Pomoc:Poradnik autora Wikipedii: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
a |
m Wycofano edycje użytkownika 82.177.0.39 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to MalarzBOT. |
||
Linia 1:
<big>
'''czyli jak zostać edytorem Wikipedii w jedno popołudnie'''
</big>
{{Powrót do spisu treści stron pomocy}}
Motto dla Czytelnika:
<font size="6">
'''Czytaj''', '''czytaj'''<br />
i jeszcze raz '''czytaj'''.
</font>
== Wstęp ==
Każdy, kto ma dostęp do internetu, może w KAŻDEJ CHWILI edytować Wikipedię. Tak po prostu. Oczywiście, aby móc modyfikować lub dodawać sensowną treść do encyklopedii, wymagana jest pewna wiedza.
Niemniej jednak od strony techniczno-komputerowo-internetowej jest to bardzo proste.
Niniejszy poradnik został napisany właśnie dla osób, które posiadają wiedzę na dowolny temat i chcą się nią podzielić edytując Wikipedię, ale nie wiedzą od czego zacząć lub też obawiają się, że "nie znają się wystarczająco na komputerach". Do rozpoczęcia przygody z Wikipedią wystarczy tylko wiedzieć, jak używać klawiatury, myszki i przeglądarki internetowej.
Jest tylko jeden warunek: '''całość tego tekstu'''
'''należy przeczytać od deski do deski'''.
Tekst wydaje się długi, ale znajduje się w nim mnóstwo ciekawych ilustracji, więc czytanie nie będzie nudne. Zajmie to co prawda trochę więcej niż 5 minut, ale naprawdę warto – w przyszłości zaoszczędzi to czasu Tobie, Czytelniku – przyszły Edytorze Wikipedii.
Zatem – zaczynamy! :-)
{{Spis treści|right|300px}}
= Rozdział I – Absolutne podstawy =
Zanim zaczniemy zagłębiać się w tajniki Wikipedii należy zapoznać się z kilkoma '''bardzo ważnymi rzeczami''':
* sprawy '''bardzo ważne''' będą oznaczane poniżej:
w taki sposób
* jeśli skrót wygląda tak:
[[Wikipedia]]
: to wskazuje na inną stronę w Wikipedii
* jeśli skrót wygląda tak:
[http://commons.wikimedia.org/wiki/Strona_główna Commons]
: to wskazuje na zewnętrzną stronę internetową
* jeśli skrót wygląda tak:
[[nieistniejąca wiki-strona]]
: to wskazuje na stronę w Wikipedii, która jeszcze nie istnieje
* można też linkować do innych projektów
[[s:Adam Mickiewicz|Wikiźródła (source) – A. Mickiewicz]]
więcej na ten temat [[Pomoc:Tworzenie linków w Wikipedii]]
* w skróty te można klikać – otworzy się wówczas docelowa strona (spróbuj kliknąć w powyższe linki)
* można również klikać w każdą grafikę – otworzy się jej powiększona wersja i strona opisu (kliknij w poniższy rysunek ze znakiem zapytania):
[[Plik:Przykład.jpg|thumb|center]]
== Czym jest Wikipedia? ==
Wikipedia została założona jako projekt niekomercyjny. Obecnie zarządzana jest przez [[Wikimedia Foundation|organizację non-profit Fundację Wikimedia]]. "Niekomercyjność" oznacza tutaj, że Wikipedia nie jest po to, aby zarabiać pieniądze, ale po to, aby udostępnić światu darmowe źródło wiedzy encyklopedycznej. Mottem Wikimedia Foundation jest:
Wyobraź sobie świat,
w którym każda osoba na naszej planecie
ma dostęp do sumy ludzkiej wiedzy.
Do tego właśnie dążymy.
Informacje powinny być prezentowane w sposób jak najprostszy i najczytelniejszy. Wygląd stron Wikipedii jest pozbawiony wszelkich zbędnych grafik, kolorów i animacji, odwracających uwagę od samej treści, która jest przecież najważniejsza. Co więcej, na Wikipedii nie ma ŻADNYCH reklam – wszelkie koszty ponoszone na utrzymanie komputerów/serwerów, które zapewniają działanie Wikipedii, pokrywane są wyłącznie z dobrowolnych datków i darowizn ofiarowanych przez wolontariuszy. Jeśli i ty chciałbyś wspomóc działanie Wikipedii, to darowizny można składać tutaj:
[http://wikimediafoundation.org/wiki/Dary_pieni%C4%99%C5%BCne Fundacja Wikimedia – Dary pieniężne]
Wikipedia jest internetową encyklopedią pisaną wspólnie przez wielu użytkowników (wolontariuszy), których utarło się nazywać '''Wikipedystami'''. Podczas edycji i redagowania artykułów Wikipedyści współpracują na wielu poziomach: pojedynczego artykułu czy grafiki, w ramach projektu tematycznego, Wikipedii w danym języku jako całości itd. Aby taka współpraca przynosiła dobre efekty, potrzebna jest różnorodna społeczność, odpowiednie narzędzia i kultura pracy.
