Tołstoizm: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne |
linki, drobne redakcyjne |
||
Linia 1:
[[Plik:Tolstoy and Chertkov.jpg|thumb|200px|Lew Tołstoj (z lewej) z liderem rosyjskich tołstoistów Władimirem Czertkowem]]
'''Tołstoizm''' ([[Język rosyjski|ros.]] толстовство) – [[Doktryna religijna|doktryna]] i [[ruch społeczny|ruch społeczno-religijny]], jakie pojawiły się w [[Imperium Rosyjskie|Rosji]] pod koniec XIX i na początku XX w. pod wpływem poglądów filozoficzno-religijnych [[Lew Tołstoj|Lwa Tołstoja]].
== Historia ==
Doktryna określana jako tołstoizm powstawała stopniowo przez całe życie pisarza. Już w młodości Tołstoj kierował się moralnością europejskiego oświecenia, przez pryzmat której interpretował [[Ewangelia|Ewangelie]]. Równocześnie podkreślał, jak wielkie wrażenie wywierała na nim nauka Chrystusa propagująca miłość, poświęcenie i przebaczanie win. Tołstoj doszedł również do przekonania, że [[Rosyjski Kościół Prawosławny]] nie ma z tym nauczaniem wiele wspólnego. Jak pisał
{{Cytat|Odepchnęły mnie od Cerkwi i dziwaczny charakter jej dogmatów, i przyjęcie do wiadomości i sankcjonowanie przez Cerkiew prześladowań, wyroków śmierci i wojen, i wzajemna negacja kościołów przez różne obrządki<ref name="sem244"/>}}
Przez całe życie pisarz był również zafascynowany buddyzmem i szanował [[konfucjanizm]]<ref name="bill415"/>.
Linia 11:
Liderzy ruchu tołstoistów należeli do elity ówczesnego społeczeństwa rosyjskiego. Byli to ludzie wykształceni, nierzadko o wysokim urodzeniu (jak np. ks. Chiłkow). Tołstojowcy znaleźli zwolenników na [[Europa Zachodnia|zachodzie Europy]], w [[Japonia|Japonii]] i [[Indie|Indiach]] (jednym z jego zwolenników był [[Mahatma Gandhi]], który korespondował z Tołstojem). W ostatnich dwóch dekadach XIX w. podejmowane były próby stworzenie kolonii funkcjonujących w oparciu o etykę tołstojowską w [[Republika Południowej Afryki|RPA]] i [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]]<ref name="bse"/>. Cały ruch nie przybrał jednak masowego charakteru, a większy wpływ za pośrednictwem systemu poglądów Mahatmy Gandhiego wywarł w krajach azjatyckich niż w Rosji<ref name="bill415"/>.
W 1897 roku za krytykę [[Samodzierżawie|samodzierżawia]] oraz Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, poparcie dla [[mołokanie|mołokanów]], [[sztundyści|sztundystów]], [[duchoborcy|duchoborców]], głoszenie idei [[egalitaryzm|egalitarnych]] tołstoizm został uznany za [[Sekta (religioznawstwo)|sektę]], a sam Lew Tołstoj w 1901 [[ekskomunika|ekskomunikowany]]. Członkowie ruchu zostali poddani carskim represjom (aresztom i [[Zesłanie|zsyłce]])<ref name="bse"/>. W Rosji osady tołstoistów przetrwały jednak aż do czasów radzieckich. W latach 1920-1930 były stopniowo likwidowane, a ich członkowie represjonowani. Niektóre z nich, ze względu na oddalenie od
== Założenia ==
Linia 17:
Zwolennicy tołstoizmu zakładali przekształcenie społeczeństwa drogą pokojowego, religijno-moralnego samodoskonalenia.
Tołstoizm w swoim aspekcie religijnym bazował na [[Nowy Testament|Nowym Testamencie]] – bezpośrednich naukach [[Jezus Chrystus|Jezusa]], odrzucając pozostałe pisma [[Biblia|Biblii]]. Za najważniejszą jego wykładnię uznawał przesłanie [[Kazanie na górze|Kazania na górze]] w interpretacji Tołstoja. Chrześcijaństwo tołstoiści traktowali jako naukę [[etyka|etyczną]], odrzucając prawdziwość cudów i wydarzeń nadprzyrodzonych. Tołstoj odrzucił również całą [[Tradycja Apostolska|tradycję apostolską]]<ref name="sem244">{{cytuj książkę |autor = A. Semczuk|tytuł = Lew Tołstoj| wydawca = Wiedza Powszechna| miejsce = Warszawa| rok = 1967| strony = 244-248}}</ref>.
