HMS Invincible (1907): Różnice pomiędzy wersjami

| nazwa = HMS Invincible

| grafika = [[Plik:HMS Invincible (1907) British Battleship.jpg|300px|HMS Invincible]]

| bandera = {{border|[[Plik:Naval Ensign of the United Kingdom.svg{{flaga|60pxGBR|RN Ensignbandera-wojenna|rozmiar=50px]]}}}}

| położenie stępki = 2 kwietnia 1906

| wodowanie = 13 kwietnia 1907

| oddanie do służby = 20 marca 1909

| status okrętu = zatopiony 31 maja 1916

| stocznia = Armstrong, Elswick

| wyporność = konstrukcyjna: 17  330  ts<br />pełna: 19  940  ts

| długość = 172,8 m

| szerokość = 23,9 m

| zanurzenie = 9,1 m

| napęd = 4 zespoły turbin parowych o łącznej mocy nominalnej 41 000 shp<br />31 kotłów parowych<br />441 śruby000 shp

| prędkość = 25 węzłów

| zasięg = 6110 Mm przy 15 w.

| załoga =784 (1032 (w czasie bitwy jutlandzkiej)

| uzbrojenie = 8 dział kal. 305 mm<br />16 dział kal. 102 mm<br />5 wyrzutni torped kal. 450 mm

'''HMS Invincible''' −– [[Wielka Brytania|brytyjski]] [[krążownik liniowy]] z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Należał do serii trzech okrętów [[krążowniki liniowe typu Invincible|typu ''Invincible'']], pierwszych na świecie jednostek tej klasy.

Do służby w [[Royal Navy]] wszedł w 1909 roku. W chwili wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] bazował w Wielkiej Brytanii. Wziął udział w [[bitwa koło Helgolandu (1914)|pierwszej bitwie koło Helgolandu]] 28 sierpnia 1914 roku. W listopadzie został, wraz z bliźniaczym [[HMS Inflexible (1908)|HMS "Inflexible"]], wysłany na południowy [[Ocean Atlantycki|Atlantyk]] w poszukiwaniu okrętów [[Niemiecka Eskadra Wschodnioazjatycka|Eskadry Wschodnioazjatyckiej]] admirała [[Maximilian von Spee|von Spee]]. 8 grudnia 1914 roku uczestniczył w zwycięskiej [[bitwa koło Falklandów|bitwie koło Falklandów]].

31 maja 1916 roku wziął udział w [[bitwa jutlandzka|bitwie jutlandzkiej]] – największym starciu flot w I wojnie światowej – jako [[okręt flagowy]] dowódcy 3. Eskadry Krążowników Liniowych, kontradmirała [[Horace Hood|HoracegoHorace'a Hooda]]. W trakcie pojedynku artyleryjskiego z niemieckimi odpowiednikami: [[SMS Lützow|SMS "LützowLützowem"]] i [[SMS Derfflinger|SMS "DerfflingerDerfflingerem"]], został celnie trafiony w jedną z [[wieża artyleryjska|wież artyleryjskich]] na śródokręciu, co spowodowało eksplozję ładunków w komorach amunicyjnych i błyskawiczne zniszczenie okrętu. Z 1032 osób obecnych na pokładzie HMS "Invincible" podczas bitwy, uratowano jedynie sześć.

W 1906 roku, po zaledwie czternastu miesiącach od dnia położenia [[stępka|stępki]], wszedł do służby w Royal Navy przełomowynowatorski, zbudowany według koncepcji ''"all-big-gun''" ("same wielkie działa"), [[pancernik]] [[HMS Dreadnought (1906)|HMS "Dreadnought"]]. Nieco wcześniej w tym samym roku rozpoczęto w brytyjskich stoczniach konstruowanie trzech okrętów, które dały początek nowej klasie krążowników liniowych. Łączyły one w sobie uzbrojenie nowych pancerników ([[drednot]]ów) z prędkością właściwą krążownikom<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=7}}</ref>. Według idei Pierwszego Lorda Morskiego [[Admiralicja brytyjska|Admiralicji]], admirała [[John Arbuthnot Fisher|Johna Fishera]], miały one pełnić rolę szybkiego, rozpoznawczego skrzydła zespołów [[flota liniowa|floty liniowej]], prowadzić pościg za słabszymi lub uszkodzonymi okrętami przeciwnika, osłaniać szlaki komunikacyjne imperium i pełnić służbę w koloniach. Projekt nowych okrętów, klasyfikowanych początkowo jako wielkie [[krążownik pancerny|krążowniki pancerne]], został przyjęty w połowie 1905 roku<ref name=Klimczyk1996>Tadeusz{{cytuj pismo|nazwisko=Klimczyk: ''|imię=Tadeusz|tytuł=Wielkie krążowniki...'' pancerne typu Invincible|czasopismo=Morza, Statki i Okręty|wolumin=2/1996|issn=1426-529X}}</ref>.

