Sejm Republiki Litewskiej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.7.2+) (Robot poprawił be:Сейм Літвы |
Gustaw1410 (dyskusja | edycje) drobne redakcyjne |
||
Linia 24:
Sejm litewski składa się z jednej izby liczącej 141 posłów. [[kadencja (politologia)|Kadencja]] litewskiego sejmu trwa cztery lata. [[Bierne prawo wyborcze]] posiadają [[Obywatelstwo|obywatele]] powyżej 25 roku życia. Posiedzenia odbywają się w sesji wiosennej (od [[10 marca]] do [[30 czerwca]]) i jesiennej (od [[10 września]] do [[23 grudnia]]). Ponadto [[Prezydenci Litwy|prezydent Litwy]] i [[Marszałkowie Sejmu Litwy|marszałek sejmu]] mogą zwołać posiedzenie nadzwyczajne.
==Funkcje Sejmu==
* rozpatruje i przyjmuje poprawki do Konstytucji;
* uchwala ustawy;
* podejmuje uchwały w sprawie referendum;
* zarządza wybory Prezydenta Republiki;
* tworzy przewidziane w ustawie instytucje państwowe oraz powołuje i zwalnia ich kierowników;
* aprobuje lub odrzuca przedstawioną przez Prezydenta Republiki kandydaturę na Prezesa Rady Ministrów;
* rozpatruje przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów program Rządu i postanawia o jego przyjęciu;
* na wniosek Rządu tworzy i likwiduje ministerstwa Republiki Litewskiej;
* sprawuje kontrolę nad Rządem, może wyrazić Prezesowi Rady Ministrów lub ministrowi wotum nieufności;
* mianuje sędziów Sądu Konstytucyjnego, sędziów Sądu Najwyższego i przewodniczących tych sądów;
* mianuje i zwalnia Kontrolera Państwowego oraz prezesa Zarządu Banku Litwy;
* zarządza wybory do rad samorządowych;
* powołuje Główną Komisję Wyborczą i dokonuje zmian w jej składzie;
* uchwala budżet państwa oraz sprawuje kontrolę nad jego wykonaniem;
* ustanawia podatki państwowe i inne obowiązkowe opłaty;
* ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe Republiki Litewskiej, rozpatruje inne problemy polityki zagranicznej;
* ustala podział administracyjny Republiki;
* ustanawia nagrody państwowe Republiki Litewskiej;
* wydaje akty amnestii;
* wprowadza zarządzanie bezpośrednie, stan wojenny i wyjątkowy, ogłasza mobilizację i podejmuje decyzję o użyciu sił zbrojnych.
==Posłowie i ich uprawnienia==
# Na członka Sejmu może być wybrany obywatel Republiki Litewskiej, którego nie wiąże przysięga lub zobowiązanie wobec innego państwa, oraz który w dniu wyborów ukończył 25 lat i stale mieszka w Litwie.
# Obowiązki członka Sejmu, wyłączając pełnione w Sejmie, nie mogą być łączone z jakimikolwiek innymi stanowiskami w instytucjach i organizacjach państwowych, z prowadzeniem przedsiębiorstwa, z działalnością handlową oraz pracą w jakichkolwiek instytucjach lub zakładach prywatnych.
# W czasie kadencji Sejmu jego członkowie są zwolnieni z wypełniania obowiązku służby obrony kraju.
# Członek Sejmu może być powołany jedynie na stanowisko Prezesa Rady Ministrów lub ministra.
# Wydatki związane z pracą członka Sejmu oraz jego działalnością parlamentarną są opłacane z budżetu państwa.
# Członek Sejmu nie może otrzymywać żadnego innego wynagrodzenia z wyjątkiem wynagrodzenia za działalność twórczą.
# Obowiązki członka Sejmu, jego prawa i gwarancje jego działalności określa ustawa.
# Członek Sejmu ma prawo kierować zapytania do Prezesa Rady Ministrów, ministrów oraz kierowników instytucji państwowych, powoływanych lub wybieranych przez Sejm. Zobowiązuje to do udzielenia odpowiedzi ustnej lub pisemnej podczas sesji Sejmu i w trybie ustalonym przez Sejm.
# Grupa licząca co najmniej 1/5 członków Sejmu może podczas sesji wystąpić z interpelacją do Prezesa Rady Ministrów lub ministra.
# Członek Sejmu jest nietykalny.
# Członek Sejmu nie może być bez zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej, aresztowany ani w żaden inny sposób nie może zostać ograniczona jego wolność.
# Członek Sejmu nie może być prześladowany z powodu stanowiska zajętego w czasie głosowania bądź za wygłoszone w Sejmie przemówienie. Może być jednak pociągnięty do odpowiedzialności na ogólnie przyjętych zasadach za obrazę innej osoby lub za zniesławienie.
==Wygaśnięcie mandatu członka Sejmu następuje wskutek==
:upływu jego kadencji lub z chwilą zebrania się na pierwszym posiedzeniu Sejmu wybranego w wyborach przedterminowych;
:śmierci;
:zrzeczenia się mandatu;
:ubezwłasnowolnienia przez sąd;
:pozbawienia mandatu przez Sejm w procedurze impeachmentu
:stwierdzenia nieważności wyborów bądź poważnego naruszenia ustawy wyborczej;
:podjęcia zatrudnienia lub niezrezygnowania z pracy niepołączalnej z obowiązkami członka Sejmu;
:utraty obywatelstwa Republiki Litewskiej.