Zanim przejdziemy do nauki edycji, poznajmy nieco strukturę, w której prężnie działa społeczność Wikipedii.
== Czym Wikipedia nie jest? ==
Wikipedia jest encyklopedią, dlatego też nie jest:
1. Forum dyskusyjnym na każdy temat
2. Słownikiem ortograficznym języka polskiego lub wyrazów obcych
3. Tubą propagandową lub medium do propagowania swoich przekonań
4. Miejscem do krytykowania czyichś zachowań lub poglądów
5. Miejscem do umieszczania twórczości własnej
6. Miejscem na publikację własnych prac naukowych czy wyników badań
7. Kolekcją odnośników (linków) – zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych
8. Miejscem do tworzenia swojej osobistej strony internetowej
9. Miejscem do reklamowania czegokolwiek
10. Miejscem do wpisywania rzeczy uznawanych przez autora za zabawne
11. Wikipedia nie jest serwisem typu "Ściąga"'''
12. Demokracją – wszystkie decyzje podejmowane na Wikipedii
powinny być oparte na zdrowym rozsądku i zasadzie osiągania
[[Wikipedia:konsensus|konsensusu]].
Więcej można o tym przeczytać w osobnym artykule [[Wikipedia:Czym Wikipedia nie jest|Czym Wikipedia nie jest]].
== Prawa autorskie w Wikipedii ==
Niniejszy podrozdział należy przestudiować niezwykle uważnie, ponieważ:
Prawa autorskie i licencje na Wikipedii są
'''BARDZO WAŻNE.'''
To nie jest nudne "ględzenie" na próżno – to są absolutne podstawy, których nieznajomość może pociągnąć za sobą konsekwencje prawne.
Całość Wikipedii udostępniona jest na tzw. wolnej licencji – na samym dole każdej strony (również tej, którą właśnie czytasz) znajduje się następujący tekst:
Tekst udostępniany na
[http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach],
z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe
informacje o [http://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Use warunkach korzystania].
Natomiast przed zapisaniem każdej edycji pojawia się następujący komunikat:
Zapisując zmiany, wyrażasz nieodwołalną zgodę na udostępnianie
Twojego wkładu na licencji Creative Commons [...] oraz
na licencji GFDL.
Cóż to są te '''Creative Commons''' i '''GFDL'''? Aby lepiej zrozumieć temat, zacznijmy od GFDL.
=== Licencja GFDL ===
Wszelkie materiały opublikowane na Wikipedii (wliczając w to tekst, rysunki, grafiki, dźwięki, animacje, itd.) muszą być udostępnione na tzw. wolnej licencji.
"Wolna" licencja oznacza nie tyle "darmowość", ile wolność w kopiowaniu, modyfikacji i dalszym używaniu materiałów, bez pytania ich autora o zgodę. Jeśli bowiem autor zgodził się udostępnić swoją twórczość (tekst, rysunki, itd.) na wolnej licencji, to znaczy, że "z góry" godzi się na to, że jego materiały będą mogły być kopiowane i używane bez ograniczeń, również '''w celach komercyjnych''' (w przeciwieństwie do materiałów z ograniczeniem "wszystkie prawa zastrzeżone"). Co więcej, raz udzielona wolna licencja nie może zostać cofnięta.
Jakie więc korzyści mają autorzy z takiego udostępniania swoich materiałów, skoro każdy i zawsze może ich używać? Otóż są pewne warunki użytkowania, a mianowicie (w wielkim skrócie) dla licencji GFDL (GNU Free Documentation License):
* każda kopia musi zawierać informacje o pierwotnym autorze
* do każdej kopii musi zostać dołączony pełny tekst licencji GFDL
wyjaśniający, na jakich warunkach kopie mogą być rozpowszechniane.
* jeśli oryginał został zmodyfikowany, to kopia musi zawierać
również informacje o autorze poprawek
[[Plik:Heckert GNU white.svg|thumb|center|Logo licencji GFDL]]<br clear="all" />
Oznacza to, że "wolne" materiały mogą być używane za darmo i nikt (w tym autor) nie może żądać zapłaty za ich wykorzystanie. Działa to jednak również w drugą stronę – korzystający nie może czerpać korzyści z ich sprzedaży (wyłączając koszty produkcji, druku, nośnika, itp.)