[[stępka|Stępkę]] pod okręt, który dał nazwę całemuswojemu typowi, położono w stoczni koncernu [[Armstrong Whitworth]] w [[Elswick (Tyne and Wear)|Elswick]] 2 kwietnia 1906 roku. [[Wodowanie]] odbyło się nieco ponad rok później, 13 kwietnia 1907 roku<ref name=Conway24>{{cytuj książkę|autor=Robert Gardiner (red.)|tytuł=Conway's All the World's Fighting Ships 1906-1921|wydawca=Conway Maritime Press|miejsce=London|data=1986|isbn=0-85177-245-5|strony=24}}</ref>, a [[chrzest statku|matką chrzestną]] została lady Allendale<ref>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=Gribowskij|imię=WВ. JЮ. Грибовский|tytuł=LiniejnyjЛинейный kriejsierкрейсер Invincible|strony=8}}</ref>. Okręt był szóstą od 1747 roku jednostką Royal Navy noszącą tę nazwę<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Colledge|imię=J. J.|nazwisko2=Warlow|imię2=Ben|tytuł=Ships of the Royal Navy. The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy from the 15th Century to the Present|stronywydawca=197Chatham Publishing|nazwisko2miejsce=WarlowLondon|imię2data=Ben2006|isbn=978-1-86176-281-8|strony=197}}</ref>.

28 grudnia 1907 roku w stojący przy nabrzeżu stoczniowym kadłub okrętu uderzył przepływający węglowiec "Oden". W wyniku kolizji wgnieceniu uległy blachy poszycia<ref name=Klimczyk1996/>. Prace wyposażeniowe na krążowniku przeciągały się w związku z wytypowaniem go do montażu eksperymentalnych wież artyleryjskich z elektrycznym napędem mechanizmów obrotu i podniesienia. Próbne strzelania w październiku 1908 roku wykazały obecność licznych usterek, co wymagało powrotu do stoczni<ref name=Klimczyk1996/>. Okręt opuścił ją 16 marca 1909 roku, udając się do [[Portsmouth]]. W dwa dni później zderzył się w morzu z [[Brygantynabrygantyna (żaglowiec)|brygantyną]] "Mary Ann", nie odnosząc większych uszkodzeń<ref name=Klimczyk1996/>. Ostatecznie HMS "Invincible" został oficjalnie przejęty przez brytyjską marynarkę wojenną 20 marca 1909 roku w [[Portsmouth]]. Koszt budowy, wyłączając uzbrojenie, wyniósł 1 677 415 [[funt szterling|funtów]]<ref name=Monographs39>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John|tytuł=Invincible Class|strony=39}}</ref>.

Krążowniki liniowe typu ''Invincible'' miały [[kadłub statku wodnego|kadłub]] o długościdługość całkowitejcałkowitą 172,8&nbsp; m i szerokościszerokość maksymalnejmaksymalną 23,9&nbsp; m<ref name=Roberts43>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=43}}</ref>. [[Wyporność]] konstrukcyjna miała wynosić według projektu 17&nbsp; 250&nbsp; ts, po wejściu do służby określoną ją na HMSdla "Invincible" na 17&nbsp; 330&nbsp; ts, zaś pełną na 19&nbsp; 940&nbsp; ts<ref>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=4}}</ref>. Przeciętne zanurzenie przy wyporności konstrukcyjnej wynosiło 8&nbsp; m, a przy pełnym obciążeniu 9,1&nbsp; m<ref name=Monographs23>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John|tytuł=Invincible Class|strony=23}}</ref>.

Napęd okrętu stanowiły dwa zestawy [[turbina parowa|turbin parowych]] Parsonsa, umieszczonych w dwóch oddzielnych maszynowniach. Każdy składał się z dwóch turbin wysokiego ciśnienia, napędzających zewnętrzny [[wał (maszynoznawstwo)|wał napędowy]] oraz dwóch turbin niskiego ciśnienia, napędzających wałwały wewnętrznywewnętrzne. Ponadto okręty zostały wyposażone w dwie turbiny krążowniczemarszowe, dla niskich prędkości, również napędzające wałwały wewnętrznywewnętrzne<ref name=Conway24/><ref name=Warship7>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=7}}</ref>. Sprawiały one jednak kłopoty w eksploatacji i w praktyce nie były używane<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=71}}</ref>. Parę do turbin dostarczało 31 [[kocioł parowywodnorurkowy|kotłów wodnorurkowych]] wodnorurkowych typu Babcock & Wilcox, opalanych węglem z zainstalowanym systemem wtryskiwaczy paliwa płynnego, rozmieszczonych w czterech oddzielnych kotłowniach<ref name=Warship7/>. Łączna nominalna moc siłowni wynosiła 41&nbsp; 000&nbsp; [[koń parowy|shp]], co zapewniało projektowaną prędkość 25&nbsp; węzłów<ref name=Conway24/>. Na próbach HMS "Invincible" osiągnął na mili pomiarowej 26,64&nbsp; węzła przy mocy maksymalnej 46&nbsp; 500&nbsp; shp<ref name=Warship7/>. Okręt posiadał dwa [[ster]]y, umocowane równolegle na rufie bezpośrednio za [[śruba okrętowa|śrubami]] wewnętrznych wałów napędowych<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=69}}</ref>.

