|
'''Nosówka''' - Pierwszy solowy album rapera Rudego z Jachowicza który pochodzi z Płocka. Został wydany w czerwcu 2012. Na płycie gościnnie występują tacy raperzy jak KaKa, Łyskik oraz Kasyła. Album zadebiutował na listach przebojów dzięki numerowi "Diss na cztery kurwy i Nosego" w ktorym to raper Rudy zdissował własnego brata rodzonego,
{{disambigR|choroby psów|[[nosówka (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}}
'''Nosówka''' ([[łacina|łac.]] ''Febris catarrhalis et nervosa canum'' lub ''Febris catarrhalis infectiosa canum''; ang. ''distemper'') – wysoce zakaźna, [[wirusy|wirusowa]] [[choroba]] [[Psowate|psowatych]], z komplikacjami w postaci wtórnych zakażeń bakteryjnych. Występuje powszechnie na całym świecie. Należy, wraz z [[parwowiroza psów|parwowirozą]], do najgroźniejszych chorób zakaźnych psów. Zachorowanie może nastąpić u psów w każdym wieku, najczęściej występuje u szczeniąt w wieku 2 – 5 miesięcy. Cechuje się wysoką śmiertelnością i ciężkim przebiegiem.
== [[Etiologia]] ==
Przyczyną choroby jest wirus nosówki psów (ang. ''canine distemper virus – CDV'') należący do rodziny Paramyxoviridae. Wirus jest oporny na czynniki środowiskowe, pod wpływem promieni słonecznych ginie po 2-3 dniach. Wytrzymuje w temperaturze 4 °C do 14 dni natomiast w 37 stopniach przeżywa 60 minut. Szczególnie szybko niszczą go rozpuszczalniki organiczne jak eter i chloroform. Inaktywacja wirusa następuje pod wpływem działania 3% NaOH, 0,5% fenolu, 0,1% formaliny oraz wapna chlorowanego.
== Źródła zakażenia i [[patogeneza]] ==
Źródłem zakażenia są nosiciele i zwierzęta chore, które w wydzielinie z nosa, spojówek, ze śliną i moczem wydalają duże ilości wirusa. Zakażenie następuje głównie przez kontakt bezpośredni drogą kropelkową lub pokarmową. Możliwe jest przenoszenie mechaniczne wirusa przez zwierzęta i człowieka.
Po wniknięciu do organizmu, wirus nosówki namnaża się w migdałkach i węzłach chłonnych śródpiersiowych. W wyniku pojawiającej się bardzo szybko wiremii, wirus dociera w ciągu kilku dni do wszystkich narządów limfatycznych, powodując poprzez ich uszkodzenie silną [[immunosupresja|immunosupresję]]. W trakcie rozwoju zakażenia atakowane są komórki układu oddechowego, pokarmowego, moczowego, skóry oraz układu nerwowego.
== Objawy ==
Okres [[okres inkubacji|inkubacji]] wynosi 3 do 7 dni. Początek choroby wiąże się ze wzrostem temperatury ciała do 40 – 41 stopni.
W zależności od stopnia zjadliwości wirusa, nasilenia infekcji wtórnych oraz odporności zaatakowanego organizmu choroba może przebiegać w różny sposób, od zakażeń bezobjawowych aż do stanów ciężkich kończących się zgonem.
Przyjęło się wyróżniać następujące postacie nosówki: nieżytową, płucną, żołądkowo-jelitową, nerwową, oczną i skórną. Podział ten w przebiegu choroby może być płynny, w zależności od nasilenia objawów ze strony poszczególnych narządów.
* Postać nieżytowa – przyjmuje się, że jest to w wielu przypadkach początkowe stadium choroby. Przebiega z przejściową wysoką gorączką, posmutnieniem, wypływem z nosa i spojówek, biegunką. Objawy te są często łagodne i mogą pozostać niezauważone.
* Postać płucna – z objawami wypływ z nosa (surowiczy, ropny lub krwisty), zapalenia płuc. Najczęściej ma przebieg ciężki.
* Postać żołądkowo-jelitowa – objawy zapalenie żołądka i jelit, z [[biegunka|biegunką]] i [[wymioty|wymiotami]]. W postaci zaawansowanej powoduje [[odwodnienie]] i znaczne wychudzenie.
* Postać oczna – zapalenie spojówek z surowiczo-ropnym wyciekiem, owrzodzenie i perforacja rogówki.
