Plebiscyt terytorialny: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kriis (dyskusja | edycje)
m poprawa linków
Gaj777 (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Linia 13:
24 marca 1860 r. zasady plebiscytu zostały wpisane w międzynarodowy traktat miedzy Francją a Sardynią. Następne plebiscyty o charakterze międzynarodowym objęły Wyspy Jońskie (1863), Szlezwik (1866), Wenecję (1866) oraz wyspę św. Bartłomieja (1877).
 
W trakcie i po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] chętnie szermowano zasadą samostanowienia narodów, nie mniej w praktyce, naczelną zasadą działania poszczególnych rządów były siła i własne interesy gospodarcze. Państwa kolonialne zmieniły jedynie właścicieli zaś przeprowadzone w Europie plebiscyty posłużyły jako wygodne uzasadnienie działań państw rozgrywających. Legalność działań zapewnił traktat Wersalski. Artykuły 32-34 ustanowiły plebiscyt w okręgach Eupen oraz Malmédy (pogranicze niemiecko-belgijskie), art. 48 i 50 zarządziły plebiscyt w zagłębiu Saary (13 stycznia 1935), art. 88 [[Plebiscyt na Górnym Śląsku]], art. 94-97 [[Plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu]], art. 109-110 w południowym Szlezwiku (14 marca 1920). Ponadto uzupełniający traktat Saint Germain-en-Laye zawarty z Austrią na podstawie art. 49-50 przewidywał plebiscyt w Klagenfurciepołudniowej Karyntii. Jego uzupełniający dokument z Wenecji (13 października 1921) podpisany przez Austrię i Węgry zarządzał plebiscyt w [[Sopron]]ie (austr. Ödenburg). Decyzją Rady Najwyższej [[Konferencja pokojowa w Paryżu (1919)|paryskiej Konferencji Pokojowej]] z 27 września 1919 roku zapowiedziano plebiscyty w Spiszu, na Orawie oraz na [[Śląsk Cieszyński|Śląsku Cieszyńskim]] - ten, ze względu na rozwój sytuacji politycznej został odwołany (zobacz więcej: [[polsko-czechosłowackie konflikty graniczne]]).
Powyższe plebiscyty przeprowadzono na terenach przegranych uczestników I wojny światowej czyli [[Austro-Węgry|monarchii austro-węgierskiej]] oraz [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwa Niemieckiego]]. [[Rosja|Rosji]] ogarniętej rewolucją październikową nikt nie brał pod uwagę. Polsce w zamian za rezygnację ze Śląska proponowano znaczne nabytki na terytorium Rosji w tym [[Litwa|Litwę]] i [[Kurlandia|Kurlandię]]<ref>po raz pierwszy jeszcze podczas prac komisji House'a, 20 marca 1918 r. (Masnyk, str. 23)</ref>. Niemcy również nie interesowali się zasadą samostanowienia. Chcąc zachować terytorium (także zajęte podczas wojny) chcieli utworzyć odrębne państwa, formalnie odrębne od Rzeszy i tym samym niepodlegające regulacjom Konferencji Pokojowej, po uspokojeniu się sytuacji miały wrócić do Rzeszy. W styczniu 1919 r. rozważano koncepcją Augusta Winniga, generalnego pełnomocnika rządu Rzeszy dla Prus Wschodnich i Zachodnich, według której z Prus Wschodnich, części Prus Zachodnich oraz Litwy, Kurlandii i Inflant miano utworzyć Oststaat. Wcześniej (koniec 1918 r.) nadprezydent Prus Wschodnich Adolf von Batocki-Friebe chciał utworzyć państwo obejmujące [[Śląsk]] i Poznańskie<ref>Masnyk, str 41</ref>.