Głównym uzbrojeniem krążownika było osiem [[działo okrętowe|dział]] BL&nbsp; Mk&nbsp; X kalibru 305&nbsp; mm (12&nbsp; [[cal]]i), o długości lufy 45&nbsp; kalibrów, umieszczonych w czterech [[wieża artyleryjska|wieżach artyleryjskich]] o eksperymentalnym, elektrycznym napędzie mechanizmów obrotu i podniesienia. Były one rozmieszczone po jednej na dziobie (wieża "A") i rufie ("X"), w osi symetrii okrętów oraz dwie diagonalnie na burtach na śródokręciu (wieże "P" na prawej i "Q" na lewej burcie)<ref name=Monographs8>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John|tytuł=Invincible Class|strony=8}}</ref>. Na dziobie i rufie zamontowano wieże typu Mk BIX produkcji [[Vickers]]a, zaś na śródokręciu Mk BX produkcji Armstronga<ref name=Warship5>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=5}}</ref>. Kontrakt zawarty z producentami przewidywał wymianę wież na koszt koncernów w przypadku niepowodzenia eksperymentu, co ostatecznie nastąpiło na przełomie 1913 i 1914 roku<ref name=Klimczyk1996/>. Krążownik otrzymał wtedy, wzorem bliźniaczych jednostek, cztery wieże artyleryjskie Mk&nbsp; BVIII, o klasycznym, hydraulicznym napędzie obrotu i podniesienia, identycznych jak montowane na HMS "Dreadnought" i pancernikach typów [[pancerniki typu Lord Nelson|''Lord Nelson'']] ioraz [[pancerniki typu Bellerophon|''Bellerophon'']]. Ich producentem był koncern Vickersa<ref name=Warship5/>.

Do zwalczania lżejszych jednostek zainstalowano nowe armaty QF&nbsp; Mk&nbsp; III kalibru 102&nbsp; mm (4&nbsp; cale). W momencie wejścia do służby krążownik miał szesnaście takich dział, montowanych na podstawach PI* po cztery na nadbudówkach dziobowej i rufowej oraz po dwa na dachach wież artyleryjskich<ref name=Monographs8/>. W toku służby były one wymieniane na nowsze modele dział, a w związku z wzrastającym zagrożeniem ze strony szybko rozwijającego się lotnictwa okręt otrzymał w 1914 roku 3-funtowe działko przeciwlotnicze [[Hotchkiss]], uzupełnione później przez działo przeciwlotnicze Mk I kal. 76 mm<ref name=Warship6>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=6}}</ref>. Broń podwodną stanowiło pięć podwodnych [[wyrzutnia torpedowa|wyrzutni torpedowych]] kalibru 450&nbsp; mm (18&nbsp; cali), jedną na rufie, cztery prostopadle do osi podłużnej okrętów, po dwie na burcie, w części dziobowej. Zapas torped wynosił 23&nbsp; sztuki<ref name=Warship6/>. Uzbrojenie uzupełniało pięć (według innych źródeł siedem<ref name=Conway24/>) przenośnych [[karabin maszynowy|karabinów maszynowych]] Maxim kal.&nbsp; 7,7&nbsp; mm<ref name=Monographs21>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John|tytuł=Invincible Class|strony=21}}</ref>.

