Wikipedia

Zasieki (województwo lubuskie): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
zbędne "ozdobniki" w tekście, WP:SK
poprawa linków, drobne redakcyjne
Linia 31:
== Historia ==
=== Do 1945 roku ===
Na terenie obecnej wsi Zasieki (''Herrschaft Forst'') powstała ok. [[XIII wiek]]u wielka własność ziemska, jej pierwszymi posiadaczami była rodzina von Ilenburg. Pomiędzy [[1380]] a [[1385]] majątek nabyła rodzina von Biberstein, która od połowy [[XV wiek]]u posiadała również wielką własność ziemską w [[Brody (powiat żarski)|Brodach]] (''Herrschaft Pförten''). Ród ten wymarł w [[1667]], a ich stan posiadania rozpadł się na dwie części: własność w Zasiekach przeszła w ręce Saksonii-Merseburga, w Brodach zaś majątek przejęła początkowo rodzina von Promnitz, a od [[1726]] rodzina von Watzdorf. W [[1740]] została sprzedana [[Henryk von Brühl|Henrykowi Brühl]], który był polskim ministrem za panowania króla [[August III Sas|Augusta III]]. Około [[1746]] ponownie połączył on oba majątki, ponieważ odkupił posiadłość w Zasiekach.
Wielka własność ziemska w Brodach i Zasiekach była jedną z największych posiadłości ziemskich na terenie [[Łużyce Dolne|Dolnych Łużyc]]. Obok dobrze rozwiniętej kancelarii i sądu dworskiego w latach [[1586]]-[[1740]] posiadała własny [[konsystorz]].
Wielka własność ziemska w Brodach i Zasiekach pozostawała w rękach rodziny von Brühl do [[1945]]<ref>[http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Dokument_Henryka_Grafa_von_Br%C3%BChla_informujacy_o_nabyciu_wlasnosci_ziemskiej_w_Brodach_z_dnia_5_IV_1740_roku,gid,200805,cid,833.htm?body=desc Skarby Dziedzictwa Narodowego]</ref>.
 
Po raz pierwszy [[Forst (Lausitz)|Forst]] wymieniane jest w dokumencie z [[1346]]. Było to niewielkie prywatne miasteczko założone ok. [[1352]], położone pomiędzy odnogami [[Nysa Łużycka|Nysy Łużyckiej]]. Nie posiadało murów obronnych, było chronione tylko przez fosę. Do końca [[XIX wiek]]u miało charakter słowiański i było zamieszkane w znaczącym odsetku przez [[Serbołużyczanie|Serbołużyczan]], którzy mieli tutaj własny kościół - odbywały się w nim nabożeństwa w języku łużyckim.
 
Forst było ośrodkiem [[rzemiosło|rzemieślniczym]], w którym rozwijało się m.in. płóciennictwo, sukiennictwo, [[szewstwo]] i [[garncarstwo]]. W drugiej połowie XIX wieku to niewielkie miasteczko leżące po drugiej stronie Nysy Łużyckiej przeżywało dynamiczny wzrost gospodarczy związany z panującym okresem [[industrializacja|industrializacji]]. Na początku [[XX wiek]]u Forst stało się znaczącym ośrodkiem przemysłu tekstylnego. Liczba mieszkańców z 2400 w [[1826]] wzrosła do 32.060 osób w [[1900]], aby w [[1939]] liczyć 44.000 osób. W [[1921]] wybudowany został wedle projektu [[Rudolf Kühn|Rudolfa Kühna]] tzw. ''Lange Brücke'' (Długi Most) na [[Nysa Łużycka|Nysie]], co bezpośrednio otworzyło możliwość rozwoju miasta na prawym brzegu rzeki. Nowa dzielnica przejęła nazwę od istniejącej tu dotychczas wsi. Berge miało gwiaździsty układ ulic, które rozchodziły się od mostu. W północnej części dzielnicy ulokowano park.<ref name=autonazwa1>[http://www.puls.ctinet.pl/index.php?bmF2PTImZGJpX3Jvaz0yMDA2JmRiaV9taWVzaWFjPTMmZGJpX2lkPTcz Puls nr 3 (91) marzec 2006 r.]</ref>
Pod koniec lat 30. władze III Rzeszy podjęły decyzję o ulokowaniu w południowo-wschodniej części [[Brożek (województwo lubuskie)|Forst - Berge]] dużych zakładów chemicznych, których produkcja miała być przeznaczona do celów militarnych. Fabryka w Brożku, a dokładnie w Forst Scheuno była własnością ''Deutsche Sprengchemie GmbH''. Prace projektowe w Zasiekach rozpoczęto w [[1938]], a prace ziemno-betoniarskie rozpoczęły się jesienią [[1939]], zakończono je w [[1941]]<ref>[http://wroclaw.hydral.com.pl/801,artykul.html Dolny.Slask.org.pl]</ref>.
 
