Bombardowanie Scarborough, Hartlepool i Whitby: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne techniczne
uzupełnienia i poprawki merytoryczne, redakcyjne i techniczne, WP:SK
Linia 4:
|konflikt = [[I wojna światowa]]
|grafika = SMS von der Tann.jpg
|opis = Jeden„Von der Tann”, jeden z niemieckich krążowników liniowych: "Von der Tann"
|data = [[16 grudnia]] [[1914]]
|miejsce = [[Scarborough]], [[Hartlepool]] i [[Whitby (Anglia)|Whitby]], [[Morze Północne]]
|wynik = zwycięstwo niemieckie
|przyczyna =
|terytorium = [[Anglia]]
|strona1 = {{Państwo|GBR}}
|strona2 = {{państwo|DEU|wariant=1871}}
Linia 16:
|siły1 = [[Grand Fleet]]
|siły2 = [[Hochseeflotte]]
|straty1 = 117około 120 zabitych<br />554niemal 600 rannych<br />znaczne zniszczenia na lądzie
|straty2 = 8 zabitych<br />12 rannych<br />3 krążowniki liniowe lekko uszkodzone
|commons = Category:Raid on Scarborough, Hartlepool and Whitby
}}
{{Bitwy morskie 1WŚ}}
'''Rajd na Scarborough, Hartlepool i Whitby''' − atak okrętów niemieckiej [[Hochseeflotte]] na brytyjskie miasta portowe [[Scarborough]], [[Hartlepool]] i [[Whitby (Anglia)|Whitby]]. Miał miejsce rankiem [[16 grudnia]] [[1914]] roku. W wyniku ostrzału zginęło 137około stu dwudziestu osób, rany odniosło 592niemal sześćset dalszych, w większości cywilów<ref group=uwaga>W literaturze podawane są też liczby: 127 zabitych cywilówcywilnych, (w tym 38 kobiet i 39 dzieci). orazDuże 567straty rannych;poniosła za:zabudowa Stevewszystkich Crawford: ''Pancerniki i lotniskowce''. Warszawa: Bellona, 2010.</ref>miejscowości. Trzy niemieckie okręty zostały nieznacznie uszkodzone przez [[artyleria nadbrzeżna|baterie brzegowe]] broniące Hartlepool.
 
Próba zaatakowania wycofujących się Niemców przez ograniczone siły [[Grand Fleet]] nie przyniosła skutku. Obie floty minęły się w gęstej mgle i sztormie, pozostając poza zasięgiem widoczności. Atak wywołał oburzenie opinii publicznej na marynarkę niemiecką, ale także na brytyjską, która nie potrafiła mu zapobiec.
 
== PrzyczynyPrzygotowania ==
W początkowej fazie działań morskich [[I wojna światowa|I wojny światowej]] taktyka dowództwa [[Kaiserliche Marine]] sprowadzała się do prób wciągnięcia w walkę małych grup okrętów brytyjskiej [[Royal Navy]] i ich zniszczenia przy wykorzystaniu chwilowej przewagi. Aby skłonić dowódców floty brytyjskiej do wysłania ich jednostek w morze, Niemcy zaplanowali szereg akcji przeciwko wybrzeżom wschodniej [[Anglia|Anglii]]. Pierwsza z nich, [[rajd na Yarmouth]] (3 listopada 1914 roku), przyniosła im nieznaczny sukces, przyćmiony nieco zatonięciem tego samego dnia, po wejściu na własne pole minowe, nie biorącego bezpośredniego udziału w akcji krążownika pancernego [[SMS Yorck|"Yorck"„Yorck”]], z dużymi stratami wśród załogi<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=110}}</ref>.
 
