Unia polsko-szwedzka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje) Nie podano opisu zmian |
m popr i - mapa Rzeczpospolitej a nie unii |
||
Linia 1:
'''Unia polsko-szwedzka 1592-1599''',
[[Image:Sigismund maalad av Martin Kober omkring 1590.jpg|166px|thumb|
▲'''Unia polsko-szwedzka 1592-1599''' - była [[unia personalna|unią personalną]] pomiędzy [[I Rzeczpospolita|Rzeczpospolitą]] i [[Szwecja|Szwecją]].
Po śmierci [[władcy Szwecji|króla szwedzkiego]] [[Jan III Waza|Jana III Wazy]] [[27 listopada]]
Uzyskawszy zgodę [[sejm walny|sejmu polskiego]] na wyjazd z Rzeczypospolitej król udał się [[3 sierpnia]] [[1593]] do Szwecji. Tam jednak musiał stawić czoła [[9 stycznia]] [[1594]] zbuntowanym stanom niższym pod przywództwem kleru [[luteranizm|luterańskiego]] na zjeździe w [[Uppsala|Uppsali]]. Zjazd ten przyjął uchwałę
Polski i król Szwecji w latach 1592-1599]]
▲Po śmierci króla szwedzkiego [[Jan III Waza|Jana III Wazy]] [[27 listopada]] [[1592]], naturalnym jego następcą był najstarszy syn [[Zygmunt III Waza]] ówczesny król Polski. Dla samego Zygmunta dziedziczny tron szwedzki był z pewnością ważniejszy od niepewnego elekcyjnego w Polsce. Dał temu wyraz snując m. in. plany oddania korony polskiej arcyksięciu Ernestowi Habsburgowi. Teraz jednak zagrożona była sama korona szwedzka, którą chciał przejąć jego stryj [[Karol IX Sudermański|ks. Karol Sudermański]].
Po podpisaniu tego aktu, Zygmunt został uroczyście wraz z żoną [[Anna Habsburżanka|Anną Habsburżanką]] koronowany na króla Szwecji w [[Uppsala|katedrze w Uppsali]]. W lipcu [[1594]] opuścił
▲Uzyskawszy zgodę [[sejm walny|sejmu polskiego]] na wyjazd z Rzeczypospolitej król udał się [[3 sierpnia]] [[1593]] do Szwecji. Tam jednak musiał stawić czoła [[9 stycznia]] [[1594]] zbuntowanym stanom niższym pod przywództwem kleru [[luteranizm|luterańskiego]] na zjeździe w [[Uppsala|Uppsali]]. Zjazd ten przyjął uchwałę, o przeciwstawieniu się szerzeniu [[katolicyzm|katolicyzmu]] w Szwecji. Nie mając innego wyjścia i naglony przez niepewne zachowanie stryja Zygmunt III podpisał [[19 lutego]] [[1594]] "królewskie zaręczenie", w którym przyrzekał stanom szwedzkim zachować wolność religijną dla wyznania augsburskiego. Na jego mocy katolikom zabroniono publiczne praktykowanie swojej religii. Dochodziło wówczas do wielu gorszących ekscesów, gdy świta króla wdawała się w bójki z luteranami.
▲[[Image:Sigismund maalad av Martin Kober omkring 1590.jpg|166px|thumb|right|Zygmunt III Waza, król Polski i król Szwecji w latach 1592-1599]]
▲Po podpisaniu tego aktu został uroczyście wraz z żoną [[Anna Habsburżanka|Anną Habsburżanką]] koronowany na króla Szwecji w [[Uppsala|katedrze w Uppsali]]. W lipcu [[1594]] opuścił Królestwo i popłynął do [[Gdańsk|Gdańska]].
Na czas swojej nieobecności regencję powierzył Karolowi Sudermańskiemu i senatorom.
Regent podjął wiele działań sprzecznych z wolą monarchy. [[18 maja]] [[1595]] zawarł z [[Rosja|Rosją]] traktat w [[Tiawzin]]ie, odstępując jej część Finlandii ([[Kexholm]]), odwołał też z teatru wojny admirała Flemminga - jednego z najwierniejszych stronników Zygmunta.
W obliczu złamania zawartej umowy (król mianował m. in. burmistrzem [[Sztokholm|Sztokholmu]] katolika, zaczęły powstawać też katolickie szkoły) - ks. Karol samowolnie i bez wiedzy Zygmunta III zwołał w [[1595]] [[riksdag]] w [[Söderköping]], który przeistoczył się w
Zygmunt wysłał z Polski poselstwo mające na celu przywołanie do porządku niesfonego regenta. Ten zobowiązał się złożyć regencję na riksdagu w [[Arboga]]. Był to tylko
▲[[Grafika:Karl IX.jpg|thumb|right|166px|ks. Karol Sudermański, regent królestwa Szwecji]]
W [[1598]] sejm pozwolił Zygmuntowi III na wyprawę w celu spacyfikowania swojego drugiego królestwa. Na zajętych statkach holenderskich i angielskich przeprawił się korpus interwencyjny. Złożony był głównie z wojsk najemnych niemieckich i węgierskich, wspartych polskimi armatami.
[[Image:ErykSparre.jpg|166px|thumb|
Kampania była jednak źle zaplanowana i wobec utraty kontaktu z korpusem Flemminga, mającym uderzyć z Finlandii - armia interwencyjna została pobita przez Szwedów w [[bitwa pod Linköping|bitwie pod Linköping]] [[25 września]] [[1598]]. Sam Zygmunt został wzięty do niewoli i musiał wydać w ręce stryja swoich stronników m. in. kanclerza Szwecji [[Eryk Sparre|Eryka Sparre]]. W maju [[1599]] padł [[Kalmar]] - ostatnia twierdza
[[Kategoria:I Rzeczpospolita]]
▲Kampania była jednak źle zaplanowana i wobec utraty kontaktu z korpusem Flemminga, mającym uderzyć z Finlandii - armia interwencyjna została pobita przez Szwedów w [[bitwa pod Linköping|bitwie pod Linköping]] [[25 września]] [[1598]]. Sam Zygmunt został wzięty do niewoli i musiał wydać w ręce stryja swoich stronników m. in. kanclerza Szwecji [[Eryk Sparre|Eryka Sparre]]. W maju [[1599]] padł [[Kalmar]] - ostatnia twierdza w rękach polskich. [[20 marca]][[1599]] Szwedzi ścięli 5 senatorów, zwolenników unii z Polską. [[24 lipca]] [[1599]] riksdag w Sztokholmie zdetronizował Zygmunta III. Unia przestała istnieć.
▲[[Image:ErykSparre.jpg|166px|thumb|right|kanclerz Eryk Sparre zapłacił głową za wierność Polsce]]
[[Kategoria:Historia Szwecji]]
| |||