Kościół chaldejski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków |
|||
Linia 1:
[[Plik:Yezidischld.JPG|thumb|250px|Chaldejczycy i [[Jazydyzm|Jezydzi]]]]
'''Kościół chaldejski'''
== Historia ==
Kościół chaldejski powstał w wyniku powrotu do łączności z Rzymem części wschodniego Kościoła [[nestorianizm|nestoriańskiego]], zwanego przez jego wiernych "Kościołem Wschodu" (jego część pozostająca do dziś w [[herezja|herezji]] zwana jest "[[Asyryjski Kościół Wschodu|Kościołem asyryjskim]]"). Wskutek działania czynników politycznych Kościół ten na kilka stuleci utracił kontakt z Kościołami działającymi w granicach [[Cesarstwo rzymskie|Cesarstwa Rzymskiego]]. Powstanie kościoła chaldejskiego jest związane z przełamaniem tej izolacji, aczkolwiek już wcześniej zdarzały się indywidualne i lokalne konwersje na katolicyzm. Hierarchowie nestoriańscy korespondowali również z papieżami, niekiedy składając również przed nimi wyznanie wiary. To zrobili w [[1237]] [[metropolita]] Syrii, a w [[1245]] metropolita [[Nisibis]] z pięcioma innymi biskupami.
W [[XV wiek]]u do [[Mezopotamia|Mezopotamii]] zaczęli docierać misjonarze łacińscy. Rozłam wśród nestorian zaczął się w połowie XV wieku, gdy ówczesny "patriarcha domu świętego Tomasza i świętego Tadeusza" (pełny tytuł [[patriarcha|patriarchów]] nestoriańskich) Szymon (''Shimoun'') IV Bassidi wprowadził dziedziczenie godności patriarszej wśród swej rodziny
W [[1551]] patriarchą został w ten sposób 12-letni Szymon Dinha (Szymon VIII). Sytuacji tej nie zaakceptowała grupa biskupów, która wybrała własnego patriarchę
Już w [[1607]] także nestoriański patriarcha z linii Szymona Dinhy Mar Eliasz (''Eliyya'') VIII zawarł unię z Rzymem. Istniały więc dwa unickie patriarchaty chaldejskie. Jednakże w [[1692]] jego następca Mar Eliasz X Jan Marogin również zerwał unię z Rzymem. Pojawiły się więc dwa nestoriańskie patriarchaty chaldejskie.
Linia 13:
Na dodatek w [[1672]] chaldejski arcybiskup [[Diyarbakır|Diyarbakir]] Józef (''Yusuf'') odrzucił władzę patriarchów z linii Szymona Dinhy i zawarł kolejną unię z Rzymem. W [[1681]] został mianowany przez papieża patriarchą, ale bez bliższego określenia, czego i kogo. Dopiero jego następca Mar Józef II uzyskał godność patriarchy Babilonu. Linia tych unickich patriarchów wygasła jednak ze śmiercią Mar Józefa V w [[1828]].
W [[1804]] po zmarłym Mar Eliaszu XIII Isho-Yab z linii następców Szymona Dimhy pozostał tylko jego brat Jan Hormizd (''Yuhannah Hormizd'')
Przedstawiona wyżej historia jest mocno uproszczona, gdyż w rzeczywistości postawa poszczególnych patriarchów wobec Rzymu była nieostra. Niektórzy z nich nie odżegnywali się wprost od podległości papieżowi, nie czyniąc jednak żadnych kroków w stronę utrzymania łączności z Rzymem. Należy również mieć na uwadze, że rezydując pod panowaniem muzułmanów, w górskich klasztorach, nie zawsze mieli możliwość kontaktu z Zachodem.
Spory między patriarchami nie wpływały na postawę wiernych podzielonego Kościoła. Stronnictwo katolickie czerpało swoją atrakcyjność nie tyle ze swoich nauk, co z ochrony przed władzami tureckimi, jaką dawała opieka mocarstw Zachodu nad katolikami. Silne bowiem, także wśród samych patriarchów, było przywiązanie do nestoriańskiej obrzędowości. Aby zmienić tę postawę, od początku [[XIX wiek]]u duchowni chaldejscy byli wysyłani do Rzymu w celu studiów w duchu katolickim. Po jakimś czasie większość z nich była wykształcona w ten sposób. Konwertyci na katolicyzm od [[XVIII wiek]]u skupiali się na równinie w okolicach [[Mosul]]u (starożytnej [[Niniwa|Niniwy]]), we wsiach Bartela, Karamles, Bakhdeda, Tel Keppe, Batnaya, Paqofa i Elqosh. Zwolennicy nestorianizmu emigrowali na północ, w góry, do swoich patriarchów rezydujących w Kotsznes (''Qodshanis''
Oba siostrzane Kościoły chaldejski i asyryjski, w czasach nowożytnych cierpiały prześladowania ze strony kolejnych władców Mezopotamii, jak również ze strony jej muzułmańskich współmieszkańców. Ostatnim aktem tych prześladowań są wydarzenia związane z chaosem w Iraku po obaleniu Saddama Hussajna. Chrześcijanie iraccy są zastraszani przez muzułmańskie bojówki i zmuszani do emigracji.
== Współcześnie ==
Dziś Kościół chaldejski liczy około 1,5 mln wiernych, mieszkających w [[Irak]]u (diecezje Elqosh, [[Arbela]], [[Mosul]], Ammadeya, Duhok i Zakho, [[Basra]], [[Kirkuk]]), w [[Turcja|Turcji]] (diecezja [[Diyarbakır|Diyarbakir]]), w [[Iran]]ie (diecezje w [[Teheran]]ie, [[Urmia (miasto)|Urmii]] i [[Salamas]]), w [[Syria|Syrii]], w [[Liban]]ie (diecezja [[Bejrut]]u), w [[Gruzja|Gruzji]] i w [[Egipt|Egipcie]] (diecezja [[Kair]]u). Diaspora chaldejska w [[Stany Zjednoczone|USA]] (dwie diecezje), [[Kanada|Kanadzie]] (jedna diecezja) i [[Australia|Australii]] (jedna diecezja) liczy około 200 tysięcy wiernych, z których 100 tysięcy mieszka w [[Detroit]]. Wierni, zwłaszcza w [[Mezopotamia|Mezopotamii]], używają języka [[język arabski|arabskiego]]. Nie są jednak [[Arabowie|Arabami]], lecz potomkami ludów semickich zamieszkujących te tereny przed najazdem arabskim
Długoletni (od [[1989]]) patriarcha chaldejski Mar [[Rafael I BiDawid]] zmarł 7 lipca [[2003]]. Jego następcą na tronie patriarszym został [[Emanuel Karim III Delly]].
Linia 29:
Kościół chaldejski używa własnego [[obrządek|obrządku]] chaldejskiego, wywodzącego się ze wschodniego (wschodniosyryjskiego) odłamu rytu antiocheńskiego. Liturgia pochodzi od świętych [[Anafora Addaja i Mariego|Addaja i Mariego]], od [[Nestoriusz]]a i od [[Teodor z Mopsuestii|Teodora z Mopsuestii]]. Językiem liturgicznym jest [[język aramejski|aramejski]].
== Linki zewnętrzne ==▼
{{Portal|Katolicyzm|grafika=Icone papauté.svg}}
▲== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.kaldaya.net/index.asp Chaldejski portal informacyjny - www.kaldaya.net]
* [http://syrcom.cua.edu/Hugoye/Vol2No2/HV2N2Murre.html Lista krytyczna]
|