Ponieważ rajd na Yarmouth udowodnił możliwość operowania niemieckich okrętów u wybrzeży przeciwnika, dowódca 1.  Grupy Rozpoznawczej (''1.  Aufklärungsgruppe''), kontradmirał [[Franz von Hipper]], zaplanował podobną akcję i w połowie listopada zwrócił się do głównodowodzącego [[Hochseeflotte]], admirała [[Friedrich von Ingenohl|Friedricha von Ingenohla]], o uzyskanie zgody cesarza [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelma II]] na podjęcie działań (od przegranej w [[bitwa koło Helgolandu (1914)|I bitwie koło Helgolandu]] 28 sierpnia 1914 roku byłazgoda onataka była wymagana dla każdorazowego wyjścia w morze każdego większego zespołu okrętów)<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=327}}</ref>. Jednocześnie, 8 i 11 grudnia 1914 roku, w rejon portowych miast Scarborough i Hartlepool wypłynąłwypłynęły okręttrzy podwodnyokręty [[U-17 (1912)|U-17]]podwodne, z zadaniem rozpoznania warunków pogodowych na akwenie oraz systemu obrony<ref name=Gozdawa80>{{cytuj książkę|autornazwisko=RobertGozdawa-Gołębiowski|imię=Jan|nazwisko2=Wywerka K. MassiePrekurat|imię2=Tadeusz|tytuł=CastlesPierwsza ofwojna Steelświatowa na morzu|strony=32780}}</ref>. Ważną przesłanką dla podjęcia działań w jak najbliższym terminie była wiadomość o wysłaniu dwóch brytyjskich krążowników liniowych ze składu Grand Fleet w rejon południowego [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]], celem pościgu za okrętamieskadrą admirała [[Maximilian von Spee|Maximiliana von Spee]] po ichjej zwycięstwie [[bitwa pod Coronelem|pod Coronelem]]. Ostatecznie, po uzyskaniu zgody cesarza, zdecydowano się przełożyć termin rajdu na połowę grudnia, w oczekiwaniu na powrót ze stoczni remontowanego krążownika liniowego [[SMS Von der Tann|"Von„Von der Tann"Tann”]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=328}}</ref>. Wiadomość o rozgromieniu zespołu admirała Vonvon Spee w [[bitwa koło Falklandów|bitwie koło Falklandów]] (8 grudnia) oznaczała możliwość rychłego powrotu brytyjskich jednostek z południowego Atlantyku na wody europejskie i skłoniła dowództwo Hochseeflotte do podjęcia aktywnych działań najszybciej, jak tylko możliwe<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Strachan|imię=Hew|tytuł=The First World War. Volume I: To Arms|strony=428}}</ref>.
 
== Przebieg rajdu ==
1.  Grupa Rozpoznawcza opuściła [[kotwicowisko]] u ujścia rzeki [[Jade (rzeka)|Jade]] 15 grudnia 1914 roku nad ranem<ref name=Tarrant31>{{cytuj książkę|autor=V. E. Tarrant|tytuł=Jutland: The German Perspective|strony=31}}</ref>. W jej skład wchodziły krążowniki liniowe [[SMS Seydlitz|"Seydlitz"„Seydlitz”]] ([[okręt flagowy]] admirała Hippera), [[SMS Derfflinger|"Derfflinger"„Derfflinger”]], [[SMS Moltke (1911)|"Moltke"„Moltke”]] i "Von„Von der Tann"Tann”, krążownik pancerny [[SMS Blücher (1909)|"Blücher"„Blücher”]], [[krążownikkrążowniki lekki|lekkie krążowniki]] [[SMS Straßburg|"Straßburg"„Straßburg”]], [[SMS Graudenz|"Graudenz"„Graudenz”]], [[SMS Kolberg|"Kolberg"„Kolberg”]] i [[SMS Stralsund|"Stralsund"„Stralsund”]] oraz osiemnaście [[niszczyciel]]i (w nomenklaturze niemieckiej dużych [[torpedowiec|torpedowców]]) eskorty<ref name=Wragg77>{{cytuj książkę|nazwisko=Wragg|imię=David|tytuł=Royal Navy Handbook 1914-1918|strony=77}}</ref>. W ślad za nimi podążały siły główne Hochseeflotte dowodzone bezpośrednio przez admirała von Ingenohla, mające oczekiwać w zasadzce w rejonie na wschód od [[Dogger Bank]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=111}}</ref>.
 
