Wikipedia

Agnieszka wrocławska (1230/1236–po 1277): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m →‎Życiorys: drobne redakcyjne
drobne techniczne
Linia 3:
 
Córka [[książęta śląscy|księcia śląskiego]], [[książęta krakowscy|krakowskiego]] i [[książęta wielkopolscy|wielkopolskiego]] [[Henryk II Pobożny|Henryka II Pobożnego]] i [[Anna Przemyślidka|Anny]], córki [[władcy Czech|króla Czech]] [[Przemysł Ottokar I|Przemysła Ottokara I]].
__NOTOC__
 
== Życiorys ==
Data urodzenia Agnieszki nie jest znana, urodziła się hipotetycznie między 1230 a 1236{{r|data urodzenia|grupa1=uwaga}}. Narodziny przed 1230 są mało prawdopodobne, w przeciwnym razie Agnieszka powinna zostać wspomniana jako [[cystersi|cysterka]] trzebnicka w ''Żywocie św. Jadwigi'' (powstałym w 1300{{r|Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze}}), opisie życia jej babki [[Jadwiga Śląska|Jadwigi Śląskiej]], która w trzebnickim klasztorze przebywała do swej śmierci w 1243. Nie urodziła się natomiast po 1236, gdyż najpóźniej w 1248 została zakonnicą{{r|Jasiński s. 130-131}}, co oznacza, że najdalej w 1248 zgodnie z ówcześnie obowiązującym [[prawo kanoniczne|prawem kanonicznym]] osiągnęła [[wiek sprawny]] wynoszący 12 lat{{r|pełnoletniość}}. Rodzicami Agnieszki byli [[Henryk II Pobożny]] i [[Anna Przemyślidka]]. Piastówna uznawana jest za jedno z młodszych dzieci tej pary książęcej. W ''Genealogii św. Jadwigi'' (powstałej równocześnie z ''Żywotem''{{r|Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze}}) została wymieniona na drugim miejscu wśród córek księcia śląskiego, w historiografii przyjmuje się jednak, że była młodsza od sióstr, które zostały wydane za mąż: [[Gertruda wrocławska (1218/1220-1244/1247)|Gertrudy]], [[Konstancja wrocławska|Konstancji]] i [[Elżbieta wrocławska|Elżbiety]]{{r|kolejność dzieci}}. Wśród znanych z imienia dzieci książęcej pary zajmuje umownie ósme miejsce pod względem wieku, między [[Konrad I głogowski|Konradem I]] a [[Władysław wrocławski|Władysławem]]{{r|kolejność dzieci}}. Nazwano ją imieniem noszonym wcześniej przez trzy kobiety związane ze śląską linią Piastów: praprababkę [[Agnieszka Babenberg|Agnieszkę]] – żonę protoplasty Piastów śląskich [[Władysław II Wygnaniec|Władysława Wygnańca]], prababkę Agnieszkę – matkę Jadwigi Śląskiej, a także ciotkę [[Agnieszka wrocławska (1190/1200-przed 1214)|Agnieszkę]] – siostrę jej ojca{{r|Jasiński s. 130}}.
 
Na okres wychowania została oddana do [[Sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy|trzebnickiego klasztoru cysterek]], którego [[opat|ksienią]] była wówczas jej ciotka [[Gertruda wrocławska (ok. 1200-1268)|Gertruda]]. W Trzebnicy wpływ na wychowanie Piastówny miała prowadząca świątobliwy żywot babka Jadwiga Śląska{{r|wychowanie}}. Być może, podobnie jak jej siostra Elżbieta, Agnieszka została zabrana z klasztoru przez brata [[Bolesław II Rogatka|Bolesława Rogatkę]] z zamiarem wydania za mąż z pobudek politycznych. Plan małżeński względem niej miał jednak upaść, w związku z czym Agnieszka powróciła do Trzebnicy{{r|Jasiński s. 130-131}}.
 
