Miecze grunwaldzkie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
ilustracja
kat., drobne redakcyjne, poprawa linków
Linia 1:
[[FilePlik:The Wladyslaw Jagiello monument in NYC 7.jpg|thumb|[[Pomnik Grunwaldzki w Nowym Jorku]] Jagiełło z dwoma mieczami grunwaldzkimi]]
[[Plik:Nagie miecze.svg|thumb|Miecze grunwaldzkie]]
'''Miecze grunwaldzkie''' – dwa nagie [[miecz]]e przekazane [[Król Polski|królowi polskiemu]] [[Władysław II Jagiełło|Władysławowi II Jagielle]] i [[Wielkie Księstwo Litewskie|wielkiemu księciu litewskiemu]] [[Witold Kiejstutowicz|Witoldowi]]<ref>{{cytuj stronę| url =http://www.muzhp.pl/artykuly/443/bitwa-pod-grunwaldem-czyli-cztery-godziny-ktore-wstrzasnely-europa.html | tytuł =Bitwa pod Grunwaldem, czyli cztery godziny, które wstrząsnęły Europą | data dostępu = 2011-03-20| autor = | opublikowany =Muzeum Historii Polski | praca = | data = | język =pl }}</ref> przez [[herold]]ów [[wielki mistrz|wielkiego mistrza]] [[zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]] [[Ulrich von Jungingen|Ulricha von Jungingena]].
 
Wręczenie mieczy było symbolicznym pretekstem do rozpoczęcia [[bitwa pod Grunwaldem|bitwy pod Grunwaldem]] ([[1410]]).
Linia 8:
Według tradycji miecze miał przywieźć na pole bitwy grunwaldzkiej [[Komturia tucholska|komtur tucholski]], [[Heinrich von Schwelborn]].
 
Miecze grunwaldzkie stanowiące symbol zwycięstwa króla polskiego nad zakonem krzyżackim znalazły się po bitwie w [[Skarbiec Koronny na Wawelu|Skarbcu Koronnym na Wawelu]] w [[Kraków|Krakowie]]. Od końca [[XV wiek]]uwieku królowie polscy zaczęli traktować je jako [[insygnia]] władzy. Podniesiono ich znaczenie do rangi mieczy państwowych [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]] i [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwy]]. Podczas koronacji królewskich były niesione przed królem jako symbol [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]].
 
Miecze grunwaldzkie nie wyróżniały się niczym szczególnym. Były to proste średniowieczne miecze bojowe z płaskimi [[głownia]]mi. Dopiero w okresie Rzeczypospolitej ich rękojeści i okucia pozłocono. Na mieczach umieszczono również plakietki z herbami Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
 
W [[1795]] r. żołnierze pruscy rabujący Skarbiec Koronny, nie mając świadomości ich znaczenia, nie ukradli ich. Wykorzystał to [[Tadeusz Czacki]], któremu udało się wywieźć potajemnie odnalezione miecze i przekazać do kolekcji [[Czartoryscy|Czartoryskich]] w [[Puławy|Puławach]]. Po upadku [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] i likwidacji muzeum [[Izabela Czartoryska|Izabeli Czartoryskiej]] właścicielem mieczy grunwaldzkich został proboszcz parafii we [[Włostowice (Puławy)|Włostowicach]]. Ukrywał je na miejscowej plebanii do [[1853]] r., gdy przypadkowo znalazł je patrol żandarmerii carskiej i zarekwirował jako nielegalną broń. Wywiezione do [[Zamość|Zamościa]] tam zaginęły. Nie są znane ich dalsze losy.
 
== Miecze Augusta III ==
W [[1733]] roku miecze grunwaldzkie wraz ze Skarbcem Koronnym zostały ukryte na [[Jasna Góra|Jasnej Górze]]. W [[1734]] roku podczas koronacji królewskiej [[August III Sas|Augusta III Sasa]] i [[Maria Józefa Habsburżanka|Marii Józefy Habsburżanki]] zastąpiono je parą innych mieczy, które na tę okoliczność przygotowano w [[Drezno|Dreźnie]]. Do śmierci króla Augusta III były one przechowywane na [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskim w Warszawie]] i wykorzystywane podczas ceremonii dworskich. W [[1736]] roku posłużono się nimi podczas [[egzekwie|egzekwii]] [[August II Mocny|Augusta II]] w [[Kościół Przemienienia Pańskiego w Warszawie|kościele Przemienienia Pańskiego w Warszawie]]. Po [[1763]] roku zostały wywiezione wraz z innymi prywatnymi insygniami królewskimi do [[Saksonia|Saksonii]].
 
Dwa miecze państwowe Augusta III Wettina są obecnie przechowywane w [[Rüstkammer]] w Dreźnie.
 
== Symbolika w okresie PRL ==
* W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] do mieczy grunwaldzkich jako symbolu walki z teutonizmem nawiązali polscy [[komunizm|komuniści]] z [[Gwardia Ludowa|Gwardii Ludowej]]. W [[1943]] roku staraniem Szefa Sztabu GL, [[Franciszek Jóźwiak|Franciszka Jóźwiaka]] został ustanowiony znak zaszczytny Krzyż Grunwaldu, który w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] jako [[Order Krzyża Grunwaldu]] był nadawany za czyny bohaterskie w walce zbrojnej z [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupantem]] o Wolność i Niepodległość Polski.
 
== Literatura ==
* [[Jerzy Lileyko]]. ''Regalia Polskie''. Warszawa 1987. ISBN 83-03-02021-8
* Adam Paluśkiewicz. ''Dwa miecze czyli tucholskie zapiski Jana Długosza''. Tuchola 2004. ISBN 83-919423-0-9
* [[Michał Rożek]]. ''Polskie koronacje i korony''. Kraków 1987. ISBN 83-03-01914-7
 
{{Przypisy}}
 
== Zobacz też ==
{{Commonscommonscat|Category:Grunwald Swords}}
* [[Szczerbiec]]
* [[Grunwald (pole- bitwy)Pole Bitwy|pole bitwy grunwaldzkiej]]
* [[polskie insygnia koronacyjne]]
 
{{Przypisy}}
{{Commons|Category:Grunwald Swords}}
 
== Bibliografia ==
* [[Jerzy Lileyko]].: ''Regalia Polskie''. Warszawa 1987. ISBN 83-03-02021-8
* Adam Paluśkiewicz.: ''Dwa miecze czyli tucholskie zapiski Jana Długosza''. Tuchola 2004. ISBN 83-919423-0-9
* [[Michał Rożek]].: ''Polskie koronacje i korony''. Kraków 1987. ISBN 83-03-01914-7
 
[[Kategoria:Bitwa pod Grunwaldem]]
[[Kategoria:Symbole narodowe Polski]]
[[Kategoria:Historia Polski 1386-1454]]