Ciężkie warunki na morzu spowodowały odłączenie się od zespołu jednego z niszczycieli, [[S 33]], którego dowódca, nie mogąc dołączyć do sił głównych zdecydował się złamać [[cisza radiowa|ciszę radiową]] i poprosić o podanie ich aktualnego kursu. W odpowiedzi otrzymał jedynie rozkaz zaprzestania transmisji. Wobec tego obrał kurs powrotny i, płynąc w okolicy Dogger Bank, natknął się na cztery patrolujące niszczyciele brytyjskie. Korzystając z niemal zerowej widoczności towarzyszył im przez około 20 minut, po czym zmienił kurs i nie niepokojony odpłynął<ref name=Wragg77/>. Jego raport ostrzegł kontradmirała Hippera o wzmożonej aktywności Royal Navy na wodach Morza Północnego. Jednocześnie zły stan morza spowodował, że mniejsze okręty doświadczały coraz poważniejszych kłopotów z żeglugą, a celny ostrzał wybrzeża przy wysokiej fali mógł stać się niemożliwy<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=329}}</ref>. Wobec tego niemiecki dowódca zdecydował się odesłać trzy z czterech lekkich krążowników ioraz niszczyciele do baz, pozostawiając przy sobie jedynie "Kolberg"„Kolberg”, mający na pokładzie 100 [[mina morska|min morskich]], z zadaniem postawienia [[zagroda minowa|zagrody minowej]] wzdłuż brzegów [[Yorkshire and the Humber|Yorkshire]]<ref name=Wragg77/>. Już u wybrzeży Anglii kontradmirał Hipper podzielił swój zespół na dwie części: "Derfflinger"„Derfflinger” i "Von„Von der Tann"Tann” skierowały się w stronę Scarborough, "Seydlitz"„Seydlitz”, "Moltke"„Moltke” i "Blücher"„Blücher” miały ostrzelać Hartlepool<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=111-112}}</ref>.
 
Ostrzał Scarborough rozpoczął się 16 grudnia (była środa<ref name=BaW>{{cytuj pismo|tytuł=The Day It Rained Shells|czasopismo=Britain at War Magazine|wolumin=Issue 48. April 2011|issn=1753-3090}}</ref>) o godzinie 8.00 rano. W ciągu pół godziny na miasto, słynneznane przed wojną jako miejscowość wypoczynkowa z ruinami [[zamek Scarborough|zamku]] i [[epoka wiktoriańska|wiktoriańskim]] Grand Hotelem, zostało wystrzelonych ponad 300 pocisków z dział dużego i średniego [[kaliber broni|kalibru]]<ref name=Butler112>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=112}}</ref>. Spowodowały one śmierć 17 i ranienie dalszych 99 mieszkańców miejscowości<ref name=Wragg77/>. Niemieckie krążowniki nie napotkały przy tym żadnego oporu ze strony Brytyjczyków. Następnie skierowały się w stronę rybackiego miasteczka Whitby, gdzie w ciągu około 10 minut ostrzelały posterunek straży wybrzeża i budynki miejskie, trafiając również w zabytkowe ruiny opactwa z XII wieku<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=321}}</ref>. W Whitby zginęły kolejne dwie osoby (w tym jeden ze strażników wybrzeża) i dwie zostały ranne<ref name=Wragg78>{{cytuj książkę|nazwisko=Wragg|imię=David|tytuł=Royal Navy Handbook 1914-1918|strony=78}}</ref>.
 
