Wikipedia

San Luis Potosí: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Luckas-bot (dyskusja | edycje)
520 554 edycje
m r2.7.1) (Robot dodał sco:San Luis Potosí
m drobne redakcyjne
Linia 1:
{{disambigR|stanu|miasto [[San Luis Potosí (miasto)|San Luis Potosí]]}}
{{MEX stan infobox|
|nazwa = San Luis Potosí
|godło = [[Plik:Coat of arms of San Luis Potosi.svg|100px]]
|stolica = [[San Luis Potosí (miasto)|San Luis Potosí]]
|powierzchnia = 63 068
|liczba_mieszkańców = 2 610 414 (2005)
|osób/km2 = 38
|gubernator = [[Fernando Toranzo Fernández]] ([[Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna|PRI]])
|www = http://www.sanluispotosi.gob.mx/
|iso3166_2 = SLP
|mapa_stanu = [[Plik:San Luis Potosí en México.svg|200px]]
}}
 
'''San Luis Potosí''' – stan w północno-środkowej części [[Meksyk]]u. Graniczy ze stanami: [[Coahuila]] i [[Nuevo León]] (na północy); [[Tamaulipas]] (na północnym wschodzie); [[Veracruz (stan)|Veracruz]] (na wschodzie); [[Hidalgo]], [[Querétaro]] i [[Guanajuato]] (na południu), [[Jalisco]] (na południowym zachodzie), [[Zacatecas]] (na zachodzie).
 
== Podział administracyjny ==
San Luis Potosí dzieli się na 58 [[gminy Meksyku|gmin]] ([[język hiszpański|hiszp.]] ''municipios'').
Linia 19:
 
== Historia ==
Ok.Około 10 000 lat p.n.e. na obszar San Luis Potosí dotarły grupy zbieracko-myśliwskie. Oprócz tego istnieją pozostałości archeologiczne, których wiek sięga 1200 p.n.e. Przed przybyciem Hiszpanów region był zamieszkany przez [[CziczimekowieChichimekowie|Cziczimeków]] i [[Huastekowie|Huasteków]]. W październiku [[1522]] [[Hernán Cortés]] rozpoczął podbój obecnego rejonu San Luis Potosí. W [[1524]] [[Nuño Beltrán de Guzmán|Nuno Beltrán de Guzmán]] objął we władanie to terytorium jako gubernator. Ok.Około [[1539]] franciszkańscy księża Antonio de Roa i Juan Sevilla rozpoczęli ewangelizację Indian. W [[1546]] zostają odkryte pierwsze złoża cennych kruszców w San Luis Potosí i Zacatecas, przyciągają one liczne grupy nowych osadników. Masowa eksploatacja Indian spowodowała wybuch powstania Cziczimeków, które trwało praktycznie do końca XVI w.
 
Z założonego przez franciszkanina – Diego de la Magdalenę przytułku dla Indian rozwija się miasto, które zostaje później nazwane [[San Luis Potosí (miasto)|San Luis Potosí]]. W [[1583]] Miguel Caldera – metyski dowódca wojskowy stara się znaleźć rozwiązanie konfliktu z Cziczimekami. W [[1591]] wicekról Luis de Velasco wysyła 400 indiańskich rodzin (wcześniej schrystianizowanych), aby osiedlili się wśród Cziczimeków. W [[1592]] zostają odkryte nowe złoża minerałów, co powoduje napływ kolejnych kolonistów. W [[1592]] zostaje oficjalnie założone miasto San Luis Potosí. Pod koniec XVI w. pojawiają się pola uprawne oraz stada bydła, które zaspokajają potrzeby osiedli górniczych. Na początku XVII w. zdławiony zostaje opór cziczimeckich wojowników, którzy nie są w stanie stawiać oporu coraz większej liczbie napływających Hiszpanów. W XVII i XVIII w. San Luis Potosí staje się głównym ośrodkiem górniczym w Nowej Hiszpanii.
Linia 25:
Ruch niepodległościowy dotarł do regionu w [[1810]]. Pomimo zaciętych walk rojalistom udaje się utrzymać ten teren aż do [[1821]], kiedy to zostali pokonani w reszcie kraju. W [[1824]] San Luis Potosí uzyskuje status jednego ze stanów tworzących federację. Pierwsza konstytucja stanowa zostaje uchwalona w [[1826]].
 