Na Wikipedii mogą być używane tylko materiały na wolnej licencji.
Jakiekolwiek teksty, rysunki, fotografie, dźwięki, animacje, bazy danych itp., przy których nie widnieje pozwolenie na wykorzystanie na licencji GFDL, nie mogą być zatem wykorzystane na Wikipedii. Jest '''tylko jeden wyjątek''' od tej zasady – licencje niesprzeczne z GFDL (o czym za chwilę).
Prawa autorskie na Wikipedii przestrzegane są rygorystycznie.
Jeśli ktoś doda tekst lub fotografię, o których wiadomo jest, że NIE ZOSTAŁY udostępnione na wolnej licencji, to takie materiały są kasowane bez dalszej dyskusji. Co więcej, nawet jeśli autor tekstu/zdjęcia zadeklaruje, że może ono być wykorzystane "na Wikipedii", to takie materiały również nie mogą zostać użyte! Nie ma bowiem nic pośredniego – albo materiały są wolne i można je kopiować bez ograniczeń, również poza Wikipedią, albo nie są wolne i wówczas nie można ich kopiować.
Dlatego właśnie na polskiej Wikipedii praktycznie nie ma grafik zawierających logo znanych organizacji lub firm (jak np. [[Intel]] lub [[Microsoft Windows]]) – ponieważ takie grafiki są albo objęte prawami autorskimi typu "copyright", albo są to zastrzeżone znaki firmowe. Jako takie więc nie są wolne i nie mogą być dowolnie używane.
Przykład fotografii Gdańska udostępnionej na licencji GFDL:
[[Plik:Gdansk Glowne Miasto.jpg|thumb|center|Zdjęcie Gdańska udostępnione na licencji GFDL]]<br clear="all" />
Dopuszczalne są wszelkie licencje nie sprzeczne z GFDL, czyli wszystkie takie, które są bardziej wolne i nakładają mniejsze ograniczenia na dalsze wykorzystywanie materiałów. Do takich należą np. niektóre licencje Creative Commons.
=== Licencja ''Creative Commons'' (CC) ===
Na Wikipedii jest artykuł opisujący różne wersje [[Licencje Creative Commons|Licencji Creative Commons]] (w skrócie '''CC'''). Istnieją cztery warunki udzielenia licencji:
: '''i.''' [[Plik:Cc-by new white.svg|32px]] Uznanie Autorstwa ([[język angielski|ang.]] Attribution (BY)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych pod warunkiem umieszczenia informacji o twórcy. Używana jest również ikona [[Plik:Cc-by white.svg|32px]]
: '''ii.''' [[Plik:Cc-nc white.svg|32px]] Użycie Niekomercyjne ([[język angielski|ang.]] Noncommercial (NC)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych tylko w celach niekomercyjnych.
: '''iii.''' [[Plik:Cc-nd white.svg|32px]] Bez Utworów Zależnych ([[język angielski|ang.]] No Derivative Works (ND)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie tylko dokładnych (dosłownych) kopii dzieła, niedozwolone jest jego zmienianie i tworzenie na jego bazie pochodnych.
: '''iv.''' [[Plik:Cc-sa white.svg|32px]] Na Tych Samych Warunkach ([[język angielski|ang.]] Share Alike (SA)): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie pochodnych dzieł, pod warunkiem że będą one opublikowane na takiej samej licencji.
Można łatwo zauważyć, że '''warunek ii.''' (NC) i '''warunek iii.''' (ND) są niezgodne z licencją GFDL, gdyż pojawia się zakaz użycia komercyjnego i wprowadzania jakichkolwiek modyfikacji do oryginału. Dlatego też żadne materiały na licencjach '''CC-NC''' oraz '''CC-ND''' nie mogą być użyte na Wikipedii.
Jeśli jednak licencja Creative Commons jest użyta z warunkami '''i.''' i/lub '''iv.''' czyli '''CC-BY''' lub '''CC-BY-SA''', to taka konfiguracja jest niesprzeczna z licencją GFDL. Co więcej, użycie licencji CC-BY-SA jest łatwiejsze w praktyce od GFDL, ponieważ nie ma konieczności dołączania pełnego tekstu licencji do każdej kopii materiału (wystarczy tylko np. link do pełnej wersji). Warunki użycia licencji CC-BY-SA są więc następujące:
* Każda kopia musi zawierać informacje o pierwszym autorze.
* Do każdej kopii musi zostać dołączony link do pełnego tekstu licencji CC
wyjaśniający, na jakich warunkach kopie mogą być rozpowszechniane.
* Jeśli oryginał został zmodyfikowany,
to kopia musi zawierać informacje również o autorze poprawek.
