Jurgów: Różnice pomiędzy wersjami

Miejscowość znajduje się na [[Pogórze Spiskie|Pogórzu Spiskim]] na prawym brzegu [[Białka (dopływ Dunajca)|Białki]]. Zajmuje jej dno oraz zbocza wzniesień: [[Średni Wierch]] (881 m), [[Bryjów Wierch]] (942, 999 m<ref>[http://z-ne.pl/t,haslo,2954.html Wielka Internetowa encyklopedia Górska: Magura Spiska].</ref>) i [[Górków Wierch]] (985 m). Odległości do ważniejszych miejscowości: [[Białka tatrzańska]] – 6&nbsp;km, [[Łapsze Niżne]] -– 15&nbsp;km, [[Bukowina Tatrzańska]] – 3&nbsp;km, [[Zakopane]] – 19&nbsp;km, [[Nowy Targ]] – 19&nbsp;km, [[Poprad (miasto)|Poprad]] – 47&nbsp;km, [[Kraków]] – 100&nbsp;km.

Miejscowość została założona w [[1546]] roku na [[prawo wołoskie|prawie wołoskim]] w dobrach klucza zamku niedzickiego. W tym czasie całe [[Zamagurze]], w którego obrębie jest położona, należało do [[państwo niedzickie|państwa niedzickiego]], stanowiącego część [[I Królestwo Węgier|Królestwa Węgier]]. Właścicielem tego państwa był [[Olbracht Łaski]]. Według legendy zasadźcą wsi, a zarazem jej pierwszym sołtysem był zbójnik Jurko, od którego pochodzi nazwa miejscowości, a który wraz ze swoją dwunastoosobową drużyną przybył tu z migracją podkarpacką. W dokumentach z lat 1589-1595 dotyczących sprzedaży klucza dunajeckiego przez Olbrachta Łaskiego na rzecz [[György Horváth (magnat)|György Horvátha]]a wieś wspomniana jest tam pod węgierską nazwą ''Gyurgow''<ref name=Figiel>{{Cytuj książkę |nazwisko=Figiel |imię=Stanisław |tytuł=Polski Spisz |wydawca=PTTK „Kraj” |miejsce=Warszawa |rok=1999 |isbn=83-7005- 396-3}}</ref>.

Po rozpadzie [[Austro-Węgry|Austro-Węgier]] wieś decyzją [[Rada Ambasadorów|Rady Ambasadorów]] z 28. lipca [[1920]] r. została przyznana Polsce. W okresie drugiej wojny światowej (1939-1945) była włączona do [[Pierwsza Republika Słowacka|Republiki Słowackiej]], a po jej zakończeniu wróciła do Polski.

Wieś opisywana jest w literaturze, np. w wierszu [[Jerzy Liebert|Jerzego Lieberta]] „Jurgowska karczma”, który spopularyzował [[Leszek Długosz]] albo też w limeryku [[Wisława Szymborska|Wisławy Szymborskiej]] z "Rymowanek dla dużych dzieci".

Górska rzeka [[Białka (dopływ Dunajca)|Białka]] nadaje się do uprawiania [[sporty ekstremalne|sportów ekstremalnych]] m.in. [[Kajakarstwo|kajakarstwa górskiego]] i spływów pontonowych. Okoliczne wzgórza wykorzystywane są przez [[paralotniarstwo|paralotniarzy]].

# <li value=2> ''Zagroda Sołtysów'' (nazwa od nazwiska ostatnich właścicieli), zbudowana w [[1861]]&nbsp;r., stanowi przykład niegdyś typowej, obecnie niespotykanej ubogiej, drewnianej, chłopskiej chałupy spiskiej. Zagroda była zamieszkiwana do lat 70. XX wieku, a w roku 1982 została zakupiona przez [[Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem|Muzeum Tatrzańskie]] w [[Zakopane]]m z przeznaczeniem na ekspozycję etnograficzną, i po wyposażeniu jej w sprzęty rozpoczęła działalność jako jego oddział. Zagroda składa się z domu mieszkalnego i zabudowań gospodarczych w jednym ciągu i pod jednym dachem. Część mieszkalna składa się z zaledwie trzech pomieszczeń: sieni, izby i komory. Centralne pomieszczenie – izba – było wielofunkcyjne tutaj spano, gotowano, przebywano w ciągu dnia i podejmowano gości. Zabudowania gospodarcze obejmują drewutnię (zwaną tu jatą), owczarnię, boisko (pomieszczenie do młócki przy pomocy cepów i innych prac gospodarczych) i stajnię. Zagroda jest wyposażona w najrozmaitsze sprzęty i przedmioty stosowane w spiskim gospodarstwie chłopskim z przełomu XIX i XX wieku. Można tu też obejrzeć dawną jurgowską odmianę stroju spiskiego w kilku waraintach.

# <li value=3> Za wsią w stronę granicy na [[Polana Podokólne|Polanie Podokólne]] znajduje się unikatowy zespół kilkudziesięciu drewnianych [[szałas]]ów [[pasterstwo|pasterskich]]. Szałasy należą do mieszkańców Jurgowa. Pierwotnie znajdowały się na polanach tatrzańskich należących do rodziny Horváthów, jednak kiedy Jurgowianie w roku 1879 na skutek zakupu dóbr jaworzyńskich przez księcia [[Christian Hohenlohe|Christiana Hohenlohego]] utracili prawo wypasu, zostały przeniesione i umieszczone na polanie ''Podokólne''. Niestety część przeniesionych szałasów uległa całkowitej lub częściowej dewastacji, a obecnie – mimo statusu zabytku – nie są prowadzone żadne działania zabezpieczające.

: Kilka metrów za tartakiem znajduje się niepozorny metalowy ''słupek graniczny'' pochodzący z okresu Austro-Węgier. Dzielił on Węgry od [[GalicjaKrólestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]]. Obecnie jest to wielka rzadkość.

{{bibliografiaBibliografia start}}

{{bibliografiaBibliografia startstop}}