Iluminatorstwo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
rozbudowa |
||
Linia 40:
Zawijasy, które pojawiły się w XI i XII w. przy laskach i ogonkach liter rozwinęły się pod koniec średniowiecza w skomplikowane sploty i zwoje.
W dziejach iluminatorstwa średniowiecznego wymienić możemy następujące okresy:
===Okres późnoantyczny===
[[File:VaticanVergilFol22rFlightFromTroy.jpg|thumb|right|200px|[[Vergilius Vaticanus]], karta 22r]]
Rozwój zdobnictwa książkowego, występującego w zwojach, nastąpił szczególnie po wprowadzeniu nowej formy książki - [[kodeks]]u. Zaletami kodeksu był materiał piśmienny ([[pergamin]]) oraz inny niż w przypadku zwoju sposób łączenia [[arkusz]]y (szycie składek z jednej strony - grzbietu). W kodeksie iluminacje nie były tak narażone na zniszczenie, jak w wypadku zwoju, każdorazowo przy lekturze rozwijanego i zwijanego.
Iluminatorstwo nawiązywało do wzorców ikonograficznych sztuki starożytnej. Przykładem późnoantycznego zdobnictwa książkowego jest [[Vergilius Vaticanus]] z ok. 400 roku.
===Okres wczesnośredniowieczny===
====Iluminatorstwo merowińskie====
Iluminacje drugiej połowy [[VII]] i [[VIII]] wieku, powstałe na terenie [[Galia|Galii]], nawiązywały również do malarstwa antycznego. Dominowała prosta dekoracja ornamentalna, nie występowały żadne przedstawienia figuralne. Od [[VIII]] wieku upowszechniły się ornamenty zoomorficzne. Zdobnictwo książkowe było tworzone głównie przed mnichów w klasztorach m.in. Chelles i Laon.
====Iluminatorstwo iryjskie i anglosaskie====
[[File:KellsFol033rCarpetPage v2.jpg|thumb|right|200px|Strona dywanowa z [[Księga z Kells|Księgi z Kells]], karta 33r]]
Największy rozwój iluminatorstwa w okresie wczesnego średniowiecza nastąpił od [[VII]] do [[IX]] wieku na Wyspach Brytyjskich. Sztuka insularna była oryginalnym połączeniem tradycji chrześcijańskiej i pogańskich (celtyckich) motywów ikonograficznych. Inspiracje czerpano również ze sztuki bizantyjskiej oraz koptyjskiej.
Charakterystycznym elementem insularnej dekoracji książkowej były skomplikowane kompozycje oparte na motywach plecionki, spirali, kół i splotów. Przykładem są tzw. karty dywanowe, występujące w niektórych kodeksach iryjskich, np. w [[Księga z Kells|Księdze z Kells]], z przełomu [[VIII]] i [[IX]] wieku. Przedstawienia figuralne nawiązują stylistycznie do sztuki bizantyjskiej (postacie hieratyczne, o nienaturalnie wydłużonych członkach).
====Iluminatorstwo karolińskie====
Iluminatorstwo czasów karolińskich czerpało z wzorów anglosaskich, antycznych, wczesnochrześcijańskich i bizantyńskich. Jako pierwsze wprowadziło do średniowiecznego malarstwa książkowego w Europie całostronicowe dekoracje figuralne.
Głównym tematem były wizerunki ewangelistów, oparte na wzorach wczesnochrześcijańskich oraz bizantyńskich. Pojawiają się też narracyjno-cykliczne, wielofiguralne sceny ze Starego Testamentu, z życia Chrystusa oraz sceny dedykacyjne, często portrety cesarzy.
Dużą rolę w dekoracji ksiąg karolińskich odgrywał tekst, pisany niezwykle starannie wprowadzoną wówczas łatwo czytelną i opartą na wzorach klasycznych majuskułą lub minuskułą karolińską Rozpowszechniał się również zwyczaj dekorowania inicjałów.
Pierwszy znany kodeks z tego okresu to Ewangelistarz spisany złotą uncjałą, na purpurowym pergaminie przez Godeskalka ok. 781 r. (obecnie przechowywany w Paryżu, w Bibliothèque Nationale)
====Iluminatorstwo epoki ottońskiej====
Iluminatorstwo zerwało z naśladowaniem stylu późnoantycznego. Przejęło z tradycji karolińskiej typ całostronicowej dekoracji figuralnej, do której wprowadziło złote tło. Zmieniła się też tematyka dekoracji. Głównym tematem iluminatorstwa ottońskiego stały się cykle z życia Chrystusa, szczegółowo ilustrujące ewangelie.
Iluminatorstwo ottońskie wytworzyło własny styl, pełen linearnej ekspresji. Na złotym tle, niekiedy z malowaną architekturą, występują smukłe, zrytmizowane figury, o żywych ruchach, wielkich oczach i nadmiernie wydłużonych dłoniach. Ich kostiumy i układ formalny szat wykazują wpływ współczesnej miniatury bizantyńskiej.
Głównymi ośrodkami produkcji książkowej były klasztory benedyktyńskie, przede wszystkim klasztor w Reichenau.
===Iluminatorstwo romańskie===
===Iluminatorstwo gotyckie===
===Iluminatorstwo renesansowe===
==Bibliografia==
{{cytuj książkę|tytuł=Jak czytać rękopis średniowieczny|autor=Paul Géhin (red.)|miejsce=Warszawa|rok=2008|wydawca=Mówią Wieki|strony=232|isbn=9788386156955}}
[[Kategoria: Bibliologia]]
| |||