Przykład zdjęcia udostępnionego na licencji CC-BY-SA:
[[Plik:Warszawa centrum.jpg|thumb|center|Zdjęcie Warszawy, licencja CC-BY-SA]]<br clear="all" />
Swoje fotografie można udostępniać również na "zerowej" licencji, czyli '''CC0''' (lub CC-0), dla której stosowana ikona to: [[Plik:Cc.logo.circle.svg|24px]][[Plik:Cc-zero.svg|24px]]. Taka licencja nie wprowadza żadnych ograniczeń co do użycia, nie trzeba nawet podawać autora. Brak ograniczeń licencji CC-0 jest porównywalny z domeną publiczną.
Przykład zdjęcia udostępnionego na licencji CC-0:
[[Plik:Merlion and the Singapore Skyline.JPG|thumb|center|Zdjęcie Singapuru, licencja CC-0]]<br clear="all" />
=== ''Domena publiczna'' ===
[[Domena publiczna|Public domain (domena publiczna)]] jest to najbardziej "wolna" ze wszystkich form publikacji dzieła. Autor zrzeka się bowiem wszelkich praw i znosi wszelkie ograniczenia co do wykorzystania swojego dzieła. Pozostaje oczywiście prawo autorskie jako takie, które zgodnie z prawem przysługuje od momentu utworzenia dzieła, natomiast nie wnosi to żadnych ograniczeń co do jego wykorzystania. Nie ma żadnych wymagań odnośnie podawania nazwiska autora, źródła lub licencji.
[[Plik:PD-icon.svg|thumb|center|150px|Nieoficjalne logo ''public domain'']]<br clear="all" />
Oczywiście takie wykorzystanie bez ograniczeń może zajść TYLKO w przypadku, jeśli zachodzi 100% pewność, że dzieło JEST w domenie publicznej (public domain). Niektórzy twórcy udostępniają swoje dzieła (np. grafiki, zdjęcia) w taki sposób z własnej woli, ale niektóre dzieła muszą być udostępnione na wolnej licencji, z racji sposobu w jaki zostały stworzone. Dla przykładu, polskie akty normatywne lub ich urzędowe projekty oraz urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole nie mogą być zastrzeżone prawami autorskimi i niejako "z definicji" należą do domeny publicznej (zobacz grafikę godła Polski poniżej). Oczywiście w takim przypadku należy się jednak liczyć z innymi ograniczeniami – jeśli ktoś użyje ją w nielegalny sposób (np. znieważający polskie godło), to taka osoba może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej.
[[Plik:Coat of arms of Poland-official3.png|thumb|center|150px|Godło Polski jako ''public domain'']]<br clear="all" />
=== Licencja ''Do użytku niekomercyjnego'' ===
Jak już wspomnieliśmy powyżej taka licencja nie jest dopuszczona na Wikipedii.
Na Wikipedii nie mogą się znaleźć żadne materiały
ograniczające użycie komercyjne.
=== ''Wszystkie prawa zastrzeżone'' ===
Na Wikipedii nie mogą się znaleźć żadne materiały podlegające pod licencję "wszelkie prawa zastrzeżone". '''Dotyczy to również takich materiałów, dla których autor/właściciel wyraża zgodę do użycia "na Wikipedii".''' Dlaczego? Ponieważ wszelkie materiały (tekstowe, graficzne i inne) umieszczone w Wikipedii mogą być z definicji kopiowane i używane poza nią, a to jest sprzeczne z udostępnieniem typu ''wszystkie prawa zastrzeżone''.
=== ''Fair use'' ===
Przyjęto zasadę, że na polskiej Wikipedii nie mogą się znaleźć żadne materiały podlegające pod "fair use" (z ang. ''dozwolony użytek'') – nawet jeśli są one dopuszczone na angielskojęzycznej Wikipedii.
Ogólnie "fair use" dopuszcza użycie materiałów zastrzeżonych w specjalnych przypadkach – więcej informacji znajduje się w artykule [[dozwolony użytek]].
Zgodnie z prawem USA angielskojęzyczna Wikipedia zezwala na użycie materiałów fair use (np. scen z filmów – [http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Bart_Simpson.svg tutaj] znajduje się przykład grafiki fair use).
=== Inne licencje ===
Istnieje wiele typów innych wolnych licencji, np. [[Licencja Wolnej Sztuki|Free Art License]]. Główną zasadą używania takich materiałów na Wikipedii jest, że:
Wszelkie licencje "bardziej wolne" niż GFDL są dopuszczone do użytku na Wikipedii.