Podstawową zasadą tołstoizmu była idea niesprzeciwiania się złu przemocą; z niej wynikały dalsze szczegółowe nakazy. W odpowiedzi na dostrzeżone złe czyny tołstoiści winni dokonywać aktów miłosierdzia, poświęcać się dla bliźnich, nigdy zaś nie próbować zwalczać zła represjami, które nieuchronnie miały prowadzić do mnożenia się ludzi zdeprawowanych. W ocenie Tołstoja ludzie nie mieli prawa osądzać innych. Pisarz odmawiał również jednostkom prawa do wysokich ambicji życiowych, zalecając postawę [[kontemplacja|kontemplacyjną]] i pogodne akceptowanie każdej życiowej sytuacji. Twierdził, że człowiek powinien odmawiać uczestnictwa w każdym przejawie zła, a co za tym idzie - nie wykonywać poleceń władz państwowych, nie służyć w wojsku, nie płacić podatków. Materialne dobra Tołstoj uważał za własność wspólną ogółu i
Tołstoiści nie spożywali mięsa, nie pili alkoholu i nie palili tytoniu<ref name="bse"/>. Pisarz potępiał również popęd [[seks]]ualny jako nieczysty<ref name="bill412">{{cytuj książkę |autor = Billington J. H. | tytuł = Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego| miejsce = Kraków| rok = 2008| strony = 412-413| isbn = 978-83-233-2319-8}}</ref>, zaś odrzucenie chrześcijańskiego nauczania o wcieleniu i zmartwychwstaniu Chrystusa doprowadziło go do całkowitej pogardy dla ciała<ref>R. Przybylski, ''Bezbożny poszukiwacz Boga'' [w:] {{cytuj książkę |autor =[[Lew Tołstoj|L. Tołstoj]]|tytuł = Ojciec Sergiusz| wydawca = Sic!| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 85–87}}</ref>. Negatywnie odnosił się do twórczości artystycznej. Przekonany o nieograniczonej potędze ludu jako zbiorowości, uznał ostatecznie, że jednostka nie ma żadnego znaczenia<ref name="bill412"/>. Traktując Boga jako fantazmat, Wielkie Nic, którego istnienie zależy od woli człowieka<ref>R. Przybylski, ''Bezbożny poszukiwacz Boga'' [w:] {{cytuj książkę |autor =[[Lew Tołstoj|L. Tołstoj]]|tytuł = Ojciec Sergiusz| wydawca = Sic!| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 95}}</ref>, Tołstoj uznał, że jego odnalezienie w życiu doczesnym musi być równe całkowitemu zatarciu własnej indywidualności<ref>R. Przybylski, ''Bezbożny poszukiwacz Boga'' [w:] {{cytuj książkę |autor =[[Lew Tołstoj|L. Tołstoj]]|tytuł = Ojciec Sergiusz| wydawca = Sic!| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 102}}</ref>.
Ruch nie posiadał żadnej formalnej struktury, spisanych zasad, regulaminów, funkcji itp. Jego członkowie osiadali w specjalnych koloniach zwanych "kulturowymi skitami" w [[gubernia|guberniach [[gubernia twerska|twerskiej]], [[gubernia symbirska|symbirskiej]], [[gubernia charkowska|charkowskiej]] i na [[Kaukaz Południowy|Zakaukaziu]]. Aktywnie zajmowali się oświatą. Czertkow i Biriukow założyli w 1884 roku w [[Petersburg]]u wydawnictwo ''Posriednik'', które w dużych nakładach wydawało książki [[Lew Tołstoj|Tołstoja]], [[Gleb Uspienski|Uspienskiego]] i [[Anton Czechow|Czechowa]], podręczniki do agronomii, hodowli, higieny<ref name="bse"/>. W latach 1901–1905 w [[Londyn]]ie tołstoiści wydawali gazetę ''Swobodnoje słowo''.
Tołstoj określał swój system poglądów jako religię, jednak zaznaczał, że nie interesuje go zagadnienie [[życie pozagrobowe|życia po śmierci]], a jedynie sformułowanie pełnego systemu etycznego, którego przestrzeganie zapewni ludziom [[zbawienie]] na ziemi<ref name="sem244"/>. Odrzucał religię instytucjonalną, zaś Rosyjski Kościół Prawosławny uważał za podstawową przeszkodę na drodze do głoszenia autentycznego w jego przekonaniu przesłania Ewangelii. Krytykował Cerkiew za podporządkowanie państwu, zarzucał jej hipokryzję i głoszenie poglądów wygodnych dla państwa, lecz niedopuszczalnych z punktu widzenia nauki Chrystusa<ref name="sem244"/>. Był przekonany, że prawdziwe chrześcijaństwo głosi on sam<ref name="bill412"/>.
Jak pisze Billington
| |||