[[Plik:Heugh Battery memorial plaque Geograph 1608078 0295fa65-by-Andrew-Curtis.jpg|thumb|left|250px|Tablica w Hartlepool upamiętniająca atak]]
Bombardowanie Hartlepool rozpoczęło się o godzinie 8.10<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=322}}</ref>. W odróżnieniu od Scarborough, to miasto było bronione: znajdowały się tu stanowiska artylerii nadbrzeżnej, której główną siłą były trzy działa kal. 152 mm (6 [[cal]]i)<ref name=BaW/>, oraz garnizon batalionu18. piechotybatalionu Durham Light Infantry. W zatoce bazowały dwa stare krążowniki lekkie, cztery równie wiekowe niszczyciele oraz okręt podwodny<ref name=Wragg78/>. W ciągu godzinnego bombardowania krążowniki wystrzeliły ponad 800 pocisków dużego kalibru<ref name=Butler112/>, niszcząc instalacje stoczniowe, kolejowe i przemysłowe w mieście oraz budynki cywilne, w tym kościoły, hotele i ponad 300 domów mieszkalnych. Zginęło 86 osób (według innego źródła 112 lub 119<ref name=BaW/>), rannych zostało 424 mieszkańców miasta<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=324-325}}</ref>.
 
Okoliczny akwen był patrolowany przez cztery stare niszczyciele Royal Navy, które próbowały kontratakować, ale pod silnym ostrzałem tylko jeden z nich, [[HMS Doon (1905)|"Doon"„Doon”]] zbliżył się na odległość strzału torpedowego do niemieckiego zespołu. Wystrzelona przez niego torpeda chybiła celu, zaś odłamki niemieckich pocisków zabiły jednego i raniły 11 członków załogi brytyjskiego okrętu<ref name=Butler113>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=113}}</ref>. LekkiKrążownik krążowniklekki [[HMS Patrol (1905)|"Patrol"„Patrol”]] został trafiony przez "Blüchera"„Blüchera” dwoma ciężkimi pociskami, tracąc czterech zabitych i siedmiu rannych, wśród nich dowódcę okrętu, komandora [[Alan Cameron Bruce|Alana C. Bruce'a]]<ref name=Wragg78/>. Uszkodzenia zmusiły załogę do [[sztrandowanie|osadzenia go na brzegu]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=323}}</ref>. Załoga drugiego z krążowników, [[HMS Forward (1905)|"Forward"„Forward”]], nie zdołała na czas uruchomić kotłów i pozostała w porcie. Okręt podwodny [[HMS C9|C9]] został zmuszony do natychmiastowego zanurzenia się pod ostrzałem i osiadł na dnie w płytkiej wodzie zatoki<ref name=Wragg78/>. Po odzyskaniu pływalności nie zdołał zająć pozycji do skutecznego ataku przed odpłynięciem niemieckiego zespołu, za co jego dowódca został później ostro skrytykowany przez komodora [[Roger Keyes|Rogera Keyesa]], dowodzącego siłami podwodnymi wschodniego wybrzeża Anglii<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=324}}</ref>.
 
Lepsze wyniki przyniósł ogień baterii nadbrzeżnych chroniących miastoHartlepool: "Moltke"dwóch 6-calowych w baterii Heugh górującej nad miastem oraz pojedynczego w rejonie latarni morskiej<ref name=BaW/>. „Moltke” został trafiony raz, "Seydlitz"„Seydlitz” trzykrotnie, a "Blücher"„Blücher” sześć razy<ref name=Tarrant31/>. Na ich pokładach zginęło ośmiu marynarzy, 12 zostało rannych<ref name=Butler113/>. Obsada dział, dowodzona przez podpułkownika Lancelota Robsona z Durham Royal Garrison Artillery<ref name=Nelson82>{{cytuj książkę|nazwisko=Buchan|imię=John|tytuł=Nelson's History of the War. Volume V|strony=82}}</ref>, pomimo pozostawania pod ogniem okrętów niemieckich i straty siedmiu zabitych i jedenastu rannych<ref name=Wragg78/>, wykorzystała dogodną chwilę, gdy jednostki przeciwnika przepływały bardzo blisko brzegu zwrócone burtami w stronę baterii<ref name=Nelson82/>. Pułkownik Robson został później za swą postawę odznaczony [[Distinguished Service Order]], jeden z podoficerów, sierżant T. Douthwaite, [[Distinguished Conduct Medal]], dwaj artylerzyści: J. J. Hope oraz F. W. Malin otrzymali [[Military Medal]]<ref name=BaW/>.
 