Natomiast licencje mniej wolne, w szczególności ograniczające sposoby użytku, kopiowania lub modyfikowania dzieła są niedopuszczalne. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości najlepiej jest skontaktować się z innymi Wikipedystami (np. poprzez [[Wikipedia:Kanał IRC|IRC]] lub [[Wikipedia:Listy dyskusyjne|listę dyskusyjną]]).
=== Teksty, grafiki, dźwięki, animacje... ===
Wszystkie licencje opisane powyżej dotyczą oczywiście nie tylko fotografii, ale również: tekstów, grafik, dźwięków, animacji, baz danych, oraz wszelkich innych utworów, których charakter podlega prawom autorskim. Dlatego też:
<font color=red>
'''Nie wolno kopiować ŻADNYCH materiałów z książek,'''
'''stron internetowych, gazet, innych encyklopedii itp.'''</font>
JEDYNYM wyjątkiem są materiały udostępnione na odpowiedniej wolnej licencji.
Dla przykładu – nie wolno skopiować listy haseł z encyklopedii PWN (nawet nie samych haseł, ale po prostu ich listy, np. spisu treści) – naruszałoby to bowiem ustawę o ochronie praw autorskich.
= Rozdział II – Struktury Wikipedii =
== Wikipedyści ==
Wikipedyści są tak różni, jak różni są ludzie. Każdy ma inny poziom wiedzy komputerowej, [[Wikipedia:Wikipedyści według wykształcenia|"zna się" na czymś innym]], edytuje tyle, ile może, na ile ma ochotę lub zapał.
Jeśli ktoś jest amatorem historykiem – zwykle pracuje nad artykułami historycznymi, jeśli interesuje się filmem – edytuje artykuły o aktorach. Niektórzy rozwijają wyłącznie artykuły związane ze swoją rodzinną miejscowością lub wykonują zdjęcia. Inni piszą emaile do różnych instytucji z prośbą o udostępnienie wartościowych tekstów lub zdjęć. Z kolei eksperci od komputerowego programowania pomagają w tworzeniu nowych narzędzi lub ulepszeń ułatwiających edytowanie.
Nowi Wikipedyści są bardzo mile widziani i chętnie witani, bo wszelki wkład merytoryczny jest podstawą rozbudowy Wikipedii i jej dalszego funkcjonowania. Dlatego też: '''[[Wikipedia:Śmiało modyfikuj strony|śmiało edytuj]]'''.
Oczywiście początki są zawsze trudne, dlatego też nie bój się pytać – każdy z nas kiedyś zaczynał i był kompletnie zielony. Można poprosić o pomoc na swojej stronie dyskusji (o czym będzie poniżej) albo na stronie dyskusji innego użytkownika lub – jeszcze lepiej – na wikipediowym czacie, tzw. [[Internet Relay Chat|IRC]]-u (więcej o tym jak skorzystać z IRCa można przeczytać tutaj: [[Wikipedia:Kanał IRC]]).
Wikipedystów można podzielić na następujące grupy:
=== Osoby niezarejestrowane (IP) ===
Każdy, kto otworzy dowolny artykuł na Wikipedii, może go edytować. Tak po prostu i natychmiast. Edycje takie rozpoznawane są po tym, że w historii edycji artykułu wyświetla się [[Adres IP|numer IP komputera]] (np. 255.127.001.153). Kontakt z takimi osobami jest bardzo utrudniony, jeśli w ogóle możliwy. Dlatego też koniecznie należy się zalogować (czytaj poniżej). Każda edycja niezarejestrowanego użytkownika witana jest takim oto komunikatem:
{{MediaWiki:Anoneditwarning}}
W skrócie:
Kontakt z osobami edytującymi spod numeru IP (niezarejestrowanymi)
jest praktycznie niemożliwy oraz osoby takie nie mogą głosować.
'''Uprawnienia''': Osoby niezalogowane mogą edytować większość stron. Niemniej jednak, nie mogą one edytować wielu stron "technicznych" (np. strona główna Wikipedii) lub też kontrowersyjnych (np. niektóre tematy związane z seksem). Nie jest również możliwe przesyłanie plików, udział w głosowaniach, itp. W przypadku wandalizmów powtarzających się z danego numeru IP, taki adres zostanie zablokowany i żadne edycje nie będą możliwe. Blokada może być nałożona na okres od godziny do kilku lat.
=== Wikipedyści zarejestrowani ===
Aby zostać "pełnoprawnym" Wikipedystą należy się '''[[Pomoc:Logowanie|zarejestrować]]'''. Po wybraniu pseudonimu, tzw. ''loginu'' oraz hasła można się zalogować do Wikipedii. Pozwala to na kontakt z innymi użytkownikami, a dodatkowo każda dokonana zmiana automatycznie podpisywana jest pseudonimem użytkownika. Pomaga to znacznie we współpracy z innymi użytkownikami, jak również ma inne zalety, o czym za chwilę.
