Achajowie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.7.1) (robot dodaje la:Achaei |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy, WP:SK |
||
Linia 1:
'''Achajowie''' ([[język grecki|gr.]] {{grc|Ἀχαιοί}} ''Achaioí'') – ogólne określenie Greków walczących pod [[Troja|Troją]] używane przez [[Homer]]a (rzadziej stosował też nazwy: Argiwi/Argiwowie i Danajowie) w jego eposach [[Iliada]] i [[Odyseja]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Homer|autor=Homer|tytuł=Iliada|wydawca=Prószyński i S-ka|miejsce=Warszawa|data=2005|seria=Biblioteka antyczna|strony=486-487|isbn=83-7337-970-3|inni=Przekład: [[Kazimiera Jeżewska]], Wstęp i przypisy: [[Jerzy Łanowski]]}}</ref>. Według tradycyjnych poglądów historyków było to [[plemię]] [[Grecy|greckie]], które jako pierwsze przybyło na obszary kontynentalnej [[Starożytna Grecja|Grecji]] około [[XX wiek p.n.e.|2000 lat p.n.e.]], podbijając [[Tesalia|Tesalię]] i miejscowych [[Pelazgowie|Pelazgów]], jednak teza ta została odrzucona wraz z teorią o trzech inwazjach ludów greckich (achajskiej, jońskiej, doryckiej)<ref name="bravo39">{{cytuj książkę|nazwisko=Bravo|imię=Benedetto|autor link=Benedetto Bravo|nazwisko2=Wipszycka|imię2=Ewa|autor link2=Ewa Wipszycka|tytuł=Historia starożytnych Greków|tom=1|strony=39|wydawca=Wydawnictwo naukowe PWN|miejsce=Warszawa|data=1988}}</ref>. Obecnie uważa się, że formowanie się "Greków", ich kultury, religii, języka miało miejsce już na terenie Grecji, gdzie u kresu III tysiącllecia p.n.e. lub w ciągu II tysiąclecia p.n.e. stopniowo, w wyniku wielu migracji przybywały ludy mówiące językami indoeuropejskimi i mieszały się z miejscową ludnością<ref name="bravo39" />. Achajowie identyfikowani są z przedstawicielami [[Kultura mykeńska|cywilizacji mykeńskiej]], której najważniejszym ośrodkiem były [[Mykeny]], leżące w [[Argolida|Argolidzie]] na [[Peloponez]]ie<ref name="ziolko264">{{cytuj książkę |nazwisko = Ziółkowski| imię = Adam| autor link = Adam Ziółkowski| tytuł = Historia powszechna. Starożytność| wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 264| isbn = 978-83-01-15810-1}}</ref>. Ok. 1450 r. p.n.e. Achajowie podbili [[Kreta|Kretę]], którą niepodzielnie władali z pałacu w [[Knossos]]<ref name="ziolko265">{{cytuj książkę |nazwisko = Ziółkowski| imię = Adam| autor link = Adam Ziółkowski| tytuł = Historia powszechna. Starożytność| wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 265| isbn = 978-83-01-15810-1}}</ref><ref name="bravo49-51">{{cytuj książkę|nazwisko=Bravo|imię=Benedetto|autor link=Benedetto Bravo|nazwisko2=Wipszycka|imię2=Ewa|autor link2=Ewa Wipszycka|tytuł=Historia starożytnych Greków|tom=1|strony=49-51|wydawca=Wydawnictwo naukowe PWN|miejsce=Warszawa|data=1988}}</ref>.
