Wawrzyniec Goślicki: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne, podpisy pod fotografiami, lit., int.
m drobne merytoryczne, uzupełnienie sekcji Twórczość..
Linia 3:
[[Plik:6 Poznan 129.jpg|166px|thumb|right|[[Nagrobek]] Wawrzyńca Goślickiego w [[Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu|katedrze poznańskiej]]]]
 
'''Wawrzyniec Goślicki''' herbu [[Grzymała (herb szlachecki)|Grzymała]], znany także jako ''Laurentius Grimalius, Goslicius, Grimaldius'' (ur. [[1538]] lub [[1530]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= |imię= |autor link= |tytuł=Bibliografia Literatury Polskiej - Nowy Korbut | rozdział=t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie | nazwisko r= | imię r= | autor r link= |wydawca=Państwowy Instytut Wydawniczy |miejsce=Warszawa |rok=1964 |strony=214 |isbn= }}</ref>, zm. [[31 października]] [[1607]] w [[Ciążyń|Ciążyniu]]) – [[historia idei politycznych|pisarz polityczny]], biskup katolicki i mówca.
 
== Biografia ==
Pochodził z okolic [[Płock]]a. Studiował na [[Akademia Krakowska|Akademii Krakowskiej]], a następnie w [[Padwa|Padwie]], [[Bolonia|Bolonii]]. Przebywał również w [[Rzym]]ie, gdzie poznał Pawła Manucjusza. W [[1568]] opublikował w [[Wenecja|Wenecji]] dzieło swojego życia – ''De optimo senatore libri duo'', które ponownie opublikowano w Bazylei w r.roku 1593<ref>[http://books.google.com/books?id=ByYX7L8eK0IC&printsec=frontcover&hl=pl Laurentii Grimalii Goslicij ''De optimo senatore libri duo: in quibus ...''] Tekst w Google Books</ref>. Po powrocie do kraju mianowany [[sekretarz królewski|sekretarzem królewskim]] [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]], spełniał różne funkcje dyplomatyczne. W [[1575]] podpisał [[wolna elekcja|elekcję]] [[Władcy Niemiec|cesarza]] [[Maksymilian II Habsburg|Maksymiliana II Habsburga]]. <ref>Leszek Kieniewicz, ''Senat za Stefana Batorego'', Warszawa 2000, s. 299.</ref>
 
Mimo dwukrotnych starań ([[1578]] i [[1585]]), ponoć z winy Zamojskiego, nie udało mu się uzyskać stanowiska [[podkanclerzy koronny|podkanclerzego koronnego]].
Linia 17:
* Poznaniu (2-krotnie: 1602 i [[1607]])
* Warszawie ([[1603]])
Goślicki zmarł w Ciążynie 31 października [[1607]]. Spoczywa w katedrze w [[Poznań|Poznaniu]].
 
Pod koniec życia pisał kolejny traktat ''de hereticis''. Rozprawy tej nie ukończył, zaś jej autograf został najprawdopodobniej, wraz z innymi rękopisami, spalony przez Niemców po upadku Powstania Warszawskiego. Goślicki zmarł w Ciążyniu 31 października [[1607]] r. Spoczywa w katedrze w [[Poznań|Poznaniu]].
 
== Dzieła i poglądy ==
Goślicki był również mecenasem uczonych i artystów, między innymi [[Paweł Piasecki (biskup)|Pawła Piaseckiego]].
 
Dzieło ''De optimo senatore... libri duo'' zadedykował Goślicki [[Zygmunt II August|Zygmuntowi Augustowi]]. Opisał w nim idealnego męża stanu - senatora. Król winien być namiestnikiem Bożym i sługą, którego celem ma być ''szczęśliwe życie obywateli''. Miał być wybierany przez senatorów, mianowanych przez króla spośród najcnotliwszych obywateli. Król, tak jak i mąż stanu, muszą znać dogłębnie aktualną sytuację w państwie i na świecie, filozofię, historię, ekonomię, retorykę. Winni kochać ojczyznę ponad wszystko, wyróżniać się rozsądkiem, sprawiedliwością, męstwem, umiarkowaniem, powagą, pobożnością, dobrodusznością i szlachetnością.
 
Goślicki opowiedział się za monarchią mieszaną, w której szczególną rolę przypisywał senatowi utrzymującemu równowagę między królem a narodem [''populus'' - szlachta] i skupiającemu osoby doskonałe cnotą. Szczególna pozycja Senatorów ma gwarantować w kraju rządy podporządkowane Rozumowi i cnocie. Z tego powodu, król powinien w każdej sprawie zasięgać rady senatorów po to, by uniknąć kierowania się namiętnościami przy sprawowaniu rządów. Młodym ludziom zalecał służbę ojczyźnie na polu bitwy, starszym - w parlamencie. Do polityki dopuszczał również kapłanów. Podkreślał rolę zgodnego z prawem naturalnym, niezmiennego i powszechnie przestrzeganego prawa stanowionego. Opowiadał się za publiczną edukacją. Wyznawał zasadę ''urząd jest nagrodą za cnotę''. Wykazał się imponującą wiedzą z zakresu filozofii i historii starożytnej.
 
Rozprawę Goślickiego kilkakrotnie wydano w Anglii: w [[1598]] ''The Counsellor Exactly Portraited in two books'', którego ponowna edycja w [[1607]] nosiła tytuł The''A CommonwealthCommon Wealth of Good CounsailCounsaile''. W [[1660]] niejaki J. G. wydał traktat ''The Sage Senator'', stanowiący zniekształconą przeróbkę wcześniejszego tłumaczenia. Kolejny raz traktat został przetłumaczony i opublikowany przez W. Oldisworthe'a w roku 17331773 jako ''The Accomplished Senator in two books written'', którego reprint ukazał się w roku 1992 nakładem American Institute of Polish Culture (Miami). W USA panuje silne przeświadczenie, że treściami traktatu inspirowali się między innymim.in. [[Thomas Jefferson]] i [[Thomas Paine]], tworząc konstytucję USA.
 
Pod koniec życia pisał kolejny traktat ''deDe hereticis''. Rozprawy tej nie ukończył, zaś jej autograf został najprawdopodobniej, wraz z innymi rękopisami, spalony przez Niemców po upadku Powstania Warszawskiego. Goślicki zmarł w Ciążyniu 31 października [[1607]] r. Spoczywa w katedrze w [[Poznań|Poznaniu]].
 
=== Twórczość literacka ===
*''De victoria Sigismundi Augusti'', Padwa 1564, (wiersz na zwycięstwo nad Moskwą w 1560)
*''De optimo senatore libri duo'', Wenecja 1568, drukarnia J. Zilettus; wyd. następne: Bazylea 1593; przekład ang. pt. ''The Counsellor Exactly Portraited in two books'', wyd. Londyn 1598 (skonfiskowane z rozkazu królowej Elżbiety); wyd. następne pt. ''A Common Wealth of Good Counsaile'', 1607 (ponownie skonfiskowane); pt. ''The Accomplished Senator in two books written'', Londyn 1768 lub 1773; (pomimo 2-krotnej konfiskaty dzieło to było znane w Anglii, na co wskazują cytaty w broszurach i ulotkach politycznych sprzed roku 1649; znał je także W. Shakespeare)
*''Mowa duchowieństwa koronnego na sejmie warszawskim do Króla JM'' (brak miejsca i roku wydania), wyd. nast. w zbiorze: M. Stephanides ''Opuscula tam ecclesiastici quam equestris ordinis'', Kraków 1632
 
=== Listy i materiały ===
 
{{Przypisy}}