Obydwie grupy połączyły się o 9.45 i skierowały z powrotem w stronę wybrzeża Niemiec<ref>{{cytuj książkę|autor=V. E. Tarrant|tytuł=Jutland: The German Perspective|strony=33}}</ref>. Był to pierwszy od 247 lat (od ataku floty holenderskiej dowodzonej przez admirała [[Michiel de Ruyter|de Ruytera]] na [[Sheerness]] i [[bitwa morska pod Medway|bitwy pod Medway]] w 1667 roku) przypadek strat wśród mieszkańców Anglii, poniesionych na skutek nieprzyjacielskiego ostrzału wyspy z morza<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=325}}</ref> i pierwszy od 1797 roku ([[desant pod Fishguard]] w [[Walia|Walii]]) przypadek bezpośredniego zagrożenia wybrzeży brytyjskich<ref name=Nelson82/>.
 
== Kontrakcja brytyjska ==
[[Plik:LionSP 001672.jpg|thumb|250px|"Lion"„Lion”, flagowy okręt admirała Beatty'ego]]
Już przed14 rozpoczęciem ostrzału wybrzeża przez niemieckie okrętygrudnia [[Admiralicja brytyjska]] dysponowała informacjami o ichplanowany ruchach niemieckich okrętów i przygotowywanej operacji. Zawdzięczała to złamaniu niemieckich szyfrów przez [[kryptologia|kryptologów]] z [[Room 40]], komórki [[British Department of Naval Intelligence|Departamentu Wywiadu Marynarki Wojennej]]<ref name=Gozdawa80/>. Jednakże brytyjski nasłuch radiowy nie przechwycił jakiejkolwiek informacji o wyjściu w morze całości sił Hochseeflotte i lordowie Admiralicji byli przekonani, że mają do czynienia jedynie z rajdem zespołu kontradmirała Hippera<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Halpern|imię=Paul G.|tytuł=A Naval History of World War I|strony=40-41}}</ref>. W tej sytuacji dowodzący Grand Fleet admirał [[John Jellicoe]] wydał rozkaz o wysłaniu na morze 1.  Eskadry Krążowników Liniowych (''1st  Battlecruiser Squadron'') wiceadmirała [[David Beatty|Davida Beatty'ego]] w składzie: [[HMS Lion (1912)|"Lion"„Lion”]] (okręt flagowy), [[HMS Queen Mary|"Queen„Queen Mary"Mary”]], [[HMS Tiger (1914)|"Tiger"„Tiger”]] i [[HMS New Zealand (1912)|"New„New Zealand"Zealand”]] ioraz 2.  Eskadry Pancerników (ang.: ''2nd  Battle Squadron'') wiceadmirała [[George Warrender|George'a Warrendera]] w składzie sześciu nowoczesnych [[drednot]]ów: [[HMS King George V (1912)|"King„King George V"V”]] (okręt flagowy), [[HMS Ajax (1913)|"Ajax"„Ajax”]], [[HMS Centurion (1913)|"Centurion"„Centurion”]], [[HMS Orion (1912)|"Orion"„Orion”]], [[HMS Monarch (1912)|"Monarch"„Monarch”]] i [[HMS Conqueror (1912)|"Conqueror"„Conqueror”]]. Ich osłonę stanowiła 2.  Eskadra Krążowników Lekkich komodora [[William Goodenough|Williama Goodenougha]] i dwa dywizjony niszczycieli. Ponadto w morze wyszły zespoły [[Harwich Force]] komodora [[Reginald Tyrwhitt|Reginalda Tyrwhitta]] i okręty podwodne komodora Rogera Keyesa, które miały zająć stanowiska w okolicy [[Terschelling]]u oraz 3.  Eskadra Krążowników kontradmirała [[William Christopher Pakenham|Williama Pakenhama]] z [[Rosyth]]. Według planu miały one spotkać się w rejonie Dogger Bank aby przeciąć drogę powracającym do baz niemieckim okrętom<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=114}}</ref><ref name=Wragg79>{{cytuj książkę|nazwisko=Wragg|imię=David|tytuł=Royal Navy Handbook 1914-1918|strony=79}}</ref>.
 