Wobec założeń przyjętych podczas projektowania okrętów typu ''Invincible'' oraz konieczności poczynienia znacznych oszczędności tonażowych dla zrównoważenia wagi rozbudowanej siłowni, ochrona pancerna nowych jednostek pozostała niemal na poziomie starszych krążowników pancernych [[krążowniki pancerne typu Minotaur|typu ''Minotaur'']]. Główny pas pancerny na burcie miał grubość 152&nbsp; mm i rozciągał się pomiędzy dziobową i rufową wieżą artyleryjską. Tworzył on pancerną cytadelę, chroniącą najważniejsze mechanizmy okrętów, zamkniętą z przodu i z tyłu grodziami pancernymi o grubości odpowiednio 178 i 152&nbsp; mm. Pancerz na dziobie, poza obszarem cytadeli, miał grubość 102&nbsp; mm<ref name=Klimczyk1996/>. Fronty wież artyleryjskich i ich barbety poza obszarem chronionym głównym pasem pancernym miały grubość 178&nbsp; mm, dachy wież 76&nbsp; mm a boki 64&nbsp; mm. Ochronę poziomą stanowiły dwa pokłady pancerne: górny o grubości 19−25&nbsp; mm i dolny, gruby na 38−64&nbsp; mm<ref name=Warship6/>. Zabezpieczeniem przed skutkami wybuchów podwodnych były pancerne osłony komór amunicyjnych o grubości 64&nbsp; mm. Przestrzeń pomiędzy osłonami a burtami była wypełniona węglem<ref name=Klimczyk1996/>. Całość opancerzenia wykonana była zez utwardzanej powierzchniowo [[stal Kruppa|stali cementowanej Kruppa]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=112}}</ref>.

Projektowana załoga okrętu miała liczyć 729 oficerów, podoficerów i marynarzy, podczas wojny szybko wzrosła, i w czasie bitwy jutlandzkiej liczyła 1032 osoby<ref name=Klimczyk1996/>.

Pierwszym dowódcą okrętu, który wszedł w skład 1. Eskadry Krążowników (''1st Cruiser Squadron'') [[Home Fleet]], został komandor [[Mark Kerr (admirał)|Mark E. F. Kerr]]<ref name=Monographs39/>. Pierwsze miesiące służby krążownika upłynęły na manewrach i kolejnych pobytach w stoczni, celem przeprowadzenia napraw ciągle sprawiającego kłopoty elektrycznego napędu wież artyleryjskich<ref name=Roberts122>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=122}}</ref>. Pewnym urozmaiceniem był udział w paradach floty: 12 czerwca 1909 roku w [[Spithead]], 2 lipca tegoż roku w [[Southend-on-Sea]] i 24 czerwca 1911 roku w rewii koronacyjnej króla [[Jerzy V|Jerzego V]] w Spithead<ref name=Gribowskij21>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=Gribowskij|imię=WВ. JЮ. Грибовский|tytuł=LiniejnyjЛинейный kriejsierкрейсер Invincible|strony=21}}</ref>, oraz kurtuazyjna wizyta zespołu krążowników w [[Norwegia|Norwegii]] i [[Dania|Danii]] we wrześniu 1912 roku<ref name=Klimczyk1996/>. W tym czasie kolejnymi dowódcami okrętu byli komandorzy: [[Richard Purefoy FitzGerald Purefoy|Richard P. F. Purefoy]] (od 28 marca 1911 roku) i [[Michael Culme-Seymour]] (od 1 maja 1912 roku)<ref name=Monographs39/>. Na początku 1913 roku okręty nowej klasy, dotąd formalnie nazywane wielkimi krążownikami pancernymi, otrzymały nową nazwę: krążowniki liniowe (ang.: ''battlecruiser''). Wiązało się to również ze zmianą nazwy związków taktycznych: dotychczasowa 1. Eskadra Krążowników została przemianowana na 1. Eskadrę Krążowników Liniowych (''1st Battlesruiser Squadron'', 1 BCS)<ref name=Roberts122/>.

17 marca 1913 roku HMS "Invincible" zderzył się w zatoce Stokes z okrętem podwodnym [[HMS C34|C34]], z winy tego ostatniego, nie odnosząc uszkodzeń<ref name=Monographs39/>. W sierpniu 1913 roku krążownik przeszedł na [[Morze Śródziemne]], wchodząc w skład 2. Eskadry Krążowników Liniowych [[Flota Śródziemnomorska (Wielka Brytania)|Floty Śródziemnomorskiej]], grupującej od tej chwili wszystkie trzy jednostki typu ''Invincible''. Wiązało się to z kolejną zmianą dowódcy, którym został komandor [[Henry Bertram Pelly|Henry B. Pelly]]<ref name=Roberts122/>. Jednak wobec ciągłych kłopotów z napędem wież artylerii głównej, okręt powrócił w marcu następnego roku do Wielkiej Brytanii, do Portsmouth, na remont, połączony z ich wymianą na tradycyjne, o napędzie hydraulicznym. Trwał on aż do wybuchu działań wojennych w sierpniu 1914 roku<ref name=Gribowskij21/>.