Cysterką trzebnicką została najpóźniej w 1248. W tym bowiem roku jako zakonnica towarzyszyła ciotce Gertrudzie w podróżach do książąt, z którymi łączyły je więzy pokrewieństwa, w celu wyjednywania przywilejów i darowizn na rzecz klasztoru. Wstawiennictwo dla zgromadzenia Agnieszka uzyskała również na zjeździe pod Dankowem w 1262 (m.in. także od księżnej [[Święta Kinga|Kingi]]), co poświadcza dokument księcia [[Bolesław Pobożny|Bolesława Pobożnego]]. W 1267 lub 1268 {{r|rok translacji|grupa1=uwaga}} wzięła udział w [[translacja (kult świętych)|translacji]] swej babki Jadwigi Śląskiej. Między 1269 a 1272 została ksienią klasztoru. Jak wynika z uchwały kapituły generalnej z 1278, stało się to wbrew woli Agnieszki, pod groźbą nałożenia na nią kar zakonnych. Nie wiadomo, czy była bezpośrednią następczynią swej ciotki Gertrudy, zmarłej najwcześniej 30 grudnia 1268, czy też – do czego przychyla się literatura – drugą po niej opatką, po Petroneli{{r|kolejność opatek}}. Wbrew cysterskim statutom posiadała osobiste dochody, o czym informuje list papieża [[Grzegorz X|Grzegorza X]] z 2 stycznia 1273, w którym występuje z tytułem ksieni trzebnickiej. W 1278 zrezygnowała z pełnionego urzędu. Jako wnuczka fundatorów klasztoru zastrzegła sobie jednak kontrolę nad jego majątkiem.
 
Dalsze losy Agnieszki nie są znane. Zmarła najprawdopodobniej 14 maja{{r|dzienna data śmierci|grupa1=uwaga}}, nie wiadomo jednak, w którym roku. Ze względu na to, że ostatni raz występuje w źródłach w roku 1278, jej śmierć datuje się na ten rok lub następne{{r|data śmierci|grupa1=uwaga}}. Została pochowana w klasztorze w Trzebnicy.
 
{{Uwagi|
* <ref name="data urodzenia" group="uwaga">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2; T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418, podał jako datę jej narodzin czas po 1230; Starsza literatura (Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31) datowała jej narodziny na ok. 1220/1222.</ref> ▼
* <ref name="rok translacji" group="uwaga">Kwestia roku wydarzenia jest sporna. Por. Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31 oraz K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 132–133, przyp. 9.</ref>▼
* <ref name="dzienna data śmierci" group="uwaga">Data ta została zapisana w nekrologu lubiąskim, w którym oprócz zapisków obituarnych, przekazujących dzień śmierci, znajdują się zapiski komemoracyjne, wspominające zmarłych. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 133, przyp. 14.</ref> ▼
* <ref name="data śmierci" group="uwaga">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 132; Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31, oraz T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418 podali, że Piastówna zmarła 14 maja po 1278.</ref>▼
}}
 
