Długość geograficzna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Historia: poprawki tłumaczenia (pozostały dwa akapity do przełożenia z ang.) i drobne techniczne
Linia 16:
 
== Historia ==
{{Do przetłumaczenia|sekcja}}
[[Plik:Map of 1746. Longitudines numeratae a Primo Meridiano per Insula Ferri.jpg|thumb|[[:commons:Image:Superiorem Silesiam AD1746.jpg|Fragment mapy]] [[Górny Śląsk|Górnego Śląska]] z [[1746]] roku z oznaczeniami długości geograficznej obliczanej względem '''Ferro''' ([[El Hierro]])]]
[[File:Longitude Vespucci.png|mały|lewo|Sposób pomiaru długości geograficznej stosowany przez Amerigo Vespucciego]]
Pomiar długości geograficznej jest istotny zarówno dla potrzeb kartografii, jak nawigacji morskiej. Marynarze i podróżnicy wew wszystkichprzeszłości czasachczęsto staralistykali się znaleźćz sposobyproblemem najej precyzyjneprecyzyjnego określenie długości geograficznejokreślenia. [[Szerokość geograficzna]] była obliczana poprzez obserwacjez przezpomocą [[Kwadrant (instrument)|kwadrantkwadrantu]] lub [[astrolabium]], poprzez pomiar położenia [[Słońce|Słońca]] lub wybranych gwiazd, ale długości geograficznej nie można było określić w podobny sposób. [[Amerigo Vespucci]] był prawdopodobnie pierwszym, który zaproponował rozwiązanie, poświęcając wiele czasu i sił na studiowanie problemu podczas swoich podróży po [[Nowy Świat (geografia)|Nowym Świecie]].
 
<blockquote>"''{{Cytat|Co do długości geograficznej stwierdzam, że napotkałem tak wiele trudności w jej określeniu i sprawiło mi wiele bólówbólu, by ustalić odległość [[wschód]]-[[zachód]], którektórą przemierzyłem. Efektem moich prac było to, że nie znalazłem nic lepszego do zrobienia niż obserwować w nocy [[Koniunkcja (astronomia)|koniunkcję]] jednej [[planeta|planety]] z inną, a zwłaszcza koniunkcję [[Księżyc]]a z innymi planetami, ponieważ [[Księżyc]] jest szybszy w swoim obiegu niż jakakolwiek inna planeta. Porównałem swoje obserwacje z [[almanach]]em. Po wielu nocach prowadzenia eksperymentów, pewnej nocy, [[23 sierpnia]] [[1499]], miała miejsce koniunkcja Księżyca z Marsem, co według almanachu miało nastąpić o [[północ]]y lub pół godziny wcześniej. I odkryłemOdkryłem, że... o północy pozycja Marsa była przesunięta o trzy i pół [[stopień (kąt)|stopnia]] na wschód.''"<ref>Vespucci,{{cytuj książkę|autor r=Amerigo. "LetterVespucci from|rozdział=List Sevillez toSewilli do Lorenzo, dido Pier Francesco de' Medici, 1500." |nazwisko=Pohl, |imię=Frederick J. '''|tytuł=Amerigo Vespucci: Pilot Major'''. New|miejsce=Nowy York:Jork |wydawca=Columbia University Press, |rok=1945. 76-90. Page |strona=80.}}</ref></blockquote>.}}
 
Poprzez porównanie względnych pozycji Księżyca i Marsa z ich oczekiwanymi pozycjami oczekiwanymi, Vespucci mógł w prostyz sposóbgrubsza wywnioskowaćoszacować swoje położenie względem długości geograficznej. Jednak jego metoda miała kilka ograniczeń: po pierwsze, wymagała wystąpienia specyficznego zjawiska astronomicznego (w tym wypadku, przejścia Marsa w tej samej [[Rektascensja|rektascencji]] co Księżyc) i obserwator musiał porównać te daneobserwacje z danymi z almanachu. Trzeba było również znać dokładny czas, a to było trudne do ustalenia w dalekich krajach,; jakododatkowo żemetoda wymagałowymagała stabilnej platformy obserwacyjnej, o którą trudno na [[statek|statku]] kołyszącym się na [[morze|morzu]] [[statek|statku]].
 
W odróżnieniu od [[szerokość geograficzna|szerokości geograficznej]], której naturalnym punktem zerowym, czyli punktem odniesienia, jest [[równik]], dla długości geograficznej taki punkt nie istnieje. Zatem zerowypołudnik odniesienia, [[południk niebieskizerowy]], musi być wybrany umownie. Częstą praktyką było uznawanie południka przechodzącego przez stolicę kraju, z którego wywodził się obserwator, za południk odniesienia. [[Wielka Brytania|Brytyjscy]] kartografowie przez długiod czasdawna używali południka przechodzącego przez [[Greenwich]] w [[Londyn]]ie., Byłyale w użyciu były jeszcze inne umowne "południki zerowe", przechodzące przez np. [[El Hierro]], [[Rzym]], [[Kopenhaga|Kopenhagę]], [[Jerozolima|Jerozolimę]], [[Petersburg]], [[Piza|Pizę]], [[Paryż]], [[Filadelfia|Filadelfię]], czy [[Waszyngton]]. W [[18881884]] [[w Waszyngtonie odbyła się międzynarodowa konferencja (''International Meridian Conference]]''), która zaakceptowała południk Greenwich jako uniwersalny południk zerowy.
 
{{Przypisy}}