Wersja z 19:17, 3 sty 2012 edytuj D T G (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 19 084 edycje drobne redakcyjne, drobne techniczne ← poprzednia edycja		Wersja z 19:28, 3 sty 2012 edytuj anuluj edycję D T G (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 19 084 edycje drobne redakcyjne, drobne techniczne następna edycja →
Linia 5: \|herb artykuł = \|dopełniacz wsi = Jurgowa \|zdjęcie = ~~Kosciol~~ Jurgow ~~2007~~view.jpg \|opis zdjęcia = ~~Brama~~Widok ~~kościoła~~na wJurgów ~~Jurgowie~~z Grapy \|województwo = [[Województwo małopolskie\|małopolskie]] \|powiat = [[Powiat tatrzański\|tatrzański]] Linia 17: \|kod pocztowy = 34-532 \|tablice rejestracyjne = KTT \|SIMC = 0418716 \|mapa wsi = \|stopniN = 49 \|minutN = 21 \|sekundN = Linia 25: \|www = http://www.jurgow.pl }} '''Jurgów''' ([[język słowacki\|słow.]] ''Jurgov'', [[język węgierski\|węg.]] ''Szepesgyörke'', [[język niemiecki\|niem.]] ''Jurkau/Jörg'') – wieś [[Spisz\|spiska]] w [[województwo małopolskie\|województwie małopolskim]], [[powiat tatrzański]] w [[gmina Bukowina Tatrzańska\|gminie Bukowina Tatrzańska]]. Jest to niewielka wieś na południu [[Polska\|Polski]], na [[Spisz]]u (w regionie [[Zamagurze]]). Liczba mieszkańców wynosi 860.<ref>[http://www.gmina.bukowinatatrzanska.pl/?strona,menu,pol,glowna,0,0,1408,jurgOw,ant.html Jurgów na stronie gminy Bukowina Tatrzańska]</ref>. Do Jurgowa przynależą dwa przysiółki Klarówka i Zmyślne, położone na stokach [[Bryjów Wierch\|Bryjowego Wierchu]].<ref name=Sygnatura>{{Cytuj książkę \|tytuł=Podhale. Spisz. Orawa. 1:50 000. Mapa turystyczna\|miejsce=Kraków \|rok=2004 \|wydawca=Sygnatura \|isbn= 978-83-7499-004-2}}</ref>. Do czasu wejścia Polski do strefy [[Układ z Schengen\|Schengen]] w Jurgowie działało całodobowe [[Przejścia graniczne Polski\|przejście graniczne]] na [[Słowacja\|Słowację]] w ciągu [[droga krajowa\|drogi krajowej]] {{AS-droga\|K\|49}} (dla pojazdów o masie do 7,5 tony). Znajduje się tutaj szkoła podstawowa i jedyne w [[gmina\|gminie]] [[Bukowina Tatrzańska\|''Bukowina Tatrzańska'']] przedszkole [[samorząd]]owe. == Położenie == [[Plik:Bialka river near Jurgow.jpg\|thumb\|245px\|Białka pod Jurgowem]]▼ Miejscowość znajduje się na [[Pogórze Spiskie\|Pogórzu Spiskim]] na prawym brzegu [[Białka (dopływ Dunajca)\|Białki]]. Zajmuje jej dno oraz zbocza wzniesień: [[Średni Wierch]] (881 m), [[Bryjów Wierch]] (942, 999 m<ref>[http://z-ne.pl/t,haslo,2954.html Wielka Internetowa Encyklopedia Górska: Magura Spiska].</ref>) i [[Górków Wierch]] (985 m). Odległości do ważniejszych miejscowości: Miejscowość znajduje się na [[Pogórze Spiskie\|Pogórzu Spiskim]] na prawym brzegu [[Białka (dopływ Dunajca)\|Białki]]. Zajmuje jej dno oraz zbocza wzniesień: [[Średni Wierch]] (881 m), [[Bryjów Wierch]] (942, 999 m<ref>[http://z-ne.pl/t,haslo,2954.html Wielka Internetowa Encyklopedia Górska: Magura Spiska].