=== Po 1945 roku ===
Pod koniec II wojny światowej miasto Forst na lewym brzegu Nysy zostało doszczętnie zniszczone, a radziecka komendantura planowała zaniechać odbudowy. Planu nie zrealizowano, a po powstaniu [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]] w [[1949]] miasto odbudowano i ponownie rozwinięto tam przemysł tekstylny.
Prawobrzeżna część Forst pozostała niezniszczona, po II wojnie światowej znalazła się w granicach państwa polskiego. Pierwszy Pełnomocnik Rządu RP na Obwód Żarski, [[Bronisław Podhorski]], w dniu [[31 maja]] [[1945]] raportował: ''(...) Gmina miejska Forst podzielona rzeką na dwie części została objęta administracją tylko w części leżącej na prawym brzegu Nissy. Zgodnie ze stanem w dniu 12 maja pozostawiono w gromadach dotychczasowych sołtysów, mianowanych przez Komendę Wojenną. W gminach miejskich Żóraw [Żary], Forst, Gąsin [Jasień] mianowano burmistrzów - Polaków''. Niemiecką nazwę miasta zastąpiono polską, tymczasową nazwą ''Barść'' lub ''Barszcz''. Był to okres, gdy nie istniało jeszcze na tutejszych ziemiach urzędowe nazewnictwo. Polacy odwołali się do starej słowiańskiej nazwy miasta, której używali [[Łużyczanie]]. Według etymologów niemieckich (E. Mucke) łużyckie określenie „baršć" pochodzi od rośliny [[barszcz zwyczajny]] (polski „barszcz", czeski „bršt", rosyjski „boršč"). Spolszczona nazwa była tymczasowa i funkcjonowała do połowy [[1946]], a także pewien czas po ustaleniu dla tej miejscowości urzędowej nazwy Zasieki. Dowodami są nieliczne adnotacje w dokumentach archiwalnych.
 
W sprawozdaniu sytuacyjnym Powiatowego Komitetu [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]] w [[Żary|Żarach]] za miesiąc maj [[1946]] wymieniono siedem miast znajdujących się w powiecie żarskim: Żary, Krystkowice ([[Krzystkowice]]), Goclaw ([[Jasień (powiat żarski)|Jasień]]), Barszcz (Zasieki), Trąby ([[Trzebiel]]), [[Brody (powiat żarski)|Brody]], Lubanica ([[Łęknica]]) i [[Przewóz (powiat żarski)|Przewóz]]. Dwa miesiące później w podobnym sprawozdaniu sytuacyjnym za miesiąc lipiec [[1946]] Powiatowy Komitet PPS w Żarach wymieniał już tylko dwa miasta w powiecie: [[Żary]] i [[Jasień (powiat żarski)|Jasień]].
 
Zanikanie miasta Barść/Zasieki rozpoczęło się z rozpoczęciem prac Komisji Ustalania Nazw Miejscowości w Warszawie tj. w dniach 2-4 marca 1946. W sporządzonym w tym czasie wykazie wszystkich miejscowości liczących w 1939 ponad 5000 mieszkańców nie wymieniono Barści ani Forst. Obowiązująca do dziś nazwa Zasieki została ustalona na podstawie Zarządzenia Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia [[7 maja]] 1946 o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości<ref name=autonazwa1 />.
 
Czynników które wstrzymały rozwój miasta Barść/Zasieki było kilka, m.in.: nikłe zainteresowanie repatriantów, ograniczenia związane z położeniem w strefie przygranicznej oraz niestabilna sytuacja regionu. Najistotniejszy był problem natury technicznej, związany z kanalizacją miasta. Kolektor ogólnospławny przechodził pod rzeką Nysą na niemiecką stronę do oczyszczalni ścieków w [[Forst (Lausitz)|Forst]]. Działanie kanalizacji w mieście okazało się niemożliwe bez porozumienia z Niemcami lub wymagało nakładów na przebudowę systemu kanalizacyjnego. Z tego powodu wymarłą miejscowość włączono do [[gmina Brody (powiat żarski)|gminy Brody]].
 
