Biblioteka Polska w Paryżu: Różnice pomiędzy wersjami

'''Biblioteka Polska w Paryżu''' ([[Język francuski|fr.]] ''Bibliothèque polonaise à Paris'') – polska placówka kulturalna, założona w [[1838]] roku m.in. przez [[Adam Jerzy Czartoryski|Adama Jerzego Czartoryskiego]], [[Julian Ursyn Niemcewicz|Juliana Ursyna Niemcewicza]], [[Karol Sienkiewicz|Karola Sienkiewicza]] jako fundacja [[Wielka Emigracja|Wielkiej Emigracji]]. Miała za zadanie zbierać, ocalałe od grabieży i zniszczeń, książki, archiwa i pamiątki narodowe. Stała się ośrodkiem dokumentacyjnym otwartym do dyspozycji Polaków i cudzoziemców.

Inicjatorem powstania Biblioteki Polskiej w Paryżu był Karol Sienkiewicz, który doprowadził do połączenia już istniejących księgozbiorów wydziału historycznego i statystycznego [[Towarzystwo Literackie w Paryżu|Towarzystwa Literackiego Polskiego]] oraz Towarzystwa Pomocy Naukowej. Istotną rolę odegrało również francuskie Société de Civilisation, które pod wrażeniem artykułu [[Adam Mickiewicz|Adama Mickiewicza]] pt. "Rabunek bibliotek i muzeów w Polsce" zwróciło się z apelem o ofiarowanie Polsce biblioteki ze składek publicznych. 24 listopada 1838 roku nastąpiło podpisanie aktu fundacji, a 24 marca 1839 dokonano uroczystego otwarcia placówki. Zarząd Biblioteki Polskiej złożono w ręce Rady Bibliotecznej, w której skład wchodziło ośmiu delegatów. Dożywotnim prezesem został ks. [[Adam Czartoryski]], a funkcje sekretarza, bibliotekarza i kasjera pełnił Karol Sienkiewicz. W wymiarze formalnym właścicielem instytucji był ks. Czartoryski, co zapewniało prawidłowe jej działanie we francuskim systemie prawnym i dawało względne zabezpieczenie materialne. Początkowo planowano, że biblioteczne zbiory zostaną umieszczone w mającym powstać Domu Polskim, ale z powodu braku funduszy zrezygnowano z budowy nowego gmachu i zakupiono czteropiętrową kamienicę na wyspie św. Ludwika przy Quai d'Orléans. Biblioteka zajmowała tam 11 pomieszczeń na drugim piętrze. Pozostałe mieszkania wynajęto, aby spłacić zaciągnięte pożyczki. Placówka dość szybko zaczęła powiększać swój stan posiadania, głównie dzięki zapisom i darom osób prywatnych (zbiory Małachowskiego, [[Julian Ursyn Niemcewicz|Niemcewicza]], [[Karol Kniaziewicz|Kniaziewicza]], Mickiewicza). W roku 1845 Biblioteka Polska posiadała 15 tys. tomów, a w 1848 było tam już ok. 20 tys. książek. W 1914 księgozbiór liczył 100 tys. dzieł. W 1939 zbiory obejmowały 145 tys. książek, 1000 rękopisów, 12 tys. rycin, 2800 atlasów i map oraz 20 tys. kopii dokumentów dotyczących historii Polski z archiwów angielskich i francuskich. Ponadto znajdował się tam zbiór czasopism, fotografii, medali i monet<ref>Marek Żukow-Karczewski, ''Biblioteka przy Quai d'Orléans'', "[[Życie Literackie (1951-1991)|Życie Literackie]]", 2 IV 1989 r., nr 13 (1932), s. 4.</ref>.

To najstarsza instytucja polska poza granicami kraju. Od roku 1853 Biblioteka ma własny gmachbudynek na [[Wyspa Świętego Ludwika|Wyspie św. Ludwika]] przy Quai d'Orléans. Od 1903 przy Bibliotece funkcjonuje [[Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu]]. W wieku XX zreorganizował ją [[Franciszek Jan Pułaski]].

W roku 1989 księgozbiór wynosił ok. 220000 woluminów, posiada ok. 5000 map polskich i 7000 rycin od XVI do XX wieku, również zbiór [[Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu|Towarzystwa Historyczno-Literackiego]].

* Bieńkowska B.,: ''Książka na przestrzeni dziejów'', Warszawa 2005.

* Żukow-Karczewski Marek,: ''Biblioteka przy Quai d'Orleans'', "Życie Literackie", 2 IV 1989 r., nr 13 (1932).