</ref>) i [[Górków Wierch]] (985 m). Odległości do ważniejszych miejscowości: [[Białka Tatrzańska]] – 6 km, [[Łapsze Niżne]] - 15 km, [[Bukowina Tatrzańska]] – 3 km, [[Zakopane]] – 19 km, [[Nowy Targ]] – 19 km, [[Poprad (miasto)\|Poprad]] – 47 km, [[Kraków]] – 100 km. Położenie Jurgowa zapewnia panoramy widokowe na [[Tatry]], [[Tatry Wysokie]] i [[Tatry Bielskie\|Bielskie]]. Linia 44: Obecnie największą rolę odgrywa turystyka. Część mieszkańców tradycyjnie okresowo pracuje w Słowacji przy wyrębie. [[Plik:Jurgow view.jpg\|thumb\|245px\|Widok na Jurgów z Grapy]]▼ == Historia == Miejscowość została założona w [[1546]] roku na [[prawo wołoskie\|prawie wołoskim]] w dobrach klucza zamku niedzickiego. W tym czasie całe [[Zamagurze]], w którego obrębie jest położona, należało do [[państwo niedzickie\|państwa niedzickiego]], stanowiącego część [[I Królestwo Węgier\|Królestwa Węgier]]. Właścicielem tego państwa był [[Olbracht Łaski]]. Według legendy zasadźcą wsi, a zarazem jej pierwszym sołtysem był zbójnik Jurko, od którego pochodzi nazwa miejscowości, a który wraz ze swoją dwunastoosobową drużyną przybył tu z migracją podkarpacką. W dokumentach z lat 1589-1595 dotycząycych sprzedaży klucza dunajeckiego przez Olbrachta Łaskiego na rzecz [[György Horváth]]a wieś wspomniana jest tam pod węgierską nazwą ''Gyurgow''<ref name=Figiel>{{Cytuj książkę \|nazwisko=Figiel \|imię=Stanisław \|tytuł=Polski Spisz \|wydawca=PTTK „Kraj” \|miejsce=Warszawa \|rok=1999 \|isbn=83-7005- 396-3}}</ref>. Po rozpadzie [[Austro-Węgry\|Austro-Węgier]] wieś decyzją [[Rada Ambasadorów\|Rady Ambasadorów]] z 28. lipca [[1920]] r. została przyznana Polsce. W okresie drugiej wojny światowej (1939-1945) była włączona do [[Pierwsza Republika Słowacka\|Republiki Słowackiej]], a po jej zakończeniu wróciła do Polski. Linia 53 ⟶ 52: == Kultura == ▲[[Plik:Bialka river near Jurgow.jpg\|thumb\|245px\|Białka pod Jurgowem]] Miejscowość zamieszkiwana jest przez ludność przeważnie dwujęzyczną, większość mieszkańców mówi po polsku i słowacku (niedzielne Msze Św. w lokalnym kościele odprawiane są w języku polskim i słowackim. Liczne są również wpływy węgierskie w lokalnej gwarze spiskiej. Linia 61 ⟶ 59: Wieś opisywana jest w literaturze, np. w wierszu [[Jerzy Liebert\|Jerzego Lieberta]] „Jurgowska karczma”, który spopularyzował [[Leszek Długosz]] albo też w limeryku [[Wisława Szymborska\|Wisławy Szymborskiej]] z "Rymowanek dla dużych dzieci". [[Plik:Stacja Narciarska Jurgów - dolna stacja wyciągu.JPG\|thumb\|245px\|Dolna stacja wyciągu krzesełkowego]] == Sport == Na południe od Jurgowa znajduje się [[Stacja Narciarska Jurgów]] oferująca narciarzom ponad 4 km [[Trasa narciarska\|tras zjazdowych]] o różnym [[Skala trudności tras narciarskich\|stopniu trudności]]. Ponadto w ofercie stacji są narciarskie trasy biegowe, planowana jest budowa tras do indywidualnego zjazdu rowerem na czas ([[downhill]]). Trasa zjazdu będzie miała długości około 2000 m. Będzie uzbrojona w mega hopy, odcinki techniczne, drewniane i ziemne bandy Linia 71 ⟶ 69: [[Plik:Church in Jurgow.jpg\|thumb\|245px\|Drewniany kościół]] W miejscowości znajdują się trzy obiekty leżące na [[Szlak Architektury Drewnianej\|Szlaku Architektury Drewnianej]]: kościół, zagroda i szałasy. ▲[[Plik:Kosciol Jurgow ~~view~~2007.jpg\|thumb\|245px\|~~Widok na~~Brama ~~Jurgów~~kościoła zw ~~Grapy~~Jurgowie]] # Drewniany [[Kościół św. Sebastiana i Matki Boskiej Różańcowej w Jurgowie\|kościół pw. św. Sebastiana Męczennika i Matki Boskiej Różańcowej]] ufundowany w roku 