W skrócie:
Zarejestrowani użytkownicy mają dostęp do pełnego udziału w pracach nad Wikipedią.
'''Uprawnienia:''' Istnieją strony, które są zablokowane również dla "zwykłych" Wikipedystów – są to głównie strony technicznie bardzo ważne dla poprawnego działania Wikipedii (np. strona główna).
=== Pacynki ===
[[Plik:SockPuppet.jpg|thumb|100px|Pacynkowy potwór :-)]]
[[Wikipedia:Pacynka|Pacynką]] określa się dodatkowe konto użytkownika, którego ktoś może używać do stwarzania pozorów działania innego użytkownika. Generalnie nie należy tworzyć kilku kont. Jeśli zostanie wykryte, że jedna osoba używa kilku kont (co jest bardzo łatwe po numerze IP komputera, z jakiego dokonywane są edycje) np. aby głosować kilkukrotnie w tym samym głosowaniu, to wszystkie takie konta mogą być natychmiastowo zablokowane, a same wielokrotne głosy są oczywiście nieważne.
Nie twórz pacynek!
Czytelniku – podczas rejestracji zapisz sobie gdzieś swoje dane, abyś nie zapomniał hasła i mógł się ponownie zalogować!
Wielokrotne konta jako takie są dozwolone, np. jeśli zaawansowany Wikipedysta chce stworzyć swojego bota (o czym poniżej), ale generalnie należy unikać tworzenia niepotrzebnych kont.
=== Redaktorzy ===
Redaktorzy to bardziej "zaufani" Wikipedyści, którzy posiadają uprawnienia do oznaczania artykułów jako '''przejrzanych''', czyli wolnych od wandalizmów i zgodnych z podstawowymi zasadami edytowania Wikipedii.
W dalszym ciągu każdy może edytować artykuły, ale zmiany nie są wyświetlane natychmiast – muszą one być zatwierdzone przez Redaktorów. Rozwiązanie takie (tzw. [[Wikipedia:Wersje przejrzane|wersje przejrzane]]) zostało wprowadzone, aby zmniejszyć niebezpieczeństwo wyświetlania wulgaryzmów czy innych "uszkodzeń" artykułów.
'''Uprawnienia:''' Możliwość oznaczania wersji przejrzanych oraz pozostałe – takie same, jak "zwykli" Wikipedyści.
Więcej informacji znajduje się tutaj: [[Wikipedia:Redaktorzy]].
=== Administratorzy ===
Są to jeszcze bardziej "zaufani" Wikipedyści, którzy mają dodatkowe możliwości, jak np. usuwanie stron – "zwykli" Wikipedyści mogą tylko tworzyć strony. Administratorzy mają również prawo do blokowania innych użytkowników, jeśli okaże się, że wprowadzają oni głupie wpisy, wulgaryzmy lub celowo usuwają istotne fragmenty tekstu lub grafiki. Blokada może potrwać od kilku godzin do kilku lat – w zależności od rozmiaru "przestępstwa".
Jeśli natomiast chodzi o edycję artykułów, to Administratorzy mają dokładnie takie same prawa, jak inni Wikipedyści. Jeśli przeprowadzane jest głosowanie nad jakimś zagadnieniem (np. usunięciem artykułu), to wszystkie głosy osób uprawnionych do udziału w głosowaniu, są traktowane na równi (oczywiście nie mogą głosować niezarejestrowani użytkownicy).
Sama nazwa "administrator" nie oddaje w pełni charakteru takich użytkowników. W rzeczywistości mają oni bowiem dokładnie takie same prawa, jak inni użytkownicy, ale więcej obowiązków.
Administratorzy mają techniczne możliwości między innymi do:
* Usuwania stron
* Szybkiego cofania ostatniej edycji innego użytkownika
* Blokowania edycji stron
* Blokowania szkodzących użytkowników
Administratorem może zostać każdy zaufany zarejestrowany użytkownik, który spełnia następujące warunki: powyżej 1000 edycji w przeciągu ostatnich 3 miesięcy, podanie adresu email w preferencjach użytkownika oraz pomyślne przejście [[Wikipedia:Przyznawanie uprawnień|głosowania w sprawie przyznania uprawnień administratora]].
Administratorzy nie są zwierzchnikami zwykłych użytkowników.
Więcej o administratorach można przeczytać tutaj [[Wikipedia:Administratorzy]].
Wpis na stronie administratora:<br clear=all>
{{user admin}}
<br clear="all" />
=== Boty ===
Nazwa "bot" wywodzi się od słowa "robot". Jest to oddzielne konto (nie mylić z pacynką opisaną powyżej!), używane przez bardzo zaawansowanego Wikipedystę o podobnej nazwie konta. Dla przykładu, użytkownik '''Zureks''' powienien użyć konta '''ZureksBot''' dla swojego bota.
