Wersja z 17:05, 29 cze 2012 edytuj Pilot Pirx (dyskusja \| edycje) 17 619 edycji m uzupełnienia dotyczące wybierania wojewody ← poprzednia edycja		Wersja z 22:54, 16 lip 2012 edytuj anuluj edycję Beno (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy interfejsu, Administratorzy 133 001 edycji m drobne redakcyjne następna edycja →
Linia 1: {{Województwo I RP infobox \| nazwa_województwa = Województwo witebskie \| woj_dopełniacz = województwa witebskiego \| herb_woj = Plik:POL województwo witebskie IRP COA.svg \| chorągiew_woj = Plik:Banner of Viciebsk Voivodeship.svg \| mapa_woj = Grafika:WitebskieIRP.JPG \| nazwa łacińska = Palatinatus Vitebsciensis \| istniało = 1503 \| istniało2 = 1772 \| prowincja = [[Wielkie Księstwo Litewskie\|Litwa]] \| stolica_woj = Witebsk \| sejmik = Witebsk \| wojewodowie = witebscy \| powierzchnia_woj = 24 600 \| powiaty = brak \| senatorowie = 2 \| ludność_woj = \| rok = \| gęstość_woj = }} [[Plik:Vitebsk Voivodeship within Lithuania in the 17th century.png\|{{legenda\|red\|Położenie województwa witebskiego na mapie [[Wielkie Księstwo Litewskie\|Wielkiego Ksiestwa Litewskiego]]}}\|thumb\|270 px]] Linia 25: '''Województwo witebskie''' – [[województwo]], które było położone na północno-wschodnich kresach [[Wielkie Księstwo Litewskie\|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Formalnie utworzone zostało w [[1503]] r. Od [[I Rzeczpospolita\|Rzeczypospolitej]] odpadło w wyniku [[I rozbiór Polski\|I rozbioru Polski]] w [[1772]] r. [[Witebsk]] należał w [[XII wiek\|XII]] w. do [[Księstwo Połockie\|Księstwa Połockiego]] znajdującego się w rękach [[Rurykowicze\|Rurykowiczów]] [[Kijów\|kijowskich]]. W II poł. tego wieku powstało w wyniku podziałów dynastycznych Księstwo Witebskie jako uposażenie księcia Dawida Rościsławicza. Od [[XIII wiek\|XIII]] w. broniło ono swej niezależności przed podbijającymi kolejne księstwa ruskie [[Litwa\|Litwinami]]. Prawdopodobnie już w połowie XIII w. znalazło się przejściowo we władaniu książąt litewskich. Ostatecznie pod panowanie Litwy księstwo dostało się w [[1325]] r., gdy [[Olgierd ~~Giedyminowicz~~Giedyminowic\|Olgierd]] poślubiając dziedziczkę księstwa Annę, objął w nim władzę w jej imieniu. Księstwo stało się dla Olgierda, po śmierci [[Giedymin ~~(wielki książę litewski)\|Giedymina~~]]a, oparciem w walce z braćmi o władzę nad Wielkim Księstwem Litewskim. Po odniesionym wspólnie z [[Kiejstut ~~(wielki książę litewski)~~Giedyminowicz\|Kiejstutem]] zwycięstwie, Olgierd zlikwidował w latach 40. [[XIV wiek\|XIV]] w. Księstwo Witebskie i włączył je do Litwy. Od tej pory ziemia witebska zarządzana była przy pomocy namiestników książęcych, a w [[1503]] r. podczas reform [[Aleksander Jagiellończyk\|Aleksandra I Jagiellończyka]] zostało z niej utworzone województwo. Ze względu na niewielkie zaludnienie, województwo witebskie nie było podzielone na powiaty. Posiadało dwóch [[urzędy senatorskie\|senatorów]]: [[wojewoda\|wojewodę]] i [[kasztelan]]a. Po [[unia lubelska\|unii lubelskiej]] wojewoda witebski w hierarchii starszeństwa w [[urzędy senatorskie\|senacie]], a więc i