S-IVB: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Po wycofaniu: drobne techniczne |
m poprawa linków do ujedn. i przek., +linki wewn., WP:SK |
||
Linia 2:
{{Człon rakiety infobox
|nazwa =S-IVB
|producent ={{flaga|USA}} [[Stany Zjednoczone|USA]], [[Douglas Aircraft Company]]
|użycie =[[Saturn IB]], [[Saturn V]]
|paliwo =[[Ciekły wodór|LH2]], [[Ciekły tlen|LOX]]
|pierwszy_start =1966
|ostatni_start =1975
|koszt =
|siła_ciągu = 1
|impuls_próżnia = 475
|impuls_morze =
|czas_działania =
|długość = 17,8
|średnica = 6,6
Linia 17:
|masa_pusty = 9560
|masa_maks = 120000
|silnik1_link = J-2 (silnik rakietowy)
|silnik1_nazwa = 1x J-2
|silnik2_link =
Linia 26:
'''S-IVB''' (można spotkać się z pisownią ''S4B'', wym. ''Es four bee''): stopień rakietowy dla rakiet [[Saturn IB]] i [[Saturn V]] używany w programach: [[Program Apollo|Apollo]], [[Skylab]] i misji [[Sojuz-Apollo]].
== Dane techniczne ==
Wszystkie stopnie S-IVB były budowane przez [[Douglas Aircraft Company]]. Stopień ten jest ulepszoną wersją członu [[S-IV]] używanego w rakietach [[Saturn I]].
Różnica jest taka, że zamiast zestawu sześciu słabych silników [[RL-10]] użyto jednego mocnego silnika [[J-2 (silnik rakietowy)|J-2]], użytego później w stopniu [[S-II]] dla rakiet Saturn V.
Istniały dwie wersje członu S-IVB: S-IVB 200 (do rakiet Saturn IB) i S-IVB 500 (do rakiet Saturn V). Różnicą pomiędzy wariantem 200 a 500 był stopień przejściowy, fabrycznie montowany na S-IVB 500. W rakietach Saturn IB stopień S-IVB odłączał się od stopnia [[S-IB]], który miał taką samą średnicę. W przypadku Saturna V stopień S-IVB musiał się odłączyć od stopnia S-II o większej średnicy (10 m). Stąd podczas montażu Saturna V stopień S-IVB 500 posiadał człon przejściowy, który umożliwiał odłączenie S-IVB id S-II i oddalenie S-II na bezpieczną odległość, by S-IVB mógł dokonać zapłonu. Człon przejściowy nie odłączał się wraz z S-IVB, lecz pozostawał przytwierdzony do S-II, i wraz z tym członem podążał po trajektorii balistycznej, a potem zostawał zniszczony wskutek tarcia podczas wchodzenia w atmosferę.
Na stopniu S-IVB w obydwu rakietach umieszczono przyrządy [[Telemetria|telemetryczne]] i kontrolne, które pozwalały na kontrolę całej rakiety od startu do oddzielenia ładunku.
Nad przedziałem instrumentów kontrolnych do stopnia S-IVB przymocowany został adapter o nazwie SLA. Adapter ten pozwalał na przyłączenie statków [[Moduł Dowodzenia/Serwisowy CSM|Apollo CSM]] oraz [[Moduł księżycowy LM|LM]] (w przypadku Saturna IB użytego w 1975 specjalny moduł cumowniczy do połączenia statków Apollo i [[Sojuz (pojazd kosmiczny)|Sojuz]] na orbicie).
Linia 38:
[[Plik:SIVB comp.png|center|550px]]
== Użycie ==
S-IVB 200 miał swój pierwszy start w roku 1966, podczas pierwszego lotu Saturna IB. S-IVB 500 po raz pierwszy użyto podczas lotu [[Apollo 4]].
W misjach [[Apollo 7]], [[Apollo 9]] ,[[Skylab 2]], [[Skylab 3]], [[Skylab 4]] i [[Sojuz-Apollo]] st. S-IVB po odłączeniu kapsuły CSM (w Apollo 9 również LM) pozostawał na niskiej orbicie okołoziemskiej, stanowiąc część kosmicznego śmietniska.
W lotach [[Apollo 8]], [[Apollo 10]], [[Apollo 11]] i [[Apollo 12]] st. S-IVB po udanym zapłonie ucieczkowym i odłączeniu pojazdów CSM i LM (wyjątek stanowi Apollo 8) wchodził na [[Orbita heliocentryczna|orbitę heliocentryczną]], co mogło spowodować dziwaczne rozpoznanie tych stopni jako asteroid (tak było w przypadku st. S-IVB użytego podczas lotu Apollo 12, w 2002 został oznakowany jako asteroida [[J002E3]]).
Ostatnie loty programu Apollo na Księżyc przebiegały inaczej niż pierwsze: człon S-IVB zamiast mijania Księżyca zderzał się z nim.
Wystrzelona w 1973 stacja Skylab była w rzeczywistości członem S-IVB 200, który został przebudowany, by zostać pierwszą stacją kosmiczną budowaną przez USA (drugą jest [[Międzynarodowa Stacja Kosmiczna|ISS]], budowana wspólnie z Rosjanami).▼
▲Wystrzelona w 1973 stacja Skylab była w rzeczywistości członem S-IVB 200, który został przebudowany, by zostać pierwszą stacją kosmiczną budowaną przez USA (drugą jest [[ISS]], budowana wspólnie z Rosjanami).
Zbudowano również zapasowy moduł z stopnia S-IVB 500, który nigdy nie poleciał w kosmos.
== Po wycofaniu ==
Niektóre egzemplarze stopni S-IVB można podziwiać na wystawie w [[Centrum Kosmiczne imienia Johna F. Kennedy'ego|KSC]], inne w [[U.S. Space & Rocket Center]] ([[Huntsville (Alabama)|Huntsville]], [[Alabama]]).
Jeden z członów S-IVB jest na wystawie w [[Centrum Lotów Kosmicznych imienia Lyndona B. Johnsona|JSC]].
| |||