==Przetterminowe wybory parlamentarne==
Wybory przedterminowe do Sejmu mogą być przeprowadzone na podstawie uchwały Sejmu, przyjętej większością co najmniej 3/5 głosów ogólnej liczby jego członków.
Prezydent Republiki może zarządzić wybory przedterminowe do Sejmu:
*jeżeli Sejm w ciągu 30 dni od przedstawienia mu programu przez nowy Rząd nie podjął w tej sprawie uchwały, lub jeżeli w ciągu 60 dni od pierwszego przedstawienia przez Rząd programu, dwa razy z rzędu nie zaaprobował tego programu.
* na wniosek Rządu, któremu Sejm wyraził wotum nieufności.
* Prezydent Republiki nie może zarządzić wyborów przedterminowych do Sejmu, jeżeli do upływu kadencji Prezydenta Republiki pozostało mniej niż 6 miesięcy, a także jeżeli nie upłynęło 6 miesięcy od wyborów przedterminowych do Sejmu.
* W uchwale Sejmu lub w zarządzeniu Prezydenta Republiki o wyborach przedterminowych określa się datę wyborów do nowego Sejmu. Nowe wybory do Sejmu muszą się odbyć nie później niż w ciągu 3 miesięcy od podjęcia decyzji o ich przedterminowym przeprowadzeniu.
==Inicjatywa ustawodawcz Sejmu==
# Inicjatywa ustawodawcza przysługuje członkom Sejmu, Prezydentowi Republiki i Rządowi.
# Inicjatywa ustawodawcza przysługuje także obywatelom Republiki Litewskiej. 50 000 obywateli mających prawa wyborcze może wnieść do Sejmu projekt ustawy, a Sejm jest zobowiązany do jego rozpatrzenia.
# Sejm uchwala ustawy w trybie określonym przez ustawę.
# Ustawy uważa się za uchwalone, jeżeli głosowała za nimi większość członków Sejmu uczestniczących w posiedzeniu.
# Ustawy konstytucyjne Republiki Litewskiej uważa się za uchwalone, jeżeli głosowała za nimi więcej niż połowa ogólnej liczby członków Sejmu, a zmiany do nich wprowadza się większością głosów przynajmniej 3/5 ogólnej liczby członków Sejmu. Spis ustaw konstytucyjnych ustala Sejm większością 3/5 głosów członków Sejmu.
# Postanowienia ustaw Republiki Litewskiej mogą być uchwalane także w drodze referendum.
# Ustawy uchwalone przez Sejm wchodzą w życie po ich podpisaniu i urzędowym opublikowaniu przez Prezydenta Republiki, o ile w samej ustawie nie został określony późniejszy dzień wejścia w życie.
# Inne akty uchwalone przez Sejm oraz regulamin Sejmu podpisuje Przewodniczący Sejmu. Akty te wchodzą w życie następnego dnia po ich opublikowaniu, o ile nie określają innego trybu wejścia w życie.
# Ustawę uchwaloną przez Sejm Prezydent Republiki w ciągu 10 dni od jej otrzymania podpisuje i zarządza jej urzędową publikację, lub wraz z umotywowanym wnioskiem zwraca Sejmowi do ponownego rozpatrzenia.
# Jeżeli w przewidzianym terminie Prezydent Republiki nie zwróci lub nie podpisze ustawy uchwalonej przez Sejm, ustawa ta zaczyna obowiązywać po jej podpisaniu i urzędowym opublikowaniu przez Przewodniczącego Sejmu.
# Ustawę lub inny akt przyjęty w referendum Prezydent Republiki jest obowiązany podpisać i opublikować w ciągu 5 dni.
# Jeżeli w przewidzianym terminie Prezydent Republiki nie podpisze i nie opublikuje takiej ustawy, wchodzi ona w życie po jej podpisaniu i urzędowym opublikowaniu przez Przewodniczącego Sejmu.
# Sejm może ponownie rozpatrzyć i uchwalić ustawę zwróconą przez Prezydenta Republiki.
# Ponownie rozpatrywaną przez Sejm ustawę uważa się za uchwaloną, jeżeli zostały przyjęte poprawki lub uzupełnienia proponowane przez Prezydenta Republiki, albo jeżeli głosowało za nią więcej niż 1/2, a w wypadku ustawy konstytucyjnej nie mniej niż 3/5 ogólnej liczby członków Sejmu.
# Prezydent Republiki jest obowiązany do podpisania takiej ustawy nie później niż w ciągu 3 dni i jej niezwłocznego urzędowego opublikowania.
== Gmach sejmu ==
Gmach sejmu ([[język litewski|lit.]] ''Seimo rūmai'') jest główną siedzibą parlamentu litewskiego. Swoją siedzibę ma w [[Wilno|Wilnie]]. Gmach zaczęto budować w roku 1976, a został ukończony w roku 1980. W roku 2006 zaczęto budować nową salę posiedzeń sejmu, która została oficjalnie otwarta [[10 września]] [[2007]]. Cała ta inwestycja kosztowała ok. 50 milionów [[Lit (waluta)|litów]]. Stara sala posiedzeń będzie wykorzystywana do uroczystych posiedzeń parlamentu litewskiego.
Linia 42 ⟶ 103:
== Zobacz też ==
* [[Sejm (Wielkie Księstwo Litewskie)]]
* [[Taryba]]
| |||