== Przypisy ==
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|1=
* <ref name="Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze">K.{{cytuj Jasiński,książkę ''Genealogia| św.autor Jadwigi.r Studium= źródłoznawcze'', [w:] HK. ChłopockaJasiński | rozdział = (red.), ''Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich'', | nazwisko = H. Chłopocka (red). | tytuł = Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze | miejsce = Poznań | rok = 1984, s.| strony = 195.}}</ref> ▼
▲* <ref name="data urodzenia">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2; T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418, podał jako datę jej narodzin czas po 1230; Starsza literatura (Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31) datowała jej narodziny na ok. 1220/1222.</ref>
* <ref name="Jasiński s. 130-131">{{cytuj książkę | autor = K. Jasiński, '' | tytuł = Rodowód Piastów śląskich'', wyd. | wydanie = II, | miejsce = Kraków | rok =2007, s.| 130.strony = 130–131 }}</ref>▼
▲* <ref name="Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze">K. Jasiński, ''Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze'', [w:] H. Chłopocka (red.), ''Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich'', Poznań 1984, s. 195.</ref>
* <ref name="Jasiński s. 130-131pełnoletniość">{{cytuj książkę | autor = K. Jasiński, '' | tytuł = Rodowód Piastów śląskich'', wyd. | wydanie = II, | miejsce = Kraków | rok =2007, s.| strony =44 (wstęp do I części ''Rodowodu'') }} 130–131.</ref>
* <ref name="pełnoletniośćkolejność dzieci">{{cytuj książkę | autor = K. Jasiński, '' | tytuł = Rodowód Piastów śląskich'', wyd. | wydanie = II, | miejsce = Kraków | rok =2007, s.| 44strony (wstęp do=130–131 Ioraz częścitabl. ''Rodowodu'')I/2.}}</ref>
* <ref name="kolejnośćJasiński dziecis. 130">{{cytuj książkę | autor = K. Jasiński, ''| tytuł = Rodowód Piastów śląskich'', wyd.| wydanie = II, | miejsce = Kraków | rok =2007, s.| 130–131strony oraz tabl.= I/2.130 }}</ref>
* <ref name="wychowanie">{{cytuj książkę | autor r = T. Jurek, | rozdział =''Agnieszka'', [w:]| nazwisko = K. Ożóg, S. Szczur (red.), '' | tytuł =Piastowie. Leksykon biograficzny'', | miejsce = Kraków | rok = 1999, s.| strony =418 }}</ref>▼
▲* <ref name="Jasiński s. 130">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 130.</ref>
* <ref name="kolejność opatek">{{cytuj książkę | autor = K. Jasiński, '' | tytuł = Rodowód Piastów śląskich'', wyd. | wydanie = II, | miejsce = Kraków | rok =2007, s.| strony = 131–132130–131 i s. 133, przyp. 12.}}</ref>▼
▲* <ref name="wychowanie">T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418</ref>
▲* <ref name="rok translacji">Kwestia roku wydarzenia jest sporna. Por. Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31 oraz K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 132–133, przyp. 9.</ref>
▲* <ref name="kolejność opatek">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 131–132 i s. 133, przyp. 12.</ref>
▲* <ref name="dzienna data śmierci">Data ta została zapisana w nekrologu lubiąskim, w którym oprócz zapisków obituarnych, przekazujących dzień śmierci, znajdują się zapiski komemoracyjne, wspominające zmarłych. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 133, przyp. 14.</ref>
▲* <ref name="data śmierci">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 132; Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31, oraz T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418 podali, że Piastówna zmarła 14 maja po 1278.</ref>
}}
 
== Bibliografia ==
;Literatura podstawowa
*{{cytuj [[książkę | autor = K. Jasiński| autor link =Kazimierz Jasiński (historyk)|Jasiński K.]],tytuł = ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd.| wydanie = II, |wydawca =Wydawnictwo Avalon,| miejsce = Kraków | rok =2007, ISBN| 978-83-60448-28-1,strony s. = 44, 130–133130–131, tabl. I/2. | isbn =978-83-60448-28-1}}
* [[Tomasz{{cytuj książkę Jurek|Jurek Tautor =K.]], ''Agnieszka'',Ożóg | autor link [w:]= [[Krzysztof Ożóg |K. Ożóg]], [[Stanisławautor2 Szczur|=S. Szczur]] (red.), | autor link2= Stanisław Szczur | rozdział =''Agnieszka'' | autor r=T. Jurek | | autor r link = Tomasz Jurek | tytuł =Piastowie. Leksykon biograficzny'', | wydawca = Wydawnictwo Literackie, | miejsce = Kraków| rok = 1999, | strony =418 | isbn =ISBN 83-08-02829-2,}} s. 418.
* [[Zofia{{cytuj książkę | autor r = Kozłowska-Budkowa Z. | autor r link = Zofia Kozłowska-Budkowa Z.]],|rozdział =''Agnieszka'', [w:]| autor = [[Władysław Konopczyński|W. Konopczyński]] (red.), '' | autor link = Władysław Konopczyński | tytuł = [[Polski Słownik Biograficzny]]'', t.| tom = I, | wydawca = [[Polska Akademia Umiejętności]], | miejsce = Kraków| rok = 1935, s.| strony =31.}}
 
;Literatura dodatkowa
 
* {{cytuj książkę | autor r = Jasiński K., |rozdział = ''Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze'', [w:] [[Helena| autor = Chłopocka|H. Chłopocka]] (red.), '' | autor link = Helena Chłopocka | tytuł = Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich'', | wydawca =Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 1984, {{ISSN|0554-8217}}, s. 195–204 ([http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=164295 Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa]).| miejsce = Poznań | rok = 1984 | strony = 195–204 | issn =0554-8217}}
 
 
[[Kategoria:Piastowie wrocławscy i legnicko-brzescy]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Agnieszka_wrocławska_(1230/1236–po_1277)”