|
[[Plik:John Harrison Uhrmacher.jpg|thumb|200px|John Harrison i chronometr H-3]]
'''John Harrison''' (ur. [[24 marca]] [[1693]], zm. [[24 marca]] [[1776]]) – [[Wielka Brytania|angielski]] [[cieśla]] i [[zegarmistrz]] samouk; zbudował pierwszy [[Zegar (czasomierz)|zegar]] (tzw. [[chronometr]]), który mógł być używany na [[statek wodny|statkach]].
Umożliwiło to rozwiązanie problemu określania [[długość geograficzna|długości geograficznej]]. Dzięki swej konstrukcji Harrison zdobył nagrodę [[Parlament Wielkiej Brytanii|parlamentu brytyjskiego]] w wysokości 20 000 [[Funt brytyjski|funtów]] za rozwiązanie tego problemu.
Harrison urodził się w miejscowości [[Foulby]], niedaleko [[Wakefield (Anglia)|Wakefield]] w hrabstwie [[Yorkshire (Anglia)|Yorkshire]]. Około roku [[1700]] jego rodzina przeniosła się do miejscowości [[Barrow upon Humber]]. John był najstarszym dzieckiem w rodzinie i został przyuczony do zawodu cieśli przez ojca. Pracując jako cieśla zajmował się naprawą zegarów w wolnym czasie.
W trakcie swego życia opracował wiele [[patent]]ów, które w znaczący sposób poprawiły precyzję działania zegarów mechanicznych, m.in.:
* wykorzystanie odpowiednio opracowanych kamieni szlachetnych jako beztarciowych łożysk dla kół zębatych
W roku [[1728]] zdecydował się na wyjazd do [[Londyn]]u aby wziąć udział w konkursie na rozwiązanie problemu pomiaru długości geograficznej (''Longitude Act''). Dzięki pomocy [[Edmund Halley|Edmunda Halleya]], królewskiego astronoma i członka komisji konkursowej poznał [[George Graham]]a zegarmistrza londyńskiego, który zachęcił go do pracy i pożyczył pieniądze. W roku [[1735]] ukończył budowę zegara nazwanego H-1 (ważył 34 kg, zajmował sześcienna szafę o krawędzi 1,2 m). Testy przeprowadzone w roku [[1736]], mimo że wykazały dokładność zegara wynoszącą kilka sekund na dobę, nie zadowoliły Harrisona, który przystąpił do konstruowania kolejnych zegarów:
* H-2 – ukończony w [[1741]], ważył 39 kg ale był precyzyjniejszy niż H-1
* H-3 – ukończony w [[1758]] - znacznie lżejszy – 27 kg
* H-4 – ukończony w roku [[1759]], który dzięki zastosowaniu kamieni szlachetnych jako łożysk dla miniaturowych kół zębatych przypominał duży zegarek kieszonkowy (13 cm średnicy, waga 1,5 kg). Zegar ten, pod koniec roku [[1761]], na pokładzie okrętu [[HMS Deptford|HMS "Deptford"]] wyruszył w rejs z [[Portsmouth]] do [[Kingston (miasto na Jamajce)|Kingston]] na [[Jamajka|Jamajce]] którego celem było udowodnienie przydatności zegara do pomiaru długości geograficznej. Maksymalny błąd chronometru w czasie rejsu nie przekroczył 1 minuty i 15 sekund (przy marginesie błędu dopuszczonym przez ''Longitude Act'' w wysokości 2 minut – co odpowiadało połowie stopnia (30 minutom) długości geograficznej). Mimo takiego rezultatu Harrison otrzymał jedynie połowę nagrody (10 000 funtów). Dopiero po 4 latach i dopiero po interwencji [[Jerzy III Hanowerski|króla Jerzego III]] otrzymał druga połowę w czerwcu [[1773]] roku drugą połowę.
=== Bibliografia ===
{{Bibliografia start}}
* ''{{cytuj książkę |tytuł=W poszukiwaniu długości geograficznej'', |autor=Dava Sobel, |wydawca=Zysk i S-ka Wydawnictwo 1998,|miejsce=Poznań ISBN|rok=1998 |isbn=83-7150-498-5}}
{{Bibliografia stop}}
| 