1 sierpnia 1914 roku HMS "Invincible" otrzymał nowego dowódcę, komandora [[Charles Martin-de-Bartolomé|Charlesa Martin-de-Bartolomé'a]], a 3 sierpnia powrócił oficjalnie do służby liniowej. Kilkanaście dni później został okrętem flagowym kontradmirała [[Archibald Moore|Archibalda Moore'a]], tworząc wraz z [[HMS New Zealand (1912)|HMS "New Zealand"]] 2. Eskadrę Krążowników Liniowych [[Grand Fleet]]<ref name=Monographs39/>.

Bitwa zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem Royal Navy. Brytyjczycy stracili jedynie 35 zabitych i mieli poważnie uszkodzony jeden krążownik lekki, podczas gdy straty wśród Niemców wyniosły 712 zabitych i 336 wziętych do niewoli marynarzy oraz trzy zatopione krążowniki i [[niszczyciel]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=107-109}}</ref>.

HMS "Invincible" i HMS "New Zealand" tworzyły tzw. Zespół Krążowników K (ang. ''Cruiser Force K''), który stanowił odwód i praktycznie nie wziął udziału w bitwie. Artylerzyści okrętu flagowego admirała Moore'a wystrzelili jedynie 18 pocisków kalibru 305 mm do unieruchomionego krążownika lekkiego [[SMS Cöln (1911)|SMS "Cöln"]], fatalnie chybiając<ref name=Klimczyk1996/><ref name=Burr22/>.

We wrześniu do 2. Eskadry Krążowników Liniowych dołączył [[HMS Inflexible (1908)|HMS "Inflexible"]]. Na początku października okręty patrolowały cieśninę pomiędzy [[Szetlandy|Szetlandami]] a [[Wyspy Owcze|Wyspami Owczymi]], osłaniając transport wojsk kanadyjskich płynących do Europy. W drugiej połowie miesiąca wyszły w rejon Zatoki Helgolandzkiej, dla wsparcia planowanego rajdu [[wodnosamolot]]ów na bazę w [[Cuxhaven]]. Po jego odwołaniu z powodu złej pogody okrętu powróciły do portów 25 października<ref name=Monographs39/>.

4 listopada 1914 roku Admiralicja otrzymała wiadomość o rozgromieniu brytyjskiej Eskadry Indii Zachodnich przez okręty Eskadry Wschodnioazjatyckiej admirała von Spee. W obliczu kolejnej porażki i zagrożenia, jakie stwarzały dla żeglugi alianckiej jednostki niemieckie (krążowniki pancerne [[SMS Scharnhorst|SMS "Scharnhorst"]] i [[SMS Gneisenau (1908)|SMS "Gneisenau"]] oraz trzy krążowniki lekkie), już następnego dnia zapadła decyzja o wysłaniu na południowy Atlantyk dwóch krążowników liniowych, wydzielonych ze składu Grand Fleet. Miały to być bliźniacze HMS "Invincible" i HMS "Inflexible". Dowódcą eskadry został mianowany wiceadmirał [[Doveton Sturdee|Frederick Doveton Sturdee]]<ref name=Klimczyk2007>Tadeusz{{cytuj pismo|nazwisko=Klimczyk: ''|imię=Tadeusz|tytuł=Falklandzkie zwycięstwo...'' AD 1914|czasopismo=Morze, Statki i Okręty|wolumin=2/2007|issn=1426-529X}}</ref>, który wybrał na swój okręt flagowy HMS "Invincible". Spowodowało to następną zmianę dowódcy okrętu, którym został komandor [[Tufton Percy Hamilton Beamish|Tufton P. H. Beamish]]<ref name=Monographs39/>.

5 listopada obydwa okręty przeszły z [[Cromarty]] do [[HMNB Devonport|Devonport]], gdzie zostały poddane drobnym naprawom i zaopatrzone w zapasy i amunicję. 11 listopada eskadra wypłynęła na poszukiwanie niemieckich krążowników. Przez [[Republika Zielonego Przylądka|Wyspy Zielonego Przylądka]] i bezludny archipelag Abrolhos dotarła 7 grudnia do [[Stanley (miasto)|Port Stanley]] na [[Falklandy|Falklandach]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=248-249}}</ref>. Następnego dnia w rejon wysp dotarła Niemiecka Eskadra Dalekowschodnia, której dowódca, nie spodziewając się obecności zespołu admirała Sturdee, planował wysadzenie w porcie desantu i aresztowanie gubernatora archipelagu. Po zaobserwowaniu zbliżających się okrętów niemieckich jako pierwsi otworzyli ogień artylerzyści starego pancernika [[HMS Canopus (1899)|HMS "Canopus"]], osadzonego na mieliźnie jako pływająca bateria. Rozpoznając niebezpieczeństwo, admirał von Spee rozkazał swojej eskadrze zawrócić na południowy wschód<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Halpern|imię=Paul G.|tytuł=A Naval History of World War I|strony=98-99}}</ref>.