Podczas pierwszych kilkudziesięciu lat po uzyskaniu niepodległości stan nie zaznaje spokoju, co jest wynikiem ciągłych walk o władzę i braku stabilności politycznej. Dopiero po przejęciu władzy przez [[Porfirio DiazDíaz|Porfirio Diaza]]a udaje się zaprowadzić ład i porządek. Za jego rządów duży nacisk kładziono przede wszystkim na rozbudowę infrastruktury kolejowej i w mniejszym stopniu drogowej. W dalszym ciągu wybuchały jednak zamieszki związane z niesprawiedliwą strukturą własności ziemi, która wywoływała niezadowolenie wśród chłopów. W [[1901]] w San Luis Potosí odbywa się pierwszy Kongres Liberalny, co było nie małym osiągnięciem ze względu na trwanie autorytarnej dyktatury Diaza.
 
W [[1910]] przywódca opozycjonistów – [[Francisco Madero]] zostaje aresztowany i przewieziony do San Luis Potosí. Tutaj wydał swój "Plan„Plan z San Luis"Luis” (5 października 1910), w którym zachęcał Meksykanów do zbrojnego wystąpienia przeciwko Diazowi. Wydarzenie to jest uznawane za początek [[rewolucja meksykańska|rewolucji meksykańskiej]]. Po obaleniu Diaza walczyli ze sobą przywódcy poszczególnych frakcji rewolucyjnych. Po zakończeniu rewolucji zapanował spokój, który przerwało dopiero [[cristeroPowstanie Cristero|powstanie cristero]]. Główna jego przyczyną był antyklerykalna postawa rządu, konflikt udało się załagodzić dzięki mediacji amerykańskiej.
 
W czasie monopartyjnych rządów partii [[Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna|PRI]] (1934-2003) San Luis Potosí było jednym z najmniej spokojnych stanów w całej federacji. Podczas przeprowadzania reformy rolnej przez [[Lázaro Cárdenas del Río|Lazaro CardenasCardenasa]]a wybuchły starcia sił rządowych z chłopami, których udało się brutalnie spacyfikować dopiero w [[1939]]. Dodatkowo przez długi czas istniał tu silny opór wobec PRI, którym kierował prawicowy lekarz – Salvador Nava.
 
== Warunki geograficzne i klimatyczne ==
Przez wschodnią część stanu przebiega pasmo górskie – [[Sierra Madre Wschodnia|Sierra Madre Oriental]].
 
Największe dorzecze tworzy rzeka [[Santa María (rzeka)|Santa María]], która wpływa do [[Moctezuma (rzeka)|Moctezumy]]. W Tamul i w Micos znajdują się duże [[wodospad]]y.
Linia 38:
W rejonach leżących na dużej wysokości panuje suchy klimat, podobny do klimatu pustynnego. Natomiast w niższych partiach regionu klimat jest raczej gorący i wilgotny. W stolicy stanu – mieście San Luis Potosí średnia roczna temperatura wynosi ok. 18 °C. Średnia roczna opadów w stolicy wynosi 35 cm.
 
Do najpospolitszych roślin należą: [[kaktusKaktusowate|kaktusy]]y, [[jukaJukka|juki]], [[paprocie]] i [[mchy]]. Spotyka się też [[banan]]owce i [[papajaMelonowiec właściwy|papaje]]. Z fauny zwierzęcej występują m.in.: [[jeleń|jelenie]], dzikie koty, [[piesek preriowyNieświszczuk|pieski preriowe]], [[Grzechotnikowate|grzechotniki]], [[oposDydelf północny|oposy]]y i [[zającZającowate|zające]]e. Na terenie stanu istnieją Parki Narodowe: ''El Potosí'' i ''Gogorrón''.
 
== Gospodarka ==
Poszczególne sektory gospodarki stanu wg. ich udziału w [[produkt krajowy brutto|PKB]], kształtują się następująco: przemysł (26%), usługi (18%), handel (17%), transport (9%), finanse (15%), rolnictwo (9%), budownictwo (5%) i górnictwo (1%).
 
Większość zakładów przemysłowych jest ulokowana w stolicy stanu, bądź w jej okolicach. Główne gałęzie przemysłu obejmują: przetwórstwo żywności, przemysł samochodowy i włókiennictwo.
 
Najwięcej żywności produkuje region Huasteca, który jest położony na żyznej nizinie na wschodzie. Uprawia się głównie: [[owoceowoc]]e, a także [[kukurydza zwyczajna|kukurydzę]] i [[fasola|fasolę]]. Hoduje się: [[koza domowa|kozy]], [[owca domowa|owce]] i [[bydło]].
 
Na terenie San Luis Potosí mieszczą się bogate złoża mineralne, wydobywa się tu głównie: [[srebro]], [[złoto]] i [[fluoryt]].
Linia 54:
== Galeria ==
<gallery>
GrafikaPlik:Golondrinas Entrance Cavers.png|Golondrinas
 
GrafikaPlik:San Luis Potosi.jpg|San Luis Potosi
GrafikaPlik:Plaza del Carmen noche.jpg|Plaza del Carmen
</gallery>
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/San_Luis_Potosí”