Wyborg: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Historia: drobne merytoryczne
drobne redakcyjne
Linia 2:
|Miasto = Wyborg<br />Bыбopг<br/>Viipuri
|dopełniacz_miasta = Wyborga
| zdjęcie = Vyborg_from_castle.jpg
| opis_zdjęcia = Widok na miasto z wieży zamkowej
|herb_miasta = Grafika:Coat of Arms of Vyborg (Leningrad oblast).png
|flaga_miasta = Grafika:Flag of Vyborg.svg
Linia 34:
|galeria_commons = Vyborg
}}
'''Wyborg''', ([[Język rosyjski|ros.]] Выборг, [[język fiński|fin.]] ''Viipuri'') to- miasto w [[Rosja|Rosji]] ([[obwód leningradzki]]), leżące na [[Przesmyk Karelski|Przesmyku Karelskim]].
 
Liczba mieszkańców: 2002 - 78,8 tys. (90% [[Rosjanie]], 10% inni), 1939 - 94,4 tys. (95% Finowie, 4% Rosjanie, 1% Niemcy i Szwedzi)
Linia 42:
== Historia ==
[[Plik:Vyborg castle.jpg|thumb|left|Wyborg. Zamek z XIII w.]]
Obecnie istniejąceWyborg istniałoistniał już w [[X wiek]]u, jako mała rybacka wioska zamieszkana przez Karelów. W niedługim czasie po wybudowaniu tam fortu, stałostał się ważnym ośrodkiem handlowym w księstwie [[Karelia (kraina)|Karelii]]. W [[XII wiek]]u po raz pierwszy byłobył wzmiankowanewzmiankowany. W [[1293]] roku wraz z przyłączeniem księstwa przez [[Torgils Knutsson|Tyrgilsa Knutssona]] do królestwa [[Szwecja|Szwecji]], został wybudowany zamek. Od [[XIV wiek]]u Viipuri (Wyborg) należało do [[Hanza|Hanzy]]. Miasto było położone na terenach spornych między Szwecją, a Rosją. W [[XVII wiek]]u miasto podupadło i straciło nieco na znaczeniu. W [[1721]] roku w wyniku [[Pokój w Nystad|traktatu w Uusikaupunki]] przeszło w ręce Rosji.
 
Od [[1809]] roku wróciło do [[Wielkie Księstwo Finlandii|Wielkiego Księstwa Finlandii]]. Wraz z wybudowaniem do miasta linii kolejowej w [[1869]] roku, zaczął rozwijać się przemysł.
 
W latach [[1918]]-[[1940]] miasto należało do niepodległej Finlandii jako Viipuri (szw. Viborg). Było ono drugim co do wielkości miastem Finlandii oraz ważnym ośrodkiem przemysłowym, gospodarczym i kulturalnym. 95% mieszkańców stanowili Finowie, ale ważnymważny elementemelement w życiu miejskim stanowilistanowiły różne mniejszości, np. Rosjanie, Niemcy, Żydzi i Tatarzy oraz [[Szwedzkojęzyczna mniejszość w Finlandii|szwedzkojęzyczni Finowie]].
 
Architekt [[Alvar Aalto]] zaprojektował (1927-1935) w Wyborgu słynną funkcjonalistyczną bibliotekę, która jest uważana za jeden z najważniejszych pomników modernistycznej architektury.
 
W wyniku [[wojnaWojna zimowa 1939-1940|wojny zimowej]] [[Finlandia]] utraciła miasto wraz z [[Przesmyk Karelski|Przesmykiem Karelskim]]. Mieszkający w Wyborgu [[Finowie]], którzy stanowili 95% ludności, zostali ewakuowani dona inne pozostałejobszary Finlandii. Latem 1941 roku, po [[Atak Niemiec na ZSRR|niemieckim ataku na ZSRR]] sprzymierzona z Niemcami Finlandia opanowała Wyborg ponownie w tzw. [[wojnaWojna kontynyacyjnaradziecko-fińska 1941-1944|wojnie kontynuacyjnej]], co pozwoliło na powrót uchodźców.
 
Po zakończeniu wojny Wyborg powrócił do Związku Radzieckiego, a ludność fińska została ponownie repatriowana. Po wysiedleniu Finów miasto zasiedlono osadnikami ze Związku Radzieckiego, przede wszystkim z Rosji.
 
Miasto znacznie podupadło, i do dziś wiele budynków pozostaje w fatalnym, nieodrestaurowanym stanie.
 
== Miasta partnerskie ==