Rabin: Różnice pomiędzy wersjami

 

== Z dziejów rabinizmu ==

Specyficzne warunki [[Palestyna|Palestyny]] po powrocie żydów z [[niewola babilońska|niewoli babilońskiej]] przyczyniły się do stopniowego wzrostu znaczenia [[Świątynia Jerozolimska|Świątyni]] i związanej z nią warstwy [[kapłan|kapłańskiej]]. Duch reformy [[Ezdrasz (postać biblijna)|Ezdrasza]] przetrwał po śmierci reformatora, przejawiając się w szczególnym przywiązaniu do autorytetu Prawa, autorytetu, który wkrótce przyćmił także właśnie samą Świątynię i warstwę kapłańską, co poskutkowało rozszerzeniem wpływów nauczycieli i interpretatorów prawa, ''sofrim'', "skrybów", późniejszych "uczonych w piśmie". Początkowo słowo "skryba" oznaczało wyłącznie tego, kto przepisuje teksty pism sakralnych – szybko jednak w powszechnej świadomości utrwaliło się przekonanie, że ten kto przepisuje Prawo, zarazem zna je najlepiej. W związku z tym słowo "skryba" zaczęło znaczyć więcej niż mówi jego etymologia, a znajomość Prawa stała się w społeczności żydowskiej drogą do popularności i poważania. Pierwsi uczeni w piśmie, jak Ezdrasz, którego uważa się za archetypowego znawcę prawa mojżeszowego (''Ezd'' 7-6), byli jeszcze kapłanami – dopiero później szersze grono nauczycieli osiągnęło rangę "skrybów". Gdy modny [[Hellenizm (religioznawstwo)|hellenizm]] stopniowo ogarniał kapłanów, uczeni w piśmie zaczęli uważać się za jedynych strażników tradycji i obrońców Prawa przed obcymi naleciałościami. Kiedy [[faryzeusze]] ukonstytuowali się jako odrębna [[sekta]] (co nastąpiło w II w. p.n.e.), uczeni w piśmie dołączyli do nich. Chociaż wydaje się, że ''Mk'' 2-16, ''Łk'' 5-30 i ''Dz'' 23-9 łączą ich z [[saduceusze|saduceuszami]], to w każdym razie od tego czasu uczonych w piśmie powszechnie zaakceptowano jako nauczycieli ludu. Uczeni w piśmie aż do upadku [[Jerozolima|Jerozolimy]] koncentrowali się głównie w [[Judea|Judei]], później słyszymy o ich obecności także na północy Palestyny, w Rzymie i wszystkich ważniejszych ośrodkach [[diaspora|diaspory żydowskiej]].

 

 

Prawo musi być oczywiście głównym przedmiotem zainteresowań rabina, jako jedyne źródło wiedzy religijnej, doskonały wyraz woli [[Bóg|Boga]], i główna reguła kierująca codziennym życiem ludzi. Ale Prawo nie omawia explicite każdej możliwej sytuacji: jako prawo dane przez Boga musi jeszcze przez umysł uczonego rabina uczestniczyć w nieskończoności Bożego Prawodawcy. Nie tylko zdania, ale nawet poszczególne słowa, a nawet liczba liter posiada jakieś znaczenie, ponieważ obecność każdego słowa i każdej litery ma źródło w woli bożej i wypływa z bożego rozumu – stąd Prawo, jako zawierające całą wolę bożą, stosuje się do każdej sytuacji. Stąd właśnie wyrosła w szkołach rabinackich ogromna masa nauczania wyprowadzonego z pisanego słowa według specyficznych zasad rozumowania, kształtowane przez całe pokolenia [[ezoteryka|ezoteryczne]] nauczanie znawców Pisma jako oficjalna [[interpretacja (religia)|interpretacja]] Prawa, ostatecznie spisana – szczególnie w [[Miszna|Misznie]] i w [[Talmud]]zie. Stopniowo samo Prawo znalazło się w cieniu nauczania tradycyjnego – mimo to praktycznie każde słowo składające się na tradycje zostało wypowiedziane by przypominać rabinom o ścisłym związku tradycji z Prawem. Słowo "Miszna" oznacza "powtórzenie prawa" – jej źródła tkwią w powiedzeniach uczonych [[tannaici|tannaickich]], tj. "powtarzających". ''[[Baraita]]'' to powiedzenie jakiegoś uczonego w piśmie nie włączone do Miszny – wszystkie ''Baraithoth'' zgromadzone są albo w [[Tosefta|Tosefcie]], albo w [[Gemara|Gemarze]]; Miszna i Gemara składają się na ''[[Talmud]]'', "nauczanie" (pisma). W nauczaniu tym rozróżnia się ''halakę'' (''drogę'' lub ''prawo zwyczajowe'') i ''agadę'', informację o Prawie lub podaną przez Prawo. Prawo jest więc rozumiane jako źródło wszelkiej tradycji, nawet jeśli w praktyce tradycja znosi literę Prawa. Co więcej, niektórzy rabini sądzili, że samo Prawo mówi że tradycja ustna powinna być ceniona wyżej niż pisana. Wysoka ranga tradycji ustnej wyraża się też w przypisywaniu jej dawnego pochodzenia. Często sądzi się, że została ona objawiona [[Ezdrasz (postać biblijna)|Ezdraszowi]] przez Boga jako wiedza ezoteryczna przeznaczona do przekazywania wtajemniczonym uczniom. Niektórzy przypisują jej jeszcze większą dawność, sięgającą czasów [[Mojżesz]]a, a w części nawet [[patriarchowie|dwunastu patriarchów]], [[Henoch]]a i [[Adam]]a. Cały ten korpus tradycji [[egzegeza|egzegetycznej]], logiczny i teologiczny system w którym ugruntowana jest tradycja ustna, określamy mianem '''rabinizmu'''. Współcześnie [[judaizm reformowany]] dopuszcza do stanowiska rabina również kobiety.

{{wikisłownik|rabin}}

 

{{Judaizm i Żydzi}}