starszeństwa województw, zajmował miejsce po wojewodzie płockim a przed wojewodą mazowieckim. Podobnie kasztelan witebski szedł wśród kasztelanów większych po kasztelanie płockim a przed najważniejszym z kasztelanów mazowieckich – kasztelanem czerskim (wbrew temu co pisze [[Adam Mickiewicz]] w [[Pan Tadeusz\|Panu Tadeuszu]] kasztelania witebska nie była [[urzędy senatorskie\|drążkową]]). Województwo zachowało przywileje nadane przez Aleksandra I Jagiellończyka i potwierdzone przez [[Zygmunt I Stary\|Zygmunta Starego]], dotyczące wpływu ziemian na wybór wojewody. Zgodnie z nimi [[szlachta]] województwa miała prawo proponować władcy kandydata na wojewodę. Podobnym przywilejem w Wielkim Księstwie i całej ~~Rzeczpospolitej~~Rzeczypospolitej cieszyły się [[~~Województwo połockie\|~~województwo połockie]] oraz [[Księstwo żmudzkie]]. Ponieważ województwo stanowiło jedną ziemię, wysyłało na sejm dwóch posłów i dwóch deputatów na [[Trybunał]] Litewski, a [[sejmiki ziemskie\|sejmiki]] odbywały się w Witebsku. Tam też odbywał się [[~~sądy ziemskie\|~~sąd ziemski]]. Po odpadnięciu od Rzeczypospolitej [[województwo smoleńskie\|województwa smoleńskiego]], do województwa witebskiego została przyłączona w [[1667]] r., pozostała przy Litwie ziemia orszańska, tworząc odrębny [[powiat]]. Szlachta ziemi orszańskiej sejmikowała w [[Orsza\|Orszy]] i wysyłała na sejm dwóch posłów i dwóch deputatów do Trybunału. W Witebsku i Orszy znajdowały się [[starostwo\|starostwa]] grodowe. [[starosta\|Starostą]] witebskim był z urzędu wojewoda, starostwo orszańskie należało do dóbr królewskich. W [[1772]] r. województwo zostało przyłączone do [[Rosja\|Rosji]]. Przy Rzeczypospolitej pozostała do czasu [[II rozbiór Polski\|II rozbioru]] jedynie niewielka część ziemi orszańskiej. Województwo pozostało jako tytularne, a szlachta sejmikowała w miasteczku Chołopienicze w [[województwo mińskie\|województwie mińskim]]. Linia 41: Wojewodami witebskimi byli m.in.: {{main\|Wojewodowie witebscy}} * [[Iwan Sapieha (zm. 1517)\|Iwan (Iwaszko, Jan) Sapieha]] – 1511-1513 * [[Iwan Sapieha (zm. 1546)\|Iwan Sopiha (Sapieha)]] – 1520-1529 * Maciej Kłoczko (Kłoczkowicz) h. Ogończyk zwany Ochmistrzowiczem – 1532-1543 * [[Jan Hlebowicz]] * [[Grzegorz Chodkiewicz\|Hrehory Chodkiewicz]] – 1554-1555 * [[Mikołaj Sapieha (zm. 1599)\|Mikołaj Sapieha]] – 1588- * Krzysztof Kiszka -– 1618 * Szymon Samuel Sanguszko – 1626-1638 * [[Paweł Jan Sapieha]] – 1646-1656 * [[Jan Antoni Chrapowicki]] -– 1660- * Stanisław Pac * Kazimierz Aleksander Pociej -– 1717- * [[Józef Antoni Sołłohub\|Józef Sołłohub]] – 1752-1781 Wśród kasztelanów witebskich byli: * [[Krzysztof Radziwiłł Piorun\|Krzysztof Radziwiłł ~~"Piorun"~~„Piorun”]] -– 1569- * Melchior Zawisza -– 1592 * [[Andrzej Sapieha (syn Iwana)\|Andrzej Sapieha]] – 1600-1605 * [[Aleksander Dadźbóg Sapieha\|Aleksander Bohdan ~~"Dadzbóg"~~„Dadzbóg” Sapieha]] – 1613- * Jerzy Tyszkiewicz – 1730-1735 * Szymon Syruć * [[Józef Antoni Sołłohub\|Józef Sołłohub]] – 1748-1752 * [[Adam Wawrzyniec Rzewuski]] – 1790-1793 == Zobacz też ==

Województwo witebskie: Różnice pomiędzy wersjami