'''Achajowie''' ([[język grecki|gr.]] {{grc|Ἀχαιοί}} ''Achaioí'') – [[plemię]] [[Grecy|greckie]], które jako pierwsze przybyło na obszary kontynentalnej [[Starożytna Grecja|Grecji]] około [[XX wiek p.n.e.|2000 lat p.n.e.]], podbijając [[Tesalia|Tesalię]] i miejscowych [[Pelazgowie|Pelazgów]]. W [[XV wiek p.n.e.|XV w. p.n.e.]]{{fakt|data=2010-06}} Achajowie podbili [[Kreta|Kretę]], którą niepodzielnie władali jednak dopiero od drugiego najazdu około [[XIV wiek p.n.e.|1400 roku p.n.e.]] Eponimicznym ojcem plemion achajskich był mityczny [[Achajos (mitologia grecka)|Achajos]], syn [[Zeus]]a i [[Wyrocznia delficka|Pytii]], w innej wersji syn królewny ateńskiej [[Kreuza (córka Erechteusza)|Kreuzy]] i [[Ksutos]]a. Achajowie byli twórcami [[kultura mykeńska|kultury mykeńskiej]], za której centrum uznaje się ''bogate w złoto'' [[Mykeny]], leżące w [[Argolida|Argolidzie]] na [[Peloponez]]ie. Od innych plemion greckich odróżniali się tym że nosili brody oraz strojem złożonym z przepaski i [[chiton]]u z krótkimi rękawami. Mieszkali w prostokątnych domach zawierającymi wspólne pomieszczenie z paleniskiem pośrodku, tzw. [[megaron]].▼
Władca państwa achajskiego nosił miano ''anaks''/''wanaks'' (fakt|w [[pismo linearne B|piśmie linearnym B]] wa-na-ka). Pomagał mu w rządzeniu ''lawagetas'', lin. B ra-wa-qe-ta – prawdopodobnie dowódca wojskowy. Achajowie podejmowali dalekie wyprawy wojenne, z których największa, przeciwko [[Troja|Troi]], doczekała się epickiego opisu w postaci [[Iliada|Iliady]] [[Homer]]a. Zakładali też kolonie na [[Cypr (wyspa)|Cyprze]], w [[Pamfilia|Pamfilii]] i [[Rodos (wyspa)|Rodos]]. Najprawdopodobniej o Achajach wspominają [[Hetyci|hetyckie]] tabliczki odnalezione w [[Boğazkale|Bogazköy]], które opisują silne królestwo ''Akhkhijawa'' utrzymujące stosunki z władcami [[Hetyci|Hetytów]] – [[Mursilis II|Mursilisem II]] i [[Tudhaliya IV|Tudhaliją IV]]. W [[XI wiek p.n.e.|XI w. p.n.e.]]
Największymi księstwami achajskimi były [[Mykeny]], w których władali [[Pelopidzi]], [[Argos (miasto)|Argos]], [[Tiryns]], [[Pylos]], [[Sparta|Lacedemon]] ([[Sparta]]), [[Kreta]] oraz [[Arkadia (kraina historyczna)|Arkadia]]. Według [[Homer]]a te niewielkie państwa wystawiły w wyprawie na [[Troja|Troję]] od 60 do 100 okrętów.▼
▲
▲Władca państwa achajskiego nosił miano ''anaks'' (w [[pismo linearne B|piśmie linearnym B]] wa-na-ka). Pomagał mu w rządzeniu ''lawagetas'', lin. B ra-wa-qe-ta – prawdopodobnie dowódca wojskowy. Achajowie podejmowali dalekie wyprawy wojenne, z których największa, przeciwko [[Troja|Troi]], doczekała się epickiego opisu w postaci [[Iliada|Iliady]] [[Homer]]a. Zakładali też kolonie na [[Cypr (wyspa)|Cyprze]], w [[Pamfilia|Pamfilii]] i [[Rodos (wyspa)|Rodos]]. Najprawdopodobniej o Achajach wspominają [[Hetyci|hetyckie]] tabliczki odnalezione w [[Boğazkale|Bogazköy]], które opisują silne królestwo ''Akhkhijawa'' utrzymujące stosunki z władcami [[Hetyci|Hetytów]] – [[Mursilis II|Mursilisem II]] i [[Tudhaliya IV|Tudhaliją IV]]. W [[XI wiek p.n.e.|XI w. p.n.e.]] Achajowie zostali zepchnięci przez [[Dorowie|Dorów]] do północnej części Peloponezu, na obszary zwane [[Achaja (nomos)|Achają]].
▲
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
{{Bibliografia start}}
* Guy Rachet, ''Słownik cywilizacji greckiej'', Wydawnictwo "Książnica", 2004 ISBN 83-7132-919-9
{{Bibliografia stop}}
[[Kategoria:Ludy starożytnej Grecji]]
| |||