16 grudnia o godzinie 5.15 rano jeden z brytyjskich niszczycieli, [[HMS Lynx (1913)|"Lynx"„Lynx”]], nawiązał kontakt wzrokowy z płynącym w eskorcie sił głównych Hochseeflotte niszczycielem [[V 155]]<ref name=Wragg79/>. Wkrótce dołączyły do niego dwa dalsze niszczyciele: [[V 158]] i [[V 160]] oraz krążownik lekki [[SMS Hamburg|„Hamburg”]]<ref name=Gozdawa81>{{cytuj książkę|nazwisko=Gozdawa-Gołębiowski|imię=Jan|nazwisko2=Wywerka Prekurat|imię2=Tadeusz|tytuł=Pierwsza wojna światowa na morzu|strony=81}}</ref>. Doprowadziło to w efekcie do starcia sił lekkich, w którym od ognia niemieckich dział ucierpiały poza "Lynxem"„Lynxem” równieżtakże [[HMS Ambuscade (1913)|"Ambuscade"„Ambuscade”]] i [[HMS Hardy (1913)|"Hardy"„Hardy”]]. Ten ostatni zdołał jednak przeprowadzić nieskuteczny atak torpedowy na krążownik [[SMS„Hamburg”<ref Hamburgname=Strachan428-429>{{cytuj (1904)książkę|"Hamburg"]]nazwisko=Strachan|imię=Hew|tytuł=The First World War. Volume I: To Arms|strony=428-429}}</ref>, trafiony również kilkoma pociskami wystrzelonymi przez brytyjskich artylerzystów. W tym samym czasie wiceadmirał Warrender poprowadził swoje sześć pancerników do ataku, będąc przekonany, że ma do czynienia jedynie z lekkimi jednostkami przeciwnika<ref name=Gozdawa81/>. Na szczęście dla jego eskadry, która nie miała szans w przypadku spotkania z dwudziestoma dwoma pancernikami Hochseeflotte<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=337-338}}</ref>, admirał Ingenohl sądząc, że za śmiało atakującymi niszczycielami stoi cała potęga Grand Fleet, zdecydował się o 5.42<ref>{{cytuj książkę|nazwiskoname=Strachan|imię=Hew|tytuł=The First World War. Volume I: To Arms|strony=428Strachan428-429}}</ref> zawrócić swe okręty na kotwicowiska<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Tucker|imię=Spencer C.|tytuł=The Great War 1914-18|strony=54-55}}</ref><ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=337-338}}</ref>. Gdy admirałowie Warrender i Beatty odebrali depeszę radiową z krążownika "Patrol", informującą o bombardowaniu Hartlepool, zdecydowali się przerwać pościg i zawrócić w celu przecięcia drogi admirałowi Hipperowi<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=342-343}}</ref>.
 
O 7.50 niszczyciele prowadzące rozpoznanie na korzyść eskadry wiceadmirała Warrendera natknęły się na krążownik pancerny [[SMS Roon|„Roon”]] i jego eskortę, płynące w [[ariergarda|ariergardzie]] odpływającej Hochseeflotte. Kwadrans później w kierunku przeciwnika zwróciły się także eskadry admirałów Beatty'ego i Pakenhama. Żaden z nich nie zdawał sobie sprawy, że ścigają całą potęgę niemieckiej floty liniowej<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Gozdawa-Gołębiowski|imię=Jan|nazwisko2=Wywerka Prekurat|imię2=Tadeusz|tytuł=Pierwsza wojna światowa na morzu|strony=83}}</ref>. Gdy jednak w kilkadziesiąt minut później admirałowie Warrender, Beatty i Pakenham odebrali depeszę radiowe z krążownika „Patrol”, potwierdzoną następnie przez Admiralicję a informującą o bombardowaniu Hartlepool, zdecydowali się przerwać pościg i zawrócić w celu przecięcia drogi admirałowi Hipperowi<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=342-343}}</ref>.