* Postać skórna (osutkowa) – na skórze brzucha, po wewnętrznej stronie ud powstają pęcherzyki ropne, które po zaschnięciu tworzą strupki. Takie pęcherzyki mogą wystąpić w okolicach oczu, otworów nosowych i na wargach.
* Postać nerwowa – najczęściej występuje samodzielnie, bez łączenia się z innymi postaciami choroby lub po ustąpieniu objawów nosówki nieżytowej. W zależności od stopnia uszkodzenia tkanki nerwowej oraz lokalizacji zmian, objawy mogą mieć różne nasilenie i postać. W przypadku zaatakowania [[obwodowy układ nerwowy|nerwów obwodowych]] najczęstszymi objawami są niedowłady, porażenia, niezborność. Mogą występować tiki i drżenia mięśniowe obejmujące zwłaszcza przód ciała i głowę. Gdy zakażenie obejmuje [[ośrodkowy układ nerwowy]] możemy obserwować otępienie, zaburzenia ruchowe, zaburzenia świadomości, zmiany zachowania, halucynacje. Częstym powikłaniem tej postaci jest [[padaczka]]. Uszkodzenia neurologiczne najczęściej mają charakter trwały i nie poddają się leczeniu.
* Osobną postacią nosówki jest tzw. choroba twardej łapy (ang. ''hard pad disease'') objawiająca się pogrubieniem opuszek łap i lusterka nosa. Skóra w tych miejscach staje się szorstka, spękana i twarda.
== Rozpoznawanie ==
Przy typowym przebiegu choroby oraz danych z wywiadu o braku uodparniania (nieszczepieniu) i wieku zwierzęcia (występowanie u zwierząt młodych, lub starszych ze zmniejszoną odpornością i dawno nie doszczepianych), pozwala przypuszczać, że doszło do zakażenia wirusem nosówki. Zarażenie nosówką możemy potwierdzić badaniami laboratoryjnymi. Najłatwiej można potwierdzić nosówkę wykazując obecność wirusa w komórkach nabłonkowych (między 5 – 21 dniem od zakażenia) metodą [[immunofluorescencja|immunofluorescencji – IF]].
== [[Leczenie]] ==
Głównym celem leczenia jest niwelowanie objawów, zwalczanie wtórnych infekcji, wzmacnianie układu immunologicznego.
Przy zwalczaniu objaw stosuje się leki przeciwgorączkowe, stymulujące przemianę materii, w przypadku nieżytu przewodu pokarmowego nawadnianie i likwidacja zaburzeń elektrolitowych. W dłużej przebiegającej chorobie konieczne jest odżywianie pozajelitowe. Wtórne infekcje zwalcza się podając antybiotyki. Zasadne jest używanie preparatów immunostymulujących. W okresie rekonwalescencji bardzo ważna jest odpowiednia dieta.
Stosowanie surowicy w momencie rozwiniętego, objawowego zakażenia jest dyskusyjne.
W przypadku leczenia powikłań neurologicznych postaci nerwowej stosuje się witaminy z grupy B, leki przeciwzapalne, leki [[leki nootropowe|noo-]] i [[leki neurotropowe|neurotropowe]]. Zabiegi fizjoterapeutyczne w leczeniu porażeń. Przy objawach padaczki [[leki przeciwpadaczkowe]].
== Zapobieganie ==
Kluczowe znaczenie ma uodpornianie czynne poprzez szczepienia. Szczepimy zwierzęta zdrowe i nie zarobaczone. Pierwsze szczepienie przeciw nosówce należy wykonać między 6 a 8 tygodniem życia.
== Bibliografia ==
{{wikisłownik|nosówka}}
# ''Larski Zdzisław'' Wirusologia weterynaryjna 1975, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 436-438.
{{Zastrzeżenia|Medycyna}}
[[Kategoria:Choroby psów]]
[[bg:Гана (болест)]]
[[de:Staupe]]
[[el:Μόρβα]]
[[en:Canine distemper]]
[[es:Moquillo]]
[[fa:هاری سگسانان]]
[[fr:Maladie de Carré]]
[[id:Canine distemper]]
[[it:Cimurro]]
[[he:כלבלבת]]
[[ja:犬ジステンパー]]
[[ml:നായ് പൊങ്ങൻ]]
[[pt:Cinomose]]
[[ru:Чумка собак]]
[[sah:Мыкса]]
[[simple:Canine distemper]]
[[sk:Psinka]]
[[fi:Penikkatauti (virus)]]
[[sv:Valpsjuka]]
[[vec:Famoro]]
| 