Brytyjskie okręty wyszły z Port Stanley po około godzinie i rozpoczęły pościg za oddalającymi się Niemcami. Korzystając z przewagi prędkości, doszły po kolejnych dwóch godzinach na odległość maksymalnego skutecznego strzału (około 15&nbsp; 000&nbsp; m). HMS "Inflexible" otworzył ogień z wieży dziobowej o 12.55 czasu lokalnego<ref name=Klimczyk2007/>. Początkowo był on niecelny, dopiero w dalszej fazie bitwy, po zmniejszeniu dystansu i wejściu do walki pozostałych wież artyleryjskich, brytyjskie pociski zaczęły poważniej uszkadzać okręty przeciwnika. Postrzelany i płonący SMS "Scharnhorst" zatonął o 16.17, wraz z całą załogą<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Carolan|imię=Victoria|tytuł=WW1 at Sea|wydawca=Pocket Essentials|miejsce=Harpenden, Herts|data=2007|isbn=978-1-84243-212-9|strony=51}}</ref>. Brytyjskie krążowniki liniowe kontynuowały pościg za uszkodzonym SMS "Gneisenau", płynącym ze zmniejszoną prędkością. Wystrzeliwując niemal całą dostępną amunicję, HMS "Invincible" i HMS "Inflexible" zatopiły wreszcie, kilka minut po godzinie 20.00, niemiecki okręt, po czym przystąpiły do akcji ratowniczej<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Burr|imię=Lawrence|tytuł=British Battlecruisers 1914-1918|strony=23}}</ref>.

W równoległym pościgu towarzyszące admirałowi Sturdee krążowniki lekkie dogoniły i zatopiły dwa z trzech niemieckich odpowiedników. Trzeci, [[SMS Dresden (1908)|SMS "Dresden"]], uszedł i został osaczony przez brytyjskie okręty dopiero 9 marca 1915 roku u wybrzeży [[Chile]]<ref name=Klimczyk2007/>.

Artylerzyści HMS "Invincible" wystrzelili podczas bitwy 513 pocisków kalibru 305 mm (HMS "Inflexible" aż 661)<ref name=Warship9>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=9}}</ref>, łącznie notując 74 trafienia na obydwu niemieckich krążownikach pancernych (według ocalałych Niemców nawet mniejszą liczbę)<ref name=Klimczyk1996/>. Brytyjski okręt został trafiony 22 razy, w tym 12 pociskami kalibru 210 mm, sześcioma kalibru 150 mm, zaś cztery trafienia były niemożliwe do zidentyfikowania<ref name=Warship9/>. Szczęśliwie nie miał strat wśród załogi, chociaż uszkodzenia były poważne, i krążownik powrócił na wody europejskie z dużym przechyłem na burtę. Jeden z pocisków niemieckich zdemolował kantynę okrętową, której pozostałości zostały wkrótce po bitwie splądrowane przez załogę<ref name=Klimczyk1996/>.

16 grudnia HMS "Invincible" z admirałem Sturdee wypłynął w drogę powrotną do Europy<ref>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=Gribowskij|imię=WВ. JЮ. Грибовский|tytuł=LiniejnyjЛинейный kriejsierкрейсер Invincible|strony=26}}</ref>. Odniesione uszkodzenia były naprawiane w czasie pobytu w [[Gibraltar]]ze w styczniu i lutym 1915 roku<ref name=Klimczyk1996/>.

HMSKrążownik "Invincible"liniowy powrócił do Wielkiej Brytanii w końcu lutego 1915 roku i został skierowany do [[Scapa Flow]] na ćwiczenia artyleryjskie. Dokończono również kompletowanie nowoczesnego systemu kierowania ogniem, którego brakowało we wcześniejszych starciach. Wkrótce potem, wraz z bliźniaczymi HMS "Inflexible" i [[HMS Indomitable (1908)|HMS "Indomitable"]] utworzył 3. Eskadrę Krążowników Liniowych, w składzie Floty Krążowników Liniowych wiceadmirała [[David Beatty|Beatty'ego]]. Jej dowódca, kontradmirał Horace Hood, podniósł swą flagę na "Invincible". Nowym, ostatnim już dowódcą okrętu został komandor [[Arthur Lindesay Cay|Arthur L. Cay]]<ref>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=Gribowskij|imię=WВ. JЮ. Грибовский|tytuł=LiniejnyjЛинейный kriejsierкрейсер Invincible|strony=28}}</ref>. W kwietniu krążownik przeszedł do macierzystej stoczni, gdzie wymieniono mu lufy dział, zużyte po bitwie koło Falklandów. Od 26 maja 1915 roku był okrętem flagowym dowódcy eskadry, kontradmirała Horacego Hooda<ref name=Monographs39/>.