Kontradmirał Hipper powracał do Niemiec nie wiedząc, że admirał Ingenohl już zawrócił siły główne Hochseeflotte, pozostawiając go tym samym bez osłony<ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=115}}</ref>. O 11.25 flagowy okręt komodora Goodenougha, krążownik lekki [[HMS Southampton (1912)|"Southampton"„Southampton”]], nawiązał kontakt wzrokowy i rozpoczął walkę z okrętami niemieckimi. Były to lekkie jednostki, którym kontradmirał Hipper rozkazał wcześniej obrać kurs powrotny ze względu na sztormową pogodę i dołączył do nich w drodze powrotnej. Również teraz zły stan morza nie pozwalał na prowadzenie celnego ognia i utrzymywanie dłuższego kontaktu z przeciwnikiem<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Wragg|imię=David|tytuł=Royal Navy Handbook 1914-1918|strony=80}}</ref>. W tej sytuacji wiceadmirał Beatty rozkazał wycofać dwa z czterech krążowników lekkich w celu prowadzenia dalszego rozpoznawania a pozostałym nakazał podtrzymywanie walki. Rozkaz ten został nieprecyzyjnie wyrażony przez oficera sygnałowego na flagowym "Lionie"„Lionie” i źle zinterpretowany przez komodora Goodenougha, który wycofał z walki wszystkie swoje krążowniki<ref name=Halpern41>{{cytuj książkę|nazwisko=Halpern|imię=Paul G.|tytuł=A Naval History of World War I|strony=41}}</ref>. Ostrzeżony kontradmirał Hipper zmienił kurs na północny i w sztormie ominął próbujące przeciąć mu drogę pancerniki wiceadmirała Warrendera, których obserwatorzy zauważyli co prawda niemieckie okręty, ale nie byli w stanie ich przechwycić<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Strachan|imię=Hew|tytuł=The First World War. Volume I: To Arms|strony=429}}</ref>. Także okręty podwodne komodora Keyesa nie zdołały wykryć jednostek przeciwnika, z wyjątkiem [[HMS E11|E11]], który wykonał niecelny atak torpedowy na pancernik [[SMS Posen|"Posen"„Posen”]] płynący w składzie sił głównych Hochseeflotte. Ostatecznie zarówno niemiecka flota liniowa, jak i zespół kontradmirała Hippera bezpiecznie powróciłpowróciły do bazybaz<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=351, 354}}</ref>.
 
== Konsekwencje ==
W wyniku bombardowania zniszczeniu uległy spore części trzech nadmorskich miejscowości, śmierć poniosło około stu dwudziestu osób, w większości cywilnych, rany odniosło niemal sześciuset dalszych<ref group=uwaga>W literaturze przedstawiane są różne liczby, na przykład Robert K. Massie: ''Castles of Steel'': 137 zabitych, 592 rannych, natomiast Steve Crawford: ''Pancerniki i lotniskowce''. Warszawa: Bellona, 2010: 127 zabitych cywilów (w tym 38 kobiet i 39 dzieci) oraz 567 rannych.</ref>. Brytyjska opinia publiczna była zszokowana bombardowaniem własnych miast nadmorskich, szczególnie Scarborough, w którym nie było żadnych instalacji ściśle wojskowych. Niemców nie przedstawiano inaczej, jak "zabójców„zabójców niemowląt ze Scarborough"Scarborough” (''baby killers of Scarborough'')<ref name=Tucker55>{{cytuj książkę|nazwisko=Tucker|imię=Spencer C.|tytuł=The Great War 1914-18|strony=55}}</ref>. Hasło "Pamiętajcie„Pamiętajcie Scarborough"Scarborough” (''Remember Scarborough'') było wykorzystywane podczas rekrutacji do armii<ref>{{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel|strony=356}}</ref>. Niemcy bronili się, wykazując, że w Scarborough znajdowała się stacja nadawcza mogąca służyć do łączności radiowej z okrętami Royal Navy, w Whitby posterunek straży wybrzeża, zaś w Hartlepool garnizon wojskowy i baterie artylerii nadbrzeżnej<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Buchan|imię=John|tytuł=Nelson's History of the War. Volume V|strony=85}}</ref>.
 