1675 przez sołtysa Jakuba Kneza i młynarza Mikołaja, a wybudowany przez miejscowych cieśli. W latach 1811 u 1869 kościół został przebudowany i wydłużony. Kaplica św. Józefa została dobudowana w latach pięćdziesiątych XX wieku. Wystrój świątyni prezentuje tzw. rokoko spiskie i obfituje w liczne malowidła, figurki aniołów i świętych. Bogata polichromia w prezbiterium kościoła została odnowiona w 2007 r. Barokowo-rokokowy ołtarz główny pochodzi z 1869 r. Atrakcję turystyczną stanowi znajdujący się pod chórem wizerunek diabła pokonanego przez Archanioła. Kościół został wyposażony w organy z fabryki braci Rigerów ok. 1942 r. Obok kościoła w [[1881]] roku została wybudowana murowana [[dzwonnica]]. [[Plik:Jurgów - Zagroda Soltysów.jpg\|thumb\|245px\|Zagroda Sołtysów]] Linia 81 ⟶ 79: :Kilka metrów za tartakiem znajduje się niepozorny metalowy ''słupek graniczny'' pochodzący z okresu Austro-Węgier. Dzielił on Węgry od [[Galicja\|Galicji]]. Obecnie jest to wielka rzadkość. * Naprzeciwko Zagrody Sołtysów znajdudje się dawna ''remiza strażacka''. Niewielka budowla z 1943 r., zbudowana za czasów [[Pierwsza Republika Słowacka\|Republiki Słowackiej]] i zaopatrzona w słowackie napisy, brana jest często przez przybyszów za kaplicę. Obecnie budynek wykorzystywany jest na małe wystawy. [[Plik:Pogórze Bukowińskie MS1.1.JPG\|thumb\|245px\|Górna część wsi przy granicy słowackiej]]▼ == Panoramy == [[Plik:Jurgów 1.jpg\|thumb\|245px\|Wieczorny widok z Jurgowa na Tatry]]▼ ▲~~[[Plik:~~{{Duża grafika\|Pogórze Bukowińskie MS1.1.JPG\|~~thumb\|245px~~750px\|Górna część wsi przy granicy słowackiej]]}} ▲~~[[Plik:~~{{Duża grafika\|Jurgów 1.jpg\|~~thumb\|245px~~750px\|Wieczorny widok z Jurgowa na Tatry]]}} {{Przypisy}} Linia 90: * {{cytuj książkę \|nazwisko = Ciągwa\| imię = Józef\| tytuł = Dzieje i współczesność Jurgowa 1546-1996\| wydawca = Towarzystwo Słowaków w Polsce\| miejsce = Kraków\| rok = 1996\| isbn = 83-902502-7-6}} * {{cytuj książkę \|nazwisko = Górka\| imię = Maciej\| nazwisko2 = Skrzypaszek \| imię2 = Igor \| tytuł = Dzieje Orkiestry Dętej z Jurgowa\| wydawca = Zarząd Ochotniczej Straży Pożarnej w Jurgowie\| miejsce = Jurgów\| rok = 2011\| strony = \| isbn = 978-83-60306-70-3}} * {{cytuj książkę \|nazwisko = Jagiełło\| imię = Michał\| rozdział = Jurgów i okolice\| tytuł = Spisz – wielokulturowe dziedzictwo\| wydawca = Pogranicze\| miejsce = Sejny\| rok = 2000\| strony = od 68+\| isbn = 83-904749-0-5}} * {{cytuj książkę \|nazwisko = Kozak\| imię = Anna\| tytuł = Zagroda Sołtysów w Jurgowie. Przewodnik\| wydawca = Muzeum Tatrzańskie\| miejsce = Zakopane\| rok = 2001\| strony = \| isbn = 83-911664-8-1}} * {{cytuj książkę \|nazwisko = Pluciński\| imię = Jan\| rozdział = Przezwiska mieszkańców Jurgowa na polskim Spiszu\| tytuł = Zagadnienia z kultury Podhala, Spisza i Orawy\| wydawca =Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk/Muzeum Tatrzańskie im. dr Tytusa Chałubińskiego\| miejsce = Nowy Targ/Zakopane\| rok = 1986~~\| strony = 68+~~\| isbn = 0239-8192}} * {{cytuj książkę \|autor = ks. Zbigniew Pytel\| autor2 = ks. Mariusz Susek\| tytuł = Drewniane Świątynie Archidiecezji Krakowskiej}} {{bibliografia start}}

Jurgów: Różnice pomiędzy wersjami