.com/books?id=CANpAAAAMAAJ|data dostępu=17 January 2011|data=1996|wydawnictwo=British Academic Press|isbn=9781850439615}}</ref> lub ''dwór królewski''.<ref name="Kohn2008">{{cytuj książkę|autor=Michael Kohn|tytuł=Mongolia|url=http://books.google.com/books?id=7JVGCF-MPB0C&pg=PA25|data dostępu=17 January 2011|data=1 May 2008|wydawnictwo=Lonely Planet|isbn=9781741045789|strony=25–}}</ref><ref name="RuysbroeckAntivari)1900">{{cytuj książkę|autor1=Willem van Ruysbroeck|autor2=Giovanni di Piano Carpini (abp. of Antivari)|tytuł=The journey of William of Rubruck to the eastern parts of the world, 1253-55|url=http://books.google.com/books?id=DmgMAAAAIAAJ&pg=PA57|data dostępu=17 January 2011|rok=1900|wydawca=Printed for the Hakluyt Society|strony=57–}}</ref>.

* [[Złota Orda]] (Ułus Dżoczi) -– chanat [[Mongołowie|mongolsko]]-[[Tatarzy|tatarski]] istniejący w latach [[1240]]-[[1435]]<ref>{{Cytuj książkę | autor=Borawski P. | tytuł=Tatarzy w dawnej Rzeczypospolitej... | strony=5-7 }}</ref><ref name=autonazwa1>{{Cytuj książkę | autor=Егоров В. Л. | tytuł=Историческая география Золотой Орды в XIII—XIV вв. | data=1985 | wydawca=Наука | miejsce=Москва | url = | isbn= | strony=}}</ref>.

* [[Biała Orda]] -– chanat [[Mongołowie|mongolski]] powstały w [[XIII wiek]]u, założony przez [[Orda (syn Dżocziego)|Ordę]], stanowił zachodnią część [[Złota Orda|Złotej Ordy]]<ref>{{Cytuj książkę | autor=Podhorodecki L. | tytuł=Tatarzy. Od Czyngis-chna do XX wieku... | strony=116-117}}</ref><ref name=autonazwa1 />.

* [[Wielka Orda]] -– chanat [[Mongołowie|mongolsko]]-[[Tatarzy|tatarski]] istniejący w latach [[1435]]-[[1502]], po rozpadzie Złotej Ordy<ref>{{Cytuj książkę | autor=Сафаргалиев М. Г. | tytuł=Распад Золотой Орды | data=1960 | wydawca= | miejsce=Саранск | url = | isbn= | strony=}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor=Греков И. Б. | tytuł=Восточная Европа и упадок Золотой Орды (на рубеже 14-15 вв.) | data=1975 | wydawca=Hayka | miejsce=Москва | url = | isbn= | strony=}}</ref>.

* [[Orda Nogajska]] -– konfederacja plemion [[nomada|koczowniczych]] ([[Mongołowie]], [[Tatarzy]], [[Połowcy]], [[Pieczyngowie]], [[Awarowie]], [[Chazarowie]] i inne) na [[Step Pontyjski|Stepie Pontyjskim]], istniejąca w latach [[1390]]-[[1634]], pod panowaniem [[Imperium Rosyjskie|Rosji]] od [[1634]] do [[1770]] roku<ref>{{Cytuj książkę | autor=Podhorodecki L. | tytuł=Chanat krymski... | strony=12, 36, 105}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor=Трепавлов В. В. | tytuł=История Ногайской Орды | data=2002 | wydawca=Восточная литература | miejsce= | url = | isbn=5-02-018193-5 | strony=}}</ref>.

* [[Ordy przednie]] -– [[nomada|koczownicze]] plemiona [[Nogajowie|Nogajów]] zamieszkujace w latach [[1430]]-[[1856]] [[step]]y [[Morze Czarne|nadczarnomorskie]], pod panowaniem [[Chanat Krymski|Krymu]] i [[Imperium osmańskie|Turcji]], potem [[Imperium Rosyjskie|Rosji]]<ref>{{Cytuj książkę | autor=Skorupa D. | tytuł=Stosunki polsko-tatarskie ... | strony=24-25 }}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor=Pajewski J. | tytuł=Buńczuk i koncerz... | strony=106-121}}</ref>.

* [[Kałmucy|Orda Kałmucka]] -– [[buddyzm|buddyjskie]] państwo [[Ojraci|Ojratów]] założone latach dwudziestych [[XVII wiek]]u na obszarach między rzekami [[Don]] i [[Ural (rzeka)|Jaik]], w [[1771]] roku większość z nich postanowiła wrócić do dawnej ojczyzny, 13 tys. rodzin pozostało na terenie [[Kałmucja|Kałmucji]] i podporządkowało się [[Rosja|rosyjskiemu]] [[gubernator]]owi<ref>{{Cytuj książkę | autor=Bazylow L. | tytuł=Historia Mongolii... | strony=178}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor=Батмаев М. М. | tytuł=Социально-политический строй и хозяйство калмыков в XVII—XVIII вв. | data=2002 | wydawca=Элиста | miejsce=Джангар | url = | isbn= | strony=}}</ref>.

{{Bibliografia start}}|1=

* {{Cytuj książkę | autor=Ludwik Bazylow | tytuł=Historia Mongolii | data=1981 | wydawca=[[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Ossolineum]] | miejsce=Wrocław | url = | isbn=83-04-00608-1 | strony=}}

* {{cytuj książkę|autor1=Willem van Ruysbroeck|autor2=Giovanni di Piano Carpini (abp. of Antivari)|tytuł=The journey of William of Rubruck to the eastern parts of the world, 1253-55|url=http://books.google.com/books?id=DmgMAAAAIAAJ&pg=PA57|data dostępu=17 January 2011|rok=1900|wydawca=Printed for the Hakluyt Society}}