Jan Jonston: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawki w pisowni
źródła/przypisy
Linia 1:
[[Plik:Johnston Portrait.jpg|thumb|Jan Jonston]]
'''Jan Jonston''' (ur. 3 września 1603 w [[Szamotuły|Szamotułach]], zm. 8 czerwca 1675 w Składowicach) – przyrodoznawca, historyk, filozof, pedagog, lekarz, pisarz medyczny i przyrodniczy.
 
==Rodzina==
Był synem szkockiego imigranta Simona Johnstona (zm. 1618); który uciekając przed prześladowaniami religijnymi schronił się w Polsce oraz Niemki Anny Becker (zm. 1617).
 
== Życiorys ==
Był synem szkockiego imigranta Simona Johnstona (zm. 1618) i Niemki Anny Becker (zm. 1617). Od 1611 uczył się przez trzy lata w szkole [[bracia czescy|braci czeskich]] w [[Ostroróg|Ostrorogu]], skąd przeniósł się do gimnazjum ewangelickiego w [[Bytom Odrzański|Bytomiu Odrzańskim]]. gdzie uczył się w latach 1616–1617,kontynuował naukę w gimnazjum [[Toruń|Toruniu]] (1619–1623), skąd wyniósł doskonałą znajomość [[język hebrajski|języka hebrajskiego]]. W latach 1623–1625 studiował w [[Szkocja|Szkocji]] na akademii (St. Marry'College) w [[Saint Andrews]] język hebrajski, filozofię i teologię.
 
Po powrocie do Polski osiadł w [[Leszno|Lesznie]], gdzie pracował jako nauczyciel prywatny oraz gimnazjalny. Wiele podróżował po Europie (Włochy, Francja) i doskonalił swoje wykształcenie we Frankfurcie nad Odrą, Lipsku, Wittenbergii, Berlinie, Groningen, Franeker (od 1629 studia medyczne) [[Lejda|Lejdzie]] (1630, 1632-1533), [[Londyn]]ie (1631) i [[Cambridge]] (1631, 1634). W roku 1632 uzyskał doktorat z medycyny na uniwersytecie w Lejdzie i potwierdził w tym samym roku w Cambridge. Powrócił do Leszna w 1632, wkrótce został lekarzem nadwornym wojewodzica [[Bogusław Leszczyński (podkanclerzy koronny)|Bogusława Leszczyńskiego]] oraz lekarzem miejskim miasta Leszna. W 1637 roku poślubił Krystynę, córkę Samuela Hortensiusa, aptekarza ze Wschowy, a po jej śmierci (zm. 12 lipca 1637), w roku 1638 poślubił Annę Rozynę, córkę lekarza królewskiego Mateusza Vechnera (1587–1630) także ze Wschowy. Z tego małżeństwa urodziła się czwórka dzieci (Mateusz, Jan, Anna Maria, Anna Regina), ale tylko Anna Regina przeżyła rodziców. Była żoną wrocławskiego patrycjusza Samuela von Schaff.
 
Jonston stworzył również wybitne dzieła typu encyklopedycznego. Zgłębiał filozofię, teologię oraz nauki przyrodnicze - szczególne zasługi ma w dziedzinie entomologii, botaniki i ornitologii. Przyjaźnił się z [[Jan Ámos Komenský|Janem Amosem Komenskim]], przebywającym w tym czasie również w Lesznie. Pisał po łacinie, ale pomimo obcego pochodzenia uważał się zawsze za Polaka. Pisał o sobie "Polonus" lub "Scoto-Polonus".<ref>[[Maciej Iłowiecki]], "Dzieje nauki polskiej", Wydawnictwo Interpress, Warszawa1981, ISBN 8322318766, str.82</ref> W czasie najazdu szwedzkiego w 1656 przeniósł się do swojego majątku w Składowicach koło [[Lubin]]a. Tam też zmarł 8 czerwca 1675, jego zwłoki kilka miesięcy później przewieziono do [[Leszno|Leszna]].
 
Jego osiągnięcia badawcze znalazły uznanie i otrzymał propozycje objęcia katedr na uniwersytetach (w Deventer w 1631, we Frankfurcie nad Odrą w 1642, w Heidelbergu w 1642, w Lipsku w 1663), ale żadnej nie przyjął.
Linia 46 ⟶ 49:
* Kaczmarek Hieronim, ''Jan Jonston z Szamotuł. U początków polskich zainteresowań starożytnym Egiptem'', Poznań 2002
* ''Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut'', t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 293-295
 
{{Przypisy}}
 
{{commonscat|John Jonston}}