Wobec znikomej aktywności Hochseeflotte w tym okresie, większość czasu służby upływała na ćwiczeniach i podnoszeniu sprawności bojowej. Cała Flota Krążowników Liniowych (10 jednostek) wyszła w morze na początku grudnia 1915 roku dla odbycia strzelań z dział głównych kalibrów. Podobne ćwiczenia odbyły się jeszcze trzykrotnie w okresie do marca 1916 roku. 24 kwietnia, podczas próby przechwycenia niemieckich okrętów [[bombardowanie Yarmouth i Lowestoft|bombardujących Yarmouth i Lowestoft]], HMS "Invincible" zderzył się we mgle z patrolującym wody wokół wyspy Farne zmobilizowanym jachtem "Goissa". Dziób jachtu wbił się w burtę krążownika, powodując uszkodzenia i zmniejszenie prędkości. W efekcie do 22 maja okręt był zadokowany w [[Rosyth]]<ref name=Klimczyk1996/><ref>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=Gribowskij|imię=WВ. JЮ. Грибовский|tytuł=LiniejnyjЛинейный kriejsierкрейсер Invincible|strony=32-33}}</ref>.

W ostatnich dniach maja 1916 roku wszystkie trzy krążowniki 3.&nbsp; Eskadry przeszły z Rosyth do [[Scapa Flow]], dołączając do głównych sił Grand Fleet na czas ćwiczeń artyleryjskich. 30 maja flota brytyjska otrzymała rozkaz wyjścia w morze, spowodowany przechwyceniem i rozszyfrowaniem niemieckiej korespondencji radiowej. Wynikało z niej, że Hochseeflotte przygotowuje na najbliższe dni akcję ofensywną. 3.&nbsp; Eskadra Krążowników Liniowych, przebywająca na akwenie ćwiczeń, miała je natychmiast przerwać i dołączyć do sił głównych<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Halpern|imię=Paul G.|tytuł=A Naval History of World War I|strony=320}}</ref>.

Bitwę rozpoczęły po obydwu stronach krążowniki liniowe. W pierwszej fazie starcia Brytyjczycy ponieśli poważne straty: w eksplozjach komór amunicyjnych zatonęły HMS "Indefatigable" i [[HMS Queen Mary|HMS "Queen Mary"]]. W kolejnych godzinach, gdy na pole walki dotarła całość sił Grand Fleet, admirał [[John Jellicoe]] zdecydował dołączyć 3.&nbsp; Eskadrę do pozostałych okrętów [[David Beatty|Davida Beatty'ego]], po raz kolejny atakujących linię jednostek niemieckich<ref name=Warship12>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=12}}</ref>. O godzinie 5.36 ([[czas uniwersalny|czasu GMT]]) zespół kontradmirała Hooda starł się z niemieckimi krążownikami lekkimi 2.&nbsp; Grupy Rozpoznawczej. Wkrótce potem – jako awangarda floty brytyjskiej – związały się walką z groźniejszym przeciwnikiem: niemieckimi krążownikami liniowymi admirała Hippera<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Burr|imię=Lawrence|tytuł=British Battlecruisers 1914-1918|strony=37-38}}</ref>.

Po wejściu do akcji artylerzyści HMS "Invincible" celnym trafieniem w siłownię krążownika lekkiego [[SMS Wiesbaden|SMS "Wiesbaden"]] spowodowali jego unieruchomienie<ref name=Klimczyk1996/>. W dalszej fazie starcia doszło do pojedynku z niemiecką 1. Grupą Rozpoznawczą admirała [[Franz von Hipper|Franza Hippera]]. HMS "Invincible" i HMS "Inflexible" obrały za cel [[SMS Lützow|SMS "Lützow"]], uzyskując łącznie osiem trafień, z których dwa, wystrzelone najprawdopodobniej z okrętu flagowego, doprowadziły w konsekwencji do zatonięcia niemieckiego krążownika<ref name=Warship12 />. Jednak również HMS "Invincible" został trafiony salwami z SMS "LützowLützowa" i [[SMS Derfflinger|SMS "DerfflingerDerfflingera"]]. Jeden z pocisków tego ostatniego trafił w dach lewej wieży artyleryjskiej na śródokręciu ("Q"), powodując najprawdopodobniej pożar i eksplozję ładunków w komorach amunicyjnych. Słup ognia i dymu osiągnął według naocznych świadków wysokość 120 metrów<ref>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=Gribowskij|imię=WВ. JЮ. Грибовский|tytuł=LiniejnyjЛинейный kriejsierкрейсер Invincible|strony=36}}</ref>. Doprowadziło to do natychmiastowego przełamania się okrętu i zatonięcia najpierw części dziobowej, a po południu 1 czerwca również rufowej<ref name=Klimczyk134>{{cytuj książkę|nazwisko=Klimczyk|imię=Tadeusz| tytuł=Pancerniki|wydawca=Lampart|miejsce=Warszawa|data=2002|isbn=83-86776-66-4|strony=134}}</ref>.

