Nektar (botanika): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MerlIwBot (dyskusja | edycje)
m Robot dodał eu:Nektar
m drobne redakcyjne, int.
Linia 1:
[[Plik:Nectar.jpg|thumb|200px|Nektar [[Kamelia (roślina)|kamelii]]]]
'''Nektar''' – wydzielina [[miodnik]]ów (nektarników) roślin. Jest to wodny [[roztwór]] [[węglowodany|cukrów]], głównie [[fruktoza|fruktozy]] i [[glukoza|glukozy]]. Nektar wabi zwierzęta [[Zapylanie|zapylające]] kwiaty (głównie [[owady]]), przez co odgrywa kluczową rolę w procesie rozmnażania roślin. Jego skład i intensywność wydzielania jest zmienne u poszczególnych gatunków, o różnej porze dnia i w zależności od warunków pogodowych. Z nektaru [[pszczoły]] wytwarzają [[miód]], który powstaje w wyniku zagęszczenia nektaru (odparowania znacznej części wody), rozłożenia [[sacharoza|sacharozy]] na cukry proste i zakonserwowania powstałej substancji niewielką ilością [[kwas mrówkowy|kwasu mrówkowego]].
 
== Skład chemiczny i właściwości fizyczne ==
Skład i własności nektaru są bardzo zmienne. Stałym składnikiem są [[węglowodany]] – [[glukoza]], [[fruktoza]] i [[sacharoza]]. Ten ostatni dominuje w nektarze [[kasztanowiec|kasztanowców]] i [[robinia|robinii]], podczas gdy na przykład w nektarze [[gryka|gryki]] na przykład występują wyłącznie cukry proste{{r|lipinski79}}. Zawartość cukrów waha się u różnych gatunków od ok. 5%{{r|lipinski79}}-8%{{r|szafer48}} u [[szachownica cesarska|szachownicy cesarskiej]], do ok. 70% u [[kasztanowiec|kasztanowca]]{{r|lipinski79}} i 76% u [[Lebiodka pospolita|lebiodki pospolitej]]{{r|szafer48}}. Od zawartości cukrów zależna jest gęstość nektaru. Nektar zawiera poza tym niewielkie ilości [[Sole mineralne|soli mineralnych]] (zwłaszcza [[potas]]u), [[Olejek eteryczny|olejki eteryczne]], [[kwasy]], [[zasady]], [[Barwniki (związki chemiczne)|barwniki]]{{r|lipinski79}} oraz [[aminokwasy]]{{r|polska}}. W większości przypadków brak jest w nektarze substancji zapachowych{{r|szafer48}} (do wyjątków należy np. roślina ''Nicotiana attenuata'', która zawiera aceton benzylu – silną substancję zapachową).
 
W skład nektaru wchodzić mogą w przypadku niektórych gatunków roślin składniki trujące dla pszczół lub ludzi. Nektar [[bieluń indiański|bielunia indiańskiego]] i stworzony z niego miód zawierają [[skopolamina|skopolaminę]]. Trujący jest także nektar [[różanecznik żółty|różanecznika żółtego]] i [[tojad]]ów. Część składników zawarta w nektarze, zarówno szkodliwych jak i leczniczych, zanika w procesie dojrzewania miodu{{r|lipinski79}}.
 
== Powstawanie ==
[[Plik:Euphorbia meloformis ssp valida 02 ies.jpg|thumb|200px|Nektar na kwiecie [[wilczomlecz]]a ''Euphorbia meloformis'']]
Nektar wytwarzany jest przez rośliny w gruczołach zwanych [[miodnik]]ami lub nektarnikami. Płyn wycieka na zewnątrz miodników albo w wyniku [[dyfuzja|dyfuzji]] przez [[ściana komórkowa|ścianę komórkową]]. Gdy miodniki są okryte [[skórka|skórką]], nektar wycieka przez [[Aparat szparkowy|szparki]], kanaliki lub pęknięcia skórki{{r|szafer48}}.
 
Różna jest wydajność tworzenia nektaru przez różne rośliny. Jeden kwiat [[trojeść amerykańska|trojeści amerykańskiej]] wytwarza go dziennie w ilości 5,3 mg, [[lipa szerokolistna]] – 2,3 mg. Młode kwiaty zwykle nie mają nektaru, powstaje w miarę trwania kwitnienia{{r|szafer48}}. Wydajność procesu wytwarzania tej wydzieliny przez rośliny zależna jest od od pory dnia (zwykle największa jest w godzinach popołudniowych) i temperatury (większość roślin do wytworzenia nektaru wymaga temperatur powyżej 10–12°C). Podczas suszy zwykle spada wydajność jego wytwarzania{{r|pszczoly}}.
 
== Znaczenie ==
Nektar odgrywa kluczową rolę w tworzeniu [[symbioza|symbiozy]] między różnymi grupami zwierząt dokonującymi zapylenia, a roślinami kwiatowymi. [[Owady]], ale także [[ptaki]], [[nietoperze]] i niektóre [[torbacze]], korzystają z niego jako pożywienia, w wielu wypadkach specjalizując się i uzależniając od niego. W zamian, przy okazji odwiedzin kwiatów dokonują przenosin między nimi [[pyłek|pyłku]], dzięki czemu mimowolnie je [[Zapylanie|zapylają]].
 
Owadami wyspecjalizowanymi w zbiorze nektaru są m.in. [[pszczoły]]. Gromadzą one i przechowują nektar poddając go obróbce za pomocą swojej [[ślina|śliny]], tworząc [[miód]] w wyniku procesu dojrzewania takiej mieszaniny. Stanowi on wysokoenergetyczne pożywienie, podbierane pszczołom także przez inne zwierzęta. Miód jest cenionym pożywieniem cenionym także przez ludzi. W celu zwiększenia jego dostępności prowadzona jest działalność [[pszczelarstwo|pszczelarska]]. W jej ramach m.in. rozpowszechniane są [[rośliny miododajne]]. Znajdujące się wśród nich rośliny nektarodajne wyróżniają się dużą wydajnością wytwarzania nektaru oraz dużą zawartością w nich cukrów.
 
== Zobacz też ==