Admiralicja była oskarżana o nieudolność, już 17 grudnia Pierwszy Lord [[Winston Churchill]] stawił się w [[Parlament Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej|Parlamencie]], gdzie odpowiadał na pytania związane ze stanem obrony wybrzeży brytyjskich<ref name=Tucker55/>. Aby łatwiej zapobiec przyszłym rajdom niemieckim, 1.  Eskadra Krążowników Liniowych wiceadmirała Beatty'ego została przebazowana do Rosyth. Sam David Beatty, oceniając swą akcję, oskarżył Admiralicję o przedstawienie niekompletnych danych dotyczących przeciwnika, zaś komodora Goodenougha obwiniał o zbyt ścisłe trzymanie się litery źle zrozumianych rozkazów<ref name=Halpern41/><ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=117}}</ref>.
 
Kontradmirał Hipper również skrytykował swego przełożonego, admirała von Ingenohla, za zbyt ostrożną taktykę i ucieczkę przed znacznie słabszymi siłami oraz pozostawienie okrętówwłasnych Hipperakrążowników liniowych bez osłony podczas odwrotu<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Gozdawa-Gołębiowski|imię=Jan|nazwisko2=Wywerka Prekurat|imię2=Tadeusz|tytuł=Pierwsza wojna światowa na morzu|strony=86–87}}</ref>. Dla Niemców była to najlepsza podczas całej wojny, niewykorzystana okazja, by zaatakować i zniszczyć cześć Grand Fleet, wyrównując dzięki temu istniejącą dysproporcję sił<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Strachan|imię=Hew|tytuł=The First World War. Volume I: To Arms|strony=431}}</ref>. Admirał von Ingenohl zasłaniał się październikowymi rozkazami cesarza, zabraniającymi narażania floty na zbyteczne niebezpieczeństwo, ale jego reputacja pozostała poważnie nadszarpnięta i kolejne niepowodzenie, w [[bitwa na Dogger Bank (1915)|bitwie na Dogger Bank]] w styczniu 1915 roku spowodowało natychmiastową dymisję dowódcy Hochseeflotte<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Strachan|imię=Hew|tytuł=The First World War. Volume I: To Arms|strony=431}}</ref><ref>{{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory|strony=117-118}}</ref>.
 
{{uwagi}}
Linia 69 ⟶ 71:
* {{cytuj książkę|nazwisko=Buchan|imię=John|tytuł=Nelson's History of the War: Volume V|miejsce=New York|data=2005 (reprint wydania z 1918)|isbn=1-4212-5295-3}}
* {{cytuj książkę|autor=Daniel Allen Butler|tytuł=Distant Victory: The Battle of Jutland and the Allied Triumph in the First World War|miejsce=Westport, CT|data=2006|isbn=0-275-99073-7}}
* {{cytuj książkę|nazwisko=Gozdawa-Gołębiowski|imię=Jan|nazwisko2=Wywerka Prekurat|imię2=Tadeusz|tytuł=Pierwsza wojna światowa na morzu|miejsce=Gdańsk|data=1973}}
* {{cytuj książkę|nazwisko=Halpern|imię=Paul G.|tytuł=A Naval History of World War I|miejsce=Abingdon|data=2003|isbn=1-85728-498-4}}
* {{cytuj książkę|autor=Robert K. Massie|tytuł=Castles of Steel: Britain, Germany, and the Winning of the Great War at Sea|miejsce=New York|data=2004|isbn=0-345-40878-0}}