HMS Invincible (1907): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, drobne techniczne |
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, drobne techniczne |
||
Linia 1:
{{Propozycja Dobrego Artykułu}}
{{Okręt rozszerzony infobox
| nazwa = HMS
| grafika = [[Plik:HMS Invincible (1907) British Battleship.jpg|300px|HMS
| bandera = {{border|{{flaga|GBR|bandera-wojenna|rozmiar=50px}}}}
| położenie stępki = 2 kwietnia 1906
Linia 25:
'''HMS Invincible''' – brytyjski [[krążownik liniowy]] z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Należał do serii trzech okrętów [[krążowniki liniowe typu Invincible|typu ''Invincible'']], pierwszych na świecie jednostek tej klasy.
Do służby w [[Royal Navy]] wszedł w 1909 roku. W chwili wybuchu I wojny światowej bazował w Wielkiej Brytanii. Wziął udział w [[bitwa koło Helgolandu (1914)|pierwszej bitwie koło Helgolandu]] 28 sierpnia 1914 roku. W listopadzie został wraz z bliźniaczym
31 maja 1916 roku wziął udział w [[bitwa jutlandzka|bitwie jutlandzkiej]] – największym starciu flot w I wojnie światowej – jako [[okręt flagowy]] dowódcy 3
== Projektowanie i budowa ==
W 1906 roku, po zaledwie czternastu miesiącach od dnia położenia [[stępka|stępki]], wszedł do służby w Royal Navy nowatorski, zbudowany według koncepcji
Stępkę pod okręt, który dał nazwę swojemu typowi, położono w stoczni koncernu [[Armstrong Whitworth]] w [[Elswick (Tyne and Wear)|Elswick]] 2 kwietnia 1906 roku. [[Wodowanie]] odbyło się nieco ponad rok później, 13 kwietnia 1907 roku<ref name=Conway24>{{cytuj książkę|autor=Robert Gardiner (red.)|tytuł=Conway's All the World's Fighting Ships 1906-1921|wydawca=Conway Maritime Press|miejsce=London|data=1986|isbn=0-85177-245-5|strony=24}}</ref>, a [[chrzest statku|matką chrzestną]] została lady Allendale<ref>{{cytuj książkę|autor=В. Ю. Грибовский|tytuł=Линейный крейсер Invincible|strony=8}}</ref>. Okręt był szóstą od 1747 roku jednostką Royal Navy noszącą [[HMS Invincible|tę nazwę]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Colledge|imię=J. J.|nazwisko2=Warlow|imię2=Ben|tytuł=Ships of the Royal Navy. The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy from the 15th Century to the Present|wydawca=Chatham Publishing|miejsce=London|data=2006|isbn=978-1-86176-281-8|strony=197}}</ref>.
28 grudnia 1907 roku w stojący przy nabrzeżu stoczniowym kadłub okrętu uderzył przepływający węglowiec
== Opis konstrukcji ==
Linia 40:
Krążowniki liniowe typu ''Invincible'' miały długość całkowitą 172,8 m i szerokość maksymalną 23,9 m<ref name=Roberts43>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=43}}</ref>. [[Wyporność]] konstrukcyjna miała wynosić według projektu 17 250 ts, po wejściu do służby określoną ją dla "Invincible" na 17 330 ts, zaś pełną na 19 940 ts<ref>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=4}}</ref>. Przeciętne zanurzenie przy wyporności konstrukcyjnej wynosiło 8 m, a przy pełnym obciążeniu 9,1 m<ref name=Monographs23>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John|tytuł=Invincible Class|strony=23}}</ref>.