{|
{{user bot}}
|}
Na koncie bota uruchamiany jest specjalny program, który w sposób automatyczny może edytować Wikipedię. Na przykład, korzystając z bazy danych wszystkich wsi w Polsce, można z pomocą bota edytować wiele tysięcy artykułów, odpowiednio je sformatować, dodać kategorie, itd.
Podobnie wygląda sprawa automatycznego wyszukiwania błędów ortograficznych (np. cherbata) lub interpunkcyjnych (przecinek przed "że") itd.
Boty są więc używane tam, gdzie zachodzi konieczność wykonania stosunkowo prostej, aczkolwiek żmudnej i powtarzalnej edycji.
Boty mogą być używane '''TYLKO''' przez
'''bardzo doświadczonych Wikipedystów'''
i tylko po przyznaniu kontu bota
odpowiedniej "flagi" bota.
Obecnie istnieje sporo botów i nie należy tworzyć nowych. Jeśli zachodzi potrzeba wprowadzenia jakichś żmudnych zmian na Wikipedii, to wystarczy w tym celu wypełnić odpowiednie zgłoszenie w [[Wikipedia:Zadania dla botów|Zadaniach dla botów]].
Więcej o botach można przeczytać tutaj: [[Wikipedia:Boty]].
=== Biurokraci, stewardzi, checkuserzy ===
Biurokraci i stewardzi mają uprawnienia do aktywacji statusu administratora lub biurokraty innym użytkownikom. Uprawnienia są jednak przyznawane poprzez głosowanie całej społeczności Wikipedii.
Natomiast CheckUser może sprawdzić adres IP dowolnego użytkownika, co pozwala na wykrywanie wandali oraz nadużycia pacynek.
Biurokraci, stewardzi i checkuserzy nie są też w żaden sposób zwierzchnikami administratorów.
Są to po prostu swego rodzaju urzędnicy wykonujący "papierkową" robotę.
Więcej o nich można przeczytać tutaj: [[Wikipedia:Biurokraci|Biurokrata]], [[Wikipedia:Stewardzi|Steward]], [[Wikipedia:CheckUser|CheckUser]].
== Struktura stron Wikipedii ==
=== Podstawy ===
Wikipedia to nie tylko artykuły encyklopedyczne, chociaż stanowią one oczywiście główną jej zawartość. Na Wikipedii znajduje się kilka typów stron i artykułów, które na pierwszy rzut oka są niewidoczne dla zwykłego czytelnika, a które są niezbędne do poprawnego funkcjonowania Wikipedii i współpracy Wikipedystów. Bardzo ważnym jest, aby zapamiętać, że:
'''Każda strona na Wikipedii składa się z 2 części:'''
'''a) treści właściwej'''
'''b) strony dyskusji'''
oraz odpowiadającym im
'''c) historii zmian treści właściwej'''
'''d) historii zmian strony dyskusji'''
Dostęp do tych części znajduje się u góry każdej strony. Jak widać na ilustracji poniżej, dostęp do treści właściwej to zawsze pierwszy link od lewej, widoczny tutaj jako zakładka '''Artykuł'''. Bezpośrednio na prawo znajduje się link '''Dyskusja'''.
Natomiast dostęp do historii wszystkich zmian znajduje się pod linkiem '''Historia i autorzy''', który wskazuje na historię tej części, która jest aktualnie wybrana – na przykład na obrazku poniżej "Historia i autorzy" odnosi się do "Artykułu" (bo ta zakładka jest wybrana). Kliknięcie w link "Dyskusja" spowoduje, że "Historia i autorzy" będzie się automatycznie odnosić do strony dyskusji (czyli po prostu do tej części, która jest aktualnie wyświetlana):
[[Plik:Po-zalogowaniu-2.png|thumb|left|795px]]<br clear="all"/>
Wyjaśnijmy teraz pokrótce co znajduje się w tych wszystkich częściach:
==== Co to jest strona treści? ====
Strona treści (np. '''Artykuł''' na ilustracji powyżej) zawiera tekst, który zazwyczaj interesuje czytelnika. Dla przykładu jeśli otworzona jest strona artykułu encyklopedycznego, to część '''Artykuł''' zawiera po prostu treść artykułu encyklopedycznego, ilustracje, itd.
Strony mogą być jednak różnego typu (encyklopedyczne, użytkownika, pomocy), co opiszemy poniżej.
