Trałowce typu Jaskółka: Różnice pomiędzy wersjami

'''Trałowce typu Jaskółka''' – seria sześciu polskich [[okręt]]ów klasy [[Trałowiec|trałowców redowych]] z okresu międzywojennego i [[II wojna światowa|II wojny światowej]], potocznie nazywane "ptaszkami". Były to pierwsze i zarazem jedyne w okresie [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] okręty całkowicie zaprojektowane i zbudowane w kraju. Budowane w dwóch seriach – cztery w latach 1933–1935, a dwa kolejne w 1937–1939. [[Kampania wrześniowa|Kampanię wrześniową]] przetrwały cztery jednostki, które następnie służyły w [[Kriegsmarine]], a po wojnie w Marynarce Wojennej [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]].

 

Po odzyskaniu w 1918 roku niepodległości powołano do życia [[Marynarka Wojenna II RP|Marynarkę Wojenną RP]]. Postawione przed nią zadania m.in. w zakresie [[Broń podwodna|broni podwodnej]], miały realizować zakupione we wrześniu 1920 cztery poniemieckie [[Trałowiec|trałowce]] [[trałowce typu FM|typu ''FM'']]. Jednostki otrzymały nazwy ptaków (co stało się później tradycją dla polskich trałowców): "[[ORP Jaskółka (1921)|Jaskółka]]", "[[ORP Mewa (1921)|Mewa]]", "[[ORP Rybitwa (1921)|Rybitwa]]" oraz "[[ORP Czajka (1921)|Czajka]]". Organizacyjnie utworzyły [[Dywizjon Minowców]]. 12 października 1931 wyeksploatowane jednostki zostały wycofane ze służby i skreślone z listy floty, a we wrześniu 1932 roku dywizjon został rozwiązany<ref name=Militarium>{{cytuj stronę|url=http://www.militarium.net/viewart.php?aid=240|tytuł=Trałowce typu Jaskółka|nazwisko=Pacholski|imię=Łukasz|praca=Okręty nawodne przed 1945 rokiem|data dostępu=2011-04-13}}</ref>. Ich zadania przejęły dwie [[Kanonierka|kanonierki]]: OORP "[[ORP Komendant Piłsudski|Komendant Piłsudski]]" i "[[ORP Generał Haller|Generał Haller]]", jednak ze względu na swoje parametry techniczne nie nadawały się do wykonywania tej służby. Szef Kierownictwa Marynarki Wojennej ([[Dowództwo Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej|KMW]]), [[kontradmirał]] [[Jerzy Świrski]], wiosną 1930 zabiegał o spotkanie z [[Marszałek (stopień wojskowy)|marszałkiem]] [[Józef Piłsudski|Józefem Piłsudskim]] w celu przekonania go do wyasygnowania środków na rozbudowę floty, jednak ten okazał się nie być zainteresowanym sprawami morskimi. Równocześnie w KMW rozpoczęto starania o znalezienie następców wycofanych okrętów<ref name=Varia>{{cytuj stronę|url=http://www.smw.ocalicodzapomnienia.eu/index.php?o=pokaz&katid=1&pkatid=26&jid=1&postid=511|tytuł=Polskie drugie "Ptaszki"|nazwisko=Wąsiewski|imię=Józef|praca=Symbolika Marynarki Wojennej|data dostępu=2011-04-13}}</ref>.

 

