|
'''Autobus szynowy''' (potocznie '''szynobus''') – lekki [[wagon silnikowy]] lub [[zespół trakcyjny]] o napędzie spalinowym, służący do obsługi ruchu pasażerskiego na liniach o niewielkich potokach podróżnych. W porównaniu z tradycyjnym pociągiem ([[lokomotywa]] + 1-2 [[wagon]]y) o podobnej pojemności charakteryzuje się większymi [[Przyspieszenie|przyspieszeniami]], mniejszym zużyciem [[paliwo|paliwa]] i większymi [[prędkość|prędkościami]] osiąganymi na tych samych –zwykle– zwykle drugorzędnych – szlakach. Szynobus jest zwykle pojazdem dwuosiowym o masie ok. 20 ton, z ok. 40-50 miejscami siedzącymi. Dla zwiększenia pojemności pociągu szynobusy można łączyć ze sobą. W przypadku wyposażenia w odpowiednio mocny zespół napędowy i odpowiednie sprzęgi (mechaniczny, hamulcowy, elektryczny), szynobus może ciągnąć zwykłe lub odpowiednio dostosowane do niego konstrukcyjnie (np. wyposażone w kabinę maszynisty) wagony doczepne. Sporadycznie budowane są także zespoły trakcyjne o konstrukcji typowej dla szynobusu, złożone z dwóch lub trzech wagonów (zwykle 1-2 wagony napędzane i 1 doczepny, w kabiny maszynisty wyposażone są wówczas tylko końcowe wagony).
Współcześnie w Polsce autobusami szynowymi (szynobusami) określane są błędnie także ciężkie [[wagonWagon spalinowy|wagony spalinowe]] o dużych mocach i gabarytach, a także niektóre [[wagonWagon silnikowyelektryczny|elektryczne wagony silnikowe]]. Model [[EN81]] jest określany przez producenta jako „elektryczny autobus szynowy”.
Aby odciążyć konstrukcję szynobusu, w porównaniu z klasycznym taborem kolejowym, stosowane są szeroko elementy wykonane z tworzyw sztucznych i typowe podzespoły produkowane masowo w przemyśle samochodowym, rezygnuje się z typowychklasycznych, masywnych urządzeń sprzęgowych (lub stosuje się sprzęgi i zderzaki o lżejszej konstrukcji).
Pierwsze konstrukcje szynobusów powstały wraz z rozwojem [[motoryzacjaMotoryzacja|motoryzacji]] poprzez zamianę ogumionych kół w [[autobus]]ie na kolejowe koła stalowe z obrzeżami. Pojazdy takie cechowały się jednak niską trwałością ze względu na zbyt lekką konstrukcję nośną, ponadto nie zapewniały elementarnego bezpieczeństwa w przypadku kolizji z taborem kolejowym. Z tego względu dla potrzeb kolei lokalnych budowano w okresie międzywojennym przede wszystkim niewielkie wagony spalinowe, zazwyczaj dwuosiowe, o typowo kolejowej [[skrajnia kolejowa|skrajni]] i urządzeniach sprzęgowych, z masywną ramą nośną. Do rozwoju szynobusów powrócono z początkiem lat 50. XX wieku, gdy masowa motoryzacja zagroziła poważnie istnieniu kolei lokalnych i szukano sposobu potanienia produkcji i eksploatacji [[Tabor kolejowy|taboru kolejowego]] do ich obsługi. W wielu krajach europejskich powstały udane pojazdy tego typu, produkowane w setkach i tysiącach egzemplarzy, pozwalając na racjonalną i atrakcyjną dla pasażerów eksploatację lokalnych linii kolejowych (np. seria VT98 kolei niemieckich, [[810 (wagon motorowy)|seria 810]] kolei czeskich i słowackich).
W większości krajów europejskich od [[lata 90. XX wieku|lat 90. XX wieku]], ze względu na dynamicznie wzrastającą popularność kolei regionalnych, przepełnienie pociągów oraz konieczność zachowania wysokich standardów bezpieczeństwa zaprzestano rozwoju konstrukcji szynobusów na rzecz nowoczesnych, wielkogabarytowych wagonów spalinowych, często wyposażonych w obniżoną podłogę dla ułatwienia obsługi niskich [[peron]]ów.
|