Napęd okrętu stanowiły dwa podwójne zespoły [[turbina parowa|turbin parowych]] Parsonsa, umieszczone w oddzielnych maszynowniach. Każdy składał się z dwóch turbin wysokiego ciśnienia, napędzających zewnętrzny [[wał (maszynoznawstwo)|wał napędowy]] oraz dwóch turbin niskiego ciśnienia, napędzających wały wewnętrzne. Ponadto okręty zostały wyposażone w dwie turbiny marszowe, dla niskich prędkości, również napędzające wały wewnętrzne<ref name=Conway24/><ref name=Warship7>{{cytuj książkę|autor=N. J. M. Campbell|tytuł=Battle Cruisers|strony=7}}</ref>. Sprawiały one jednak kłopoty w eksploatacji i w praktyce nie były używane<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=71}}</ref>. Parę do turbin dostarczało 31 [[kocioł wodnorurkowy|kotłów wodnorurkowych]] typu Babcock & Wilcox, opalanych węglem z zainstalowanym systemem wtryskiwaczy paliwa płynnego, rozmieszczonych w czterech oddzielnych kotłowniach<ref name=Warship7/>. Łączna nominalna moc siłowni wynosiła 41 000 [[koń parowy|shp]], co zapewniało projektowaną prędkość 25 węzłów<ref name=Conway24/>. Na próbach
Głównym uzbrojeniem krążownika było osiem [[działo okrętowe|dział]] BL Mk X kalibru
Do zwalczania lżejszych jednostek zainstalowano nowe armaty QF Mk III kalibru
Wobec założeń przyjętych podczas projektowania okrętów typu ''Invincible'' oraz konieczności poczynienia znacznych oszczędności tonażowych dla zrównoważenia wagi rozbudowanej siłowni, ochrona pancerna nowych jednostek pozostała niemal na poziomie starszych krążowników pancernych [[krążowniki pancerne typu Minotaur|typu ''Minotaur'']]. Główny pas pancerny na burcie miał grubość 152 mm i rozciągał się pomiędzy dziobową i rufową wieżą artyleryjską. Tworzył on pancerną cytadelę, chroniącą najważniejsze mechanizmy okrętów, zamkniętą z przodu i z tyłu grodziami pancernymi o grubości odpowiednio 178 i 152 mm. Pancerz na dziobie, poza obszarem cytadeli, miał grubość 102 mm<ref name=Klimczyk1996/>. Fronty wież artyleryjskich i ich barbety poza obszarem chronionym głównym pasem pancernym miały grubość 178 mm, dachy wież 76 mm a boki 64 mm. Ochronę poziomą stanowiły dwa pokłady pancerne: górny o grubości 19−25 mm i dolny, gruby na 38−64 mm<ref name=Warship6/>. Zabezpieczeniem przed skutkami wybuchów podwodnych były pancerne osłony komór amunicyjnych o grubości 64 mm. Przestrzeń pomiędzy osłonami a burtami była wypełniona węglem<ref name=Klimczyk1996/>. Całość opancerzenia wykonana była z utwardzanej powierzchniowo [[stal Kruppa|stali Kruppa]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Roberts| imię=John|tytuł=Battlecruisers|strony=112}}</ref>.
Linia 52:
== Przebieg służby ==
=== Lata przedwojenne ===
Pierwszym dowódcą okrętu, który wszedł w skład 1
17 marca 1913 roku
=== Bitwa koło Helgolandu ===
{{main|Bitwa koło Helgolandu (1914)}}
1 sierpnia 1914 roku
Obydwa okręty wzięły udział w pierwszym większym starciu flot w I wojnie światowej: bitwie koło Helgolandu 28 sierpnia 1914 roku. Dwie eskadry krążowników liniowych pod wspólnym dowództwem wiceadmirała [[David Beatty|Davida Beatty'ego]] stanowiły według planu odwód sił lekkich operujących przeciwko flocie niemieckiej w Zatoce Helgolandzkiej<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=99-100}}</ref>. Wobec niekorzystnie rozwijającej się sytuacji podczas pierwszej fazy bitwy, gdy zespół [[Harwich Force]] komodora [[Reginald Tyrwhitt|Reginalda Tyrwhitta]] znalazł się pod presją przeważających sił [[Hochseeflotte]], admirał Beatty został wezwany na pomoc<ref name=Burr22>{{cytuj książkę|nazwisko=Burr|imię=Lawrence|tytuł=British Battlecruisers 1914-1918|strony=22}}</ref>. Jego krążowniki liniowe weszły do akcji nie mając równorzędnych przeciwników, toteż szybko rozstrzygnęły losy starcia, zatapiając ogniem artyleryjskim dwa niemieckie [[krążownik lekki|krążowniki lekkie]]. Natychmiast po tym, gdy reszta okrętów niemieckich skryła się we mgle, admirał Beatty dał rozkaz powrotu, obawiając się możliwej interwencji ciężkich okrętów [[Hochseeflotte]], stacjonujących na pobliskich kotwicowiskach<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Massie|imię=Robert K.| tytuł=Castles of Steel|strony=112-113}}</ref>.