==== Co to jest strona dyskusji? ====
Strona dyskusji ('''Dyskusja'''), jest to specjalna podstrona ściśle przyłączona do strony treści głównej. Na stronie dyskusji można np. rozważać kwestie sporne, przedstawione w samym artykule. Dyskusja nie jest częścią artykułu, ani nie zawiera żadnej dodatkowej treści użytecznej dla czytelnika. Strony dyskusji to w pewnym sensie strony techniczne, pozwalające na zgromadzenie informacji dodatkowych, przydatnych w dalszej edycji i rozbudowie artykułu, itp.
Na przykład, różne źródła różnie podają rok urodzenia [[Mieszko I|Mieszka I]]. Informacje takie można zgromadzić właśnie na stronie dyskusji artykułu (zobacz np. [[Dyskusja:Mieszko I#Urodzony|Dyskusja:Mieszko I]]) i następnie wspólnie z innymi Wikipedystami zastanowić się jak te informacje wykorzystać w samym artykule.
Innym przykładem może być sytuacja, gdy znajdziemy jakiś błąd w artykule – można go wówczas zgłosić właśnie na stronie dyskusji danego artykułu – tak jak to pokazano na ilustracji poniżej dla artykułu [[Florencja]]:
[[Plik:Dyskusja-2.png|thumb|823px|left]]<br clear="all" />
Po wybraniu zakładki '''Dyskusja''' link '''Historia i autorzy''' odnosi się do podstrony dyskusji, a nie do artykułu. Na stronach dyskusji pojawia się też dodatkowa zakładka '''Dodaj temat''' (pomiędzy "Edytuj" a "Historia i autorzy"), która ułatwia rozpoczęcie nowego wątku dyskusji.
==== Historia i autorzy ====
Link do części '''Historia i autorzy''' znajduje się tutaj (należy oczywiście najpierw wybrać albo "Artykuł" albo "Dyskusja"):
[[Plik:historia-2.png|thumb|680px|left]] <br clear="all"/>
A tak wygląda zawartość tej części:
[[Plik:historia-2b.png|thumb|676px|left]] <br clear="all"/>
Strona ta pozwala na bardzo szybkie sprawdzenie jakie zmiany zostały wprowadzone przez kogo i kiedy. Każda, nawet najmniejsza zmiana jest rejestrowana (np. usunięcie przecinka). Co więcej, zapisywane są również WSZYSTKIE wcześniejsze wersje pliku (od samego początku utworzenia Wikipedii). Dlatego też można ZAWSZE wrócić do jednej z wcześniejszych wersji – nawet po całkowitym wykasowaniu zawartości. Z tego względu można bezpiecznie '''śmiało edytować''' dowolną stronę, bez obawy, że coś zepsujemy.
Część "Historia i autorzy" ma jeszcze jedną ogromną zaletę – pozwala na bardzo szybkie odnalezienie osoby bezmyślnie (lub umyślnie) niszczącej artykuły i zablokowanie takiego szkodnika.
Wyjaśnijmy króciutko co oznaczają poszczególne części na ilustracji powyżej.
Pierwsza od góry to wyszukiwarka ('''Przeglądaj historię'''), która pozwala na precyzyjne wyszukiwanie określonych zmian – np. wykonanych przez określonych użytkowników, albo w określonym czasie, itd.
Następnie znajduje się lista '''Narzędzi''' (linki do stron specjalnych lub statystyk): Statystyki historii edycji • Wyszukiwanie w historii edycji • Statystyka oglądalności strony • Liczba obserwujących.
Potem widzimy legendę odnoszącą się do wszystkich zapisanych wersji strony. Kolory tła pokazują które wersje są przejrzane (wolne od wulgaryzmów), a które nie (wymagające sprawdzenia).
Z kolei pojawia się lista wszystkich wersji ('''porównaj wybrane wersje'''). Najpierw podana jest godzina i data danej edycji (10:08, 21 wrz 2010). Potem login użytkownika (VolkovBot) oraz skróty do jego strony dyskusji (jeśli chcemy się z nim skontaktować), lista jego edycji (celem łatwiejszego sprawdzenia czy nie wprowadził wandalizmów w innych artykułach). Podana liczba (2739 bajtów) informuje o rozmiarze strony (jedna litera to jeden bajt). Potem pojawia się opis edycji (robot poprawia: sq:Numri i masës) oraz inne linki ułatwiające innym Wikipedystom szybkie wycofanie edycji jeśli była ona błędna. Na samym końcu znajduje się informacja o tym, czy artykuł został przejrzany.
Jak widać ta konkretna edycja została wykonana przez '''Bota''' o nazwie ''VolkovBot''.
==== Gwiazdka ====
Na prawo od "Historia i autorzy" znajduje się zakładka z gwiazdką.
| |||