Umowę na budowę czterech okrętów podpisano między KMW, a PZInż. 26 stycznia 1933<ref name="Twardowski" />. Tego samego dnia w PZInż. zamówiono silniki dla planowanych okrętów<ref name=Varia />. W związku z tym, że Stocznia Rzeczna w Modlinie nie posiadała wystarczającej mocy produkcyjnej dla budowy czterech trałowców jednocześnie, w umowie zawarto klauzulę o budowie dwóch trałowców w Modlinie, jednego w [[Stocznia Marynarki Wojennej|Warsztatach Portowych Marynarki Wojennej]] w [[Gdynia|Gdyni]]. Nie określono miejsca budowy czwartej jednostki, którą w sierpniu 1933 ostatecznie zlecono Stoczni Gdyńskiej<ref name="Jaźwiński" />. Zastrzeżono, że PZInż. dostarczy innym wykonawcom rysunki konstrukcyjne, specyfikacje, aby wszystkie okręty były identyczne – niezależnie od miejsca budowy. Przewidywana cena za jeden trałowiec miała wynosić 1 320 000,00 zł, przy czym nie obejmowała ona uzbrojenia, [[Amunicja|amunicji]], [[Trał morski|trałów]], instalacji radiotelegraficznych, ropy, żywności, rzeczy załogi oraz innych materiałów zużywalnych. Umowa przewidywała terminy oddania okrętów: pierwszy z trałowców miał zostać ukończony po 20 miesiącach od podpisania dokumentu, a kolejne – odpowiednio po 23, 26 i 29 miesiącach<ref name="Twardowski" />. Cały proces związany z budową jednostek miał być nadzorowany przez Kierownictwo Marynarki Wojennej. Koszty budowy jednostek miały być pokryte w ciągu trzech lat budżetowych: rok budżetowy 1933/1934 – 850 000,00 zł, rok budżetowy 1934/1935 – 1 700 000,00 zł, a w roku budżetowym 1935/1936 pozostałe należności<ref name="Jaźwiński" />.

 

Po podpisaniu umowy, w stoczniach przystąpiono do budowy okrętów<ref name=Varia />. W tym okresie trałowce otrzymały oznaczenia stoczniowe: w Stoczni Rzecznej były to: S 18 ("Czajka"), S 19 ("Mewa"), S 20 ("Jaskółka") i S 21 ("Rybitwa"), natomiast Stocznia Gdyńska nadała budowanym jednostkom oznaczenia w postaci litery T i numeru, np. T 1 ("Jaskółka"), T 2 ("Mewa"). Zgodnie z założeniem KMW pierwszy miał być ukończony trałowiec z WPMW, drugi ze Stoczni Gdyńskiej, a na końcu dwa modlińskie<ref name="Twardowski" />.

 

Rozkazem Ministra Spraw Wojskowych z 17 września 1934 trałowce otrzymały nazwy: "Jaskółka", "Mewa", "Czajka" oraz "Rybitwa"<ref>Dziennik Rozkazów nr 7, poz. 128, za: {{cytuj stronę|url=http://www.smw.ocalicodzapomnienia.eu/index.php?o=pokaz&katid=1&pkatid=26&jid=1&postid=511|tytuł=Polskie drugie "Ptaszki"|nazwisko=Wąsiewski|imię=Józef|praca=Symbolika Marynarki Wojennej|data dostępu=2011-04-10}}</ref>. W czasie budowy podejmowano decyzje o zakupie sprzętu od krajowych wytwórców, pomimo że sprzęt o podobnych parametrach pochodzący z importu był tańszy. Przyjęto, że różnica w cenach nie może przekraczać 10%. Jedynym poważniejszym odstępstwem od tej zasady był zakup silników prądotwórczych brytyjskiej firmy "National Gas&Oil Engine" Co., Ltd, a odrzucenie produkowanych przez PZInż. "Diesel-Saurer". Ostatecznie zamówienia krajowe wyniosły 79,20% spośród wszystkich zamówień dla budowanych trałowców typu Jaskółka<ref>{{cytuj pismo|nazwisko=Lewandowski|imię=J.|tytuł=Przemysł Przyszłości|czasopismo=Morze|wolumin=7/1937|issn=}}</ref>.

 

Na przełomie lat 1934/1935 okręty zostały zwodowane. Pierwszy z czterech budowanych okrętów – ORP "Jaskółka" – został zwodowany 11 września 1934. Kadłub spuszczono na wodę przy użyciu 100 tonowego dźwigu, wypożyczonego ze Stoczni Gdańskiej. Druga została zwodowana 10 stycznia 1935 ORP "Mewa". Kadłub trzeciego trałowca ORP "Czajka" został zwodowany 10 kwietnia 1935, natomiast czwartą jednostkę: "Rybitwę" zwodowano 26 kwietnia 1935, czyli 21 dni później niż zakładano w umowie. Szef KMW, kontradmirał [[Jerzy Świrski]], powołał 4 maja 1935 komisję do odbioru trałowców, w jej skład weszli: przewodniczący – kmdr por. [[Włodzimierz Steyer]], kierownik nadzoru budowy – kmdr por. inż. [[Zdzisław Śladkowski]] oraz dowódcy z odbieranych okrętów<ref name=Varia/>.