Maria Cunitz: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Bibliografia: -prasówka, drobne techniczne |
drobne merytoryczne |
||
Linia 24:
[[Plik:Urania.propitia.png|thumb|240px|Strona tytułowa dzieła ''Urania propitia'']]
'''Maria Cunitz''' lub '''Maria Cunitia'''<ref>Cunitz, Maria. „Urania propitia, sive Tabulæ Astronomicæ mirè faciles, vim hypothesium physicarum à Kepplero proditarum complexae; facillimo calculandi compendio, sine ullâ logarithmorum mentione paenomenis satisfacientes; Quarum usum pro tempore praesente, exacto et futuro succincte praescriptum cum artis cultoribus communicat Maria Cunitia. Das ist: Newe und Langgewünschete, leichte Astronomische Tabelln etc.”, Oels, Silesia, 1650.</ref><ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.olesnica.org/Katalog_Kunic.htm | tytuł=Katalog z wystawy poświęconej Marii Kunic (Cunitia) | opublikowany=olesnica.org|data dostępu=2012-07-08 |język=pl}}</ref>, inne wersje nazwiska: ''Cunitia, Cunitiae, Kunicia, Kunic, Kunicka'' (ur. ok. [[1610]] w [[Wołów|Wołowie]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.dradio.de/dlf/sendungen/sternzeit/1379600/ |tytuł=Maria Cunitz| opublikowany=dradio.de| data dostępu=2012-07-04| język=de}}</ref>, zm. [[24 sierpnia]] [[1664]] w [[Byczyna|Byczynie]]<ref>{{Cytuj książkę|tytuł=Encyclopædia Britannica| autor=Chisholm, Hugh | url=http://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Cunitz,_Maria}}</ref>) – [[śląsk]]a astronom, autorka pracy ''
== Życiorys ==
Linia 31:
Otrzymała staranne wykształcenie, znała [[język grecki]], [[Łacina|łacinę]], [[język francuski|francuski]], [[język niemiecki|niemiecki]], [[język polski|polski]], [[język włoski|włoski]] i [[język hebrajski|hebrajski]]<ref>{{Cytuj książkę|url=http://books.google.co.uk/books?id=P_oRAAAAYAAJ&pg=PA436&dq=Maria+Cunitz+Polish+astronomer&lr=&as_brr=0&redir_esc=y#v=onepage&q=Maria%20Cunitz%20Polish%20astronomer&f=false |tytuł= Bibliotheca sacra |autor=Xenia Theological Seminary| język=en}}</ref>, interesowała się m.in. [[medycyna|medycyną]], [[matematyka|matematyką]], [[astronomia|astronomią]] i [[historia|historią]]. W wieku 19 lat spotkała matematyka i astronoma [[Eliasz Kreczmar|Eliasza Kreczmara]], który za swoje dzieło ''Horologium Zodiacale'' uzyskał tytuł szlachecki ''Leonibus'' (von Löwen). Dzięki tej znajomości Maria przeniosła swoje wcześniejsze zainteresowania [[astrologia|astrologią]] na problem ówczesnej astronomii, jakim była zapoczątkowana przez Kopernika debata nad budową [[Wszechświat]]a. W 1630, po śmierci ojca Marii, wyszła za mąż za Eliasza. Wraz z nim wspólnie obserwowała (z dachu swojego domu w Świdnicy) [[planeta|planety]]: [[Wenus]] i [[Jowisz]]a, ''pracując w nocy, a śpiąc w dzień''{{fakt|data=2012-07}}.
Ze względu na jej dokonania zwano ją "Śląską [[Atena|Pallas]]" oraz "Drugą [[Hypatia z Aleksandrii|Hypatią]]"<ref name=hatch>{{cytuj stronę | url = http://web.clas.ufl.edu/users/rhatch/pages/03-Sci-Rev/SCI-REV-Home/sr-women/05-SR-WOMEN-CUNITZ-PAGE-bio.html| tytuł = The Cunitz Page| data dostępu = 2012-07-
Maria i Eliasz prowadzili kilkuletnią korespondencję z Janem Heweliuszem, a następnie z francuskim astronomem [[Ismail Bouillaud|Ismailem Bouillaudem]]. Jej listy przechowywane są w [[Bibliotheque Nationale de France]] oraz w [[Bibliotheque de l’Observatoire]] w Paryżu. Znany jest też fakt jej korespondencji z Johannem Albrechtem Portnerem z Ratyzbony oraz z sekretarzem królowej Polski, Pierre’em Desnoyersem{{fakt|data=2012-07}}. Maria Cunitz owdowiała w roku 1661 i potem zaprzestała działalności naukowej.
Johann Caspar Eberti w
W czasach nowożytnych na jej cześć nazwano jeden z nielicznych [[krater uderzeniowy|kraterów uderzeniowych]] na [[Wenus]] – [[Cunitz (krater wenusjański)|Cunitz]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/1348| tytuł = Cunitz| data dostępu = 2012-07-08| opublikowany = planetarynames.wr.usgs.gov | język = en}}</ref>, a także jedną z [[planetoida|planetoid]] – [[12624 Mariacunitia]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=12624| tytuł = 12624 Mariacunitia (9565 P-L)| data dostępu = 2012-07-08| opublikowany = nasa.gov | język = en}}</ref>.
Pod koniec października 2008 roku gimnazjum w Świdnicy otrzymało jej imię, zaś w pobliżu wciąż istniejącego domu Pod Złotym Chłopkiem, gdzie mieszkała i prowadziła swoje obserwacje, stanął jej pomnik.
== ''Urania propitia'' ==
''Urania propitia''
''Urania propitia'' została jednocześnie wydana w dwóch wersjach językowych − pierwsza część jest napisana po łacinie, druga po niemiecku w jego ówczesnej śląskiej wersji{{fakt|data=2012-07}}. Dzięki napisaniu Uranii również w języku potocznym, powszechnie zrozumiałym (zgodnie z dotychczasową tradycją dzieła naukowe pisano wyłącznie po łacinie), dzieło Marii stało się dostępne dla znacznie szerszego grona badaczy. Obie te cechy wyrażają zamysł autorki przedstawiony w samym tytule dzieła: ''Urania propitia'', czyli ''astronomia przybliżona czytelnikowi, uczyniona zrozumiałą''.
W Uranii znajduje się też ''novum''. Jest to pierwsze dzieło astronomiczne, które zawiera efemerydy faz Wenus.
Linia 51 ⟶ 53:
|Urania propitia sive Tabulae astronomicae mire faciles, vim hypothesium physicarum a Kepplero proditarum complexae; facillimo calculandi compendio, sine ullâ logarithmorum mentione, phaenomenis satisfacientes. Quarum usum pro tempore praesente, exacto, & futuro (accedente insuper facillimâ superiorum Saturni & Jovis ad exactiorem, & coelo satis consonam rationem, reductione) duplici idiomate, Latino & vernaculo succincte praescriptum cum Artis Cultoribus communicat Maria Cunitia
}}
a następnie:
{{CytatD|
|