Linia 64:
Bitwa zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem Royal Navy. Brytyjczycy stracili jedynie 35 zabitych i mieli poważnie uszkodzony jeden krążownik lekki, podczas gdy straty wśród Niemców wyniosły 712 zabitych i 336 wziętych do niewoli marynarzy oraz trzy zatopione krążowniki i [[niszczyciel]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=107-109}}</ref>.
We wrześniu do 2
=== Bitwa koło Falklandów ===
{{main|Bitwa koło Falklandów}}
4 listopada 1914 roku Admiralicja otrzymała wiadomość o rozgromieniu brytyjskiej Eskadry Indii Zachodnich przez okręty Eskadry Wschodnioazjatyckiej admirała von Spee. W obliczu kolejnej porażki i zagrożenia, jakie stwarzały dla żeglugi alianckiej jednostki niemieckie (krążowniki pancerne [[SMS Scharnhorst|
5 listopada obydwa okręty przeszły z [[Cromarty]] do bazy [[HMNB Devonport|Devonport]], gdzie zostały poddane drobnym naprawom i zaopatrzone w zapasy i amunicję. 11 listopada eskadra wypłynęła na poszukiwanie niemieckich krążowników. Przez [[Republika Zielonego Przylądka|Wyspy Zielonego Przylądka]] i bezludny archipelag Abrolhos dotarła 7 grudnia do [[Stanley (miasto)|Port Stanley]] na [[Falklandy|Falklandach]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=248-249}}</ref>. Następnego dnia w rejon wysp dotarła
Brytyjskie okręty wyszły z Port Stanley po około godzinie i rozpoczęły pościg za oddalającymi się Niemcami. Korzystając z przewagi prędkości, doszły po kolejnych dwóch godzinach na odległość maksymalnego skutecznego strzału (około 15 000 m).
W równoległym pościgu towarzyszące admirałowi Sturdee krążowniki lekkie dogoniły i zatopiły dwa z trzech niemieckich odpowiedników. Trzeci, [[SMS Dresden (1908)|
Artylerzyści
16 grudnia
=== Bitwa jutlandzka ===
{{main|Bitwa jutlandzka}}
Krążownik liniowy powrócił do Wielkiej Brytanii w końcu lutego 1915 roku i został skierowany do [[Scapa Flow]] na ćwiczenia artyleryjskie. Dokończono również kompletowanie nowoczesnego systemu kierowania ogniem, którego brakowało we wcześniejszych starciach. Wkrótce potem, wraz z bliźniaczymi
Wobec znikomej aktywności Hochseeflotte w tym okresie, większość czasu służby upływała na ćwiczeniach i podnoszeniu sprawności bojowej. Cała Flota Krążowników Liniowych (10 jednostek) wyszła w morze na początku grudnia 1915 roku dla odbycia strzelań z dział głównych kalibrów. Podobne ćwiczenia odbyły się jeszcze trzykrotnie w okresie do marca 1916 roku. 24 kwietnia, podczas próby przechwycenia niemieckich okrętów [[bombardowanie Yarmouth i Lowestoft|bombardujących Yarmouth i Lowestoft]],
W ostatnich dniach maja 1916 roku wszystkie trzy krążowniki 3
Bitwę rozpoczęły po obydwu stronach krążowniki liniowe. W pierwszej fazie starcia Brytyjczycy ponieśli poważne straty: w eksplozjach komór amunicyjnych zatonęły
Po wejściu do akcji artylerzyści
Przepływając przez miejsce tragedii, dwa ocalałe krążowniki 3
Wrak
Okręt został upamiętniony w 1917 roku przez nadanie nazwy [[Mount Invincible]] szczytowi (2670 m n.p.m.) w paśmie [[Canadian Rockies]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Birrell|imię=Dave|tytuł=Calgary's Mountain Panorama|wydawca=Rocky Mountain Books|miejsce=Calgary|data=1990|strony=54-55|isbn=0-921102-12-7|nazwisko2=Ellis|imię2=Ron}}</ref>.
|