W [[1950]] roku, w wyniku [[Podział administracyjny Polski 1950-1957|reformy administracyjnej]], utworzone zostało [[województwo zielonogórskie]]. W [[1951]] Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w [[Zielona Góra|Zielonej Górze]] został zobowiązany do wdrożenia uchwały Prezydium Rządu z dnia 3 stycznia 1951 w sprawie akcji robót rozbiórkowych, w celu pozyskania cegły rozbiórkowej na pokrycie potrzeb Państwowego Planu Inwestycyjnego. Prace te spowodowały rozebranie zabudowy niezasiedlonego miasta. Paranoją był fakt, że do wykonania tak wysokich planów nie wystarczała cegła z wojennych gruzowisk i zniszczonych budynków. Konieczne okazało się rozbieranie budynków w dobrym stanie technicznym. Dawny Barść stał się małą wsią o szerokich ulicach z chodnikami. W północnej części wsi powstał [[Państwowe Gospodarstwo Rolne|PGR]], po zmianie ustrojowej przejęty przez kombinat Igloopol z [[Dębica|Dębicy]]. Po jego upadku teren przeszedł w ręce Agencji Nieruchomości Rolnej Skarbu Państwa<ref>[http://tajemnice.org/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=168 Niezależny serwis internetowy „Tajemnice”]</ref>.
 
W ostatnich latach w Zasiekach została zlikwidowana szkoła podstawowa, a po zniesieniu odpraw celnych zlikwidowano Strażnicę Straży Granicznej. Od [[2002]] w Zasiekach działało polsko-niemieckie [[Przejście graniczne Zasieki-Forst (drogowe)|drogowe przejście graniczne Forst-Zasieki]] w ciągu [[Droga wojewódzka nr 289|drogi wojewódzkiej nr 289]]<ref name=autonazwa2>[http://www.bip.brody.pl/e-bip/ob.php/PLAN%20ROZWOJU%20LOKALNEGO-%20Brody.doc?id=110 Plan rozwoju lokalnego Gminy Brody]</ref>.
 
=== Plany na przyszłość ===
Studium Uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brody zakłada odbudowę miasta Zasieki. Uchwała Rady Gminy Brody Nr XIII/116/95 z dnia 28 grudnia 1995 stanowi o budowie miasta, które docelowo będzie liczyło ok. 5000 mieszkańców. W przyszłych Zasiekach przewidziano miejsce dla zlokalizowania władz gminnych, administracji oraz obiektów gospodarczych i handlowych. Założono stopniowe odtworzenie dawnego układu zabudowy, a w szczególności układu komunikacyjnego oraz wykorzystanie istniejących odcinków kanalizacji sprzed 1945. Planowana jest budowa nowego mostu na [[Nysa Łużycka|Nysie Łużyckiej]]‭ (‬na‭ ‬360‭ ‬km‭) (Most Długi - Lange Brucke) ‬i odbudowa kładki dla pieszych,‭ ‬co umożliwi bezpośrednie kontakty handlowe,‭ ‬turystyczne i mały ruch przygraniczny ludności po obu stronach Nysy Łużyckiej.‭ ‬Plan zakłada podzielenie Zasiek na cztery jednostki strukturalno-przestrzenne, które obejmą śródmieście,‭ ‬tereny mieszkalno-usługowe,‭ ‬zabudowy zagrodowej i częściowo jednorodzinnej oraz pozostałe tereny.‭ W Zasiekach założono funkcjonowanie nieuciążliwego dla środowiska naturalnego rzemiosła i drobnej wytwórczości oraz niewielką strefę magazynowo-składową‭ (‬zlokalizowaną przy [[Zasieki (przystanek kolejowy)|stacji kolejowej]]‭)‬. Planowana jest przebudowa [[Droga wojewódzka nr 289|drogi wojewódzkiej nr 289]] do standardów drogi krajowej, budowa drogi powiatowej Olszyna-Brożek-Zasieki, elektryfikacja linii kolejowej Forst-Żary wraz z przystosowaniem stacji w Zasiekach do obsługi przeładunków kontenerowych, które dostarczane są do przejścia w Olszynie.
Niemcy planują zrekonstruować most Lange Brucke w Zasiekach. Na razie ten plan jest na etapie projektu, ale przeprowadzono ekspertyzy i budowa mostu, który połączy obie miejscowości po obu stronach Nysy ma się zakończyć do [[2013]]<ref>[http://www.bip.brody.pl/e-bip/ob.php?id=447 Załącznik nr 1 do uchwały Nr XXXVIII/271/06 Rady Gminy Brody z dnia 5 października 2006 r.]</ref>.
 
=== Stan obecny ===
Linia 73:
* [[Forst (Lausitz)]]
* [[Cmentarz żydowski w Zasiekach]]
{{Przypisy}}▼
 
== Bibliografia ==
{{Bibliografia|
* ''"Miasta polskie w Tysiącleciu"'', przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław - Warszawa - Kraków, 1965-1967
}}
 
▲{{Przypisy}}
 
== Linki zewnętrzne ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Zasieki_(województwo_lubuskie)”