Przepływając przez miejsce tragedii, dwa ocalałe krążowniki 3. Eskadry, zgodnie z brytyjską zasadą wojenną, nie poświęciły ani chwili na akcję ratowniczą<ref name=Klimczyk1996/>. Odesłany przez wiceadmirała Beatty'ego na miejsce katastrofy niszczyciel [[HMS Badger (1911)|HMS "Badger"]] uratował jedynie sześciu marynarzy z liczącej w dniu bitwy 1032 osoby załogi okrętu. Wśród ofiar był zarówno kontradmirał Hood, jak i dowódca okrętu, komandor Cay<ref name=Klimczyk134/>. Jednym z uratowanych był oficer artyleryjski krążownika, komandor porucznik [[Hubert Edward Dannreuther]], który za swą postawę został uhonorowany [[Distinguished Service Order]] i rosyjskim [[Order św. Anny|Orderem św. Anny]]<ref>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=Gribowskij|imię=WВ. JЮ. Грибовский|tytuł=LiniejnyjЛинейный kriejsierкрейсер Invincible|strony=37}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www.unithistories.com/officers/RN_officers_nonWW2.html#D/|tytuł=Royal Navy Officers|data dostępu=2010-09-30}}</ref>.

Wrak HMS "Invincible" został zlokalizowany w 1919 roku, zaś w 2. połowie XX wieku spenetrowany przez nurków. Jest przełamany na dwie części, przy czym część dziobowa spoczywa na dnie w pozycji odwróconej, rufa zaś stępką do dołu. Obydwie wieże śródokręcia wraz z barbetami znajdują się poza obrębem kadłuba, wieża "Q" jest mocno zniszczona eksplozją. Wieża rufowa, z zerwanym dachem, osadzona jest w swoim łożu, obydwa jej działa są załadowane, a ich [[zamek (broń)|zamki]] zamknięte<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Burr|imię=Lawrence|tytuł=British Battlecruisers 1914-1918|strony=43, 46}}</ref>. Wrak chroniony jest obecnie przez ''The Protection of Military Remains Act''<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.legislation.gov.uk/uksi/2008/950/made|tytuł=Office of Public Sector Information|data dostępu=2010-09-30}}</ref>.

#* {{cytuj książkę|nazwisko=Burr|imię=Lawrence|tytuł=British Battlecruisers 1914-1918|wydawca=Osprey Publishing|miejsce=Botley, Oxford|data=2006|isbn=1-84603-008-0}}

#* {{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory: The Battle of Jutland and the Allied Triumph in the First World War|wydawca=Praeger Security International|miejsce=Westport, CT|data=2006|isbn=0-275-99073-7}}

#* {{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|wydawca=Conway Maritime Press|miejsce=Greenwich|data=1978|seria=Warship Specjal 1|isbn=0-85177-130-0}}

#* {{cytuj książkę|nazwisko=ColledgeHalpern|imię=J.Paul JG.|tytuł=ShipsA ofNaval the Royal Navy. The Complete RecordHistory of allWorld FightingWar Ships of the Royal Navy from the 15th Century to the PresentI|wydawca=Chatham PublishingRoutledge|miejsce=LondonAbingdon|data=20062003|isbn=978-1-8617685728-281498-8|nazwisko2=Warlow|imię2=Ben4}}

#* {{cytuj książkę|autor=Robert Gardiner (redK.) Massie|tytuł=Conway'sCastles Allof Steel: Britain, Germany, and the World'sWinning Fightingof Shipsthe 1906-1921Great War at Sea|wydawca=ConwayRandom Maritime PressHouse|miejsce=LondonNew York|data=19862004|isbn=0-85177345-24540878-50}}

#* {{cytuj książkę|nazwisko=GribowskijRoberts| imię=Władimir JuliewiczJohn|tytuł=Liniejnyj kriejsier InvincibleBattlecruisers|wydawca=GangutChatham Publishing|miejsce=Sankt-PetersburgLondon|data=20061997|isbn=51-8587586176-003006-6X}}

#* {{cytuj książkę|nazwisko=HalpernRoberts|imię=Paul G.John|tytuł=AInvincible Naval History of World War IClass|wydawca=RoutledgeConway Maritime Press|miejsce=AbingdonLondon|data=20031972|seria=Warship Monographs|isbn=10-8572885177-498051-47}}