Kalinowo (powiat ełcki): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
+fotki, +commonscat |
opis historii wsi |
||
Linia 25:
|www =
}}
[[Plik:Kalinowo, kościół 02.jpg|thumb
'''Kalinowo''' (niem. ''Kallinowen'') – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat ełcki|powiecie ełckim]], w [[gmina Kalinowo|gminie Kalinowo]] przy skrzyżowaniu [[Droga krajowa nr 16 (Polska)|drogi krajowej]] nr [[Plik:Tabliczka DK16.svg|25px]] z [[Droga wojewódzka nr 661|drogą wojewódzką]] nr [[Plik:Tabliczka DW661.svg|25px]]. W latach [[podział administracyjny Polski 1975-1998|1975-1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo suwalskie|województwa suwalskiego]].
Miejscowość jest siedzibą [[gmina Kalinowo|gminy Kalinowo]]. Nazwa wsi wywodzi się albo od pruskiego słowa ''kal'', oznaczajacego dom lub od polskiego słowa ''kalina''. Ponieważ była zasiedlana kolonistami z Mazowsza, najprawdopodobniej nazwa wywodzi się od nazwiska osadnika. W dokumentach historycznych występuje pod nazwami ''Kalinowo, Kalynowa, Kalinoffa''. Dopiero znacznie później pojawia się zniemczona nazwa ''Kallinowen''.
=== Historia ===
▲[[Plik:Kalinowo, kościół 02.jpg|thumb|left|Zabytkowy kościół p.w. Wniebowzięcia NMP z roku 1924 we wsi Kalinowo]]
W Kalinowie istniało już osadnictwo [[Jaćwingowie|jaćwieskie]], na co wskazuje odnaleziona na miejscowym cmentarzu tzw. [[baby pruskie|baba pruska]]. Według niemieckiego historyka, opisującego Olecko, Kalinowo zostało założone w 1539 r. Jednak informacja o wsi pojawia się już w dokumentach z 1499 r., kiedy pleban z Kalinowa (wieś czynszowa) toczył spór z plebanem z [[Stare Juchy|Juch o wieś [[Kleszczewo]]. Prawdopodobnie parafia powstała wraz z lokacją wsi w 1492 r. (wcześniej funkcje parafialną dla tych ziem pełnił kościół w [[Ełk|Ełku]]). W 1507 r. Kalinowo liczyło 40 łanów, z których 4 należały do sołtysa (łany wolne), 31 było łanów nieobsadzonych a pozostałych chłopów czynszowych obejmowała jeszcze [[wolnizna]]. Wieś lokowana była po 1491 roku (najprawdopodobniej w 1492 r.), na co wskazują dokumenty lokacyjne wsi sąsiednich. W 1529 r. w Kalinowie istniała szkółka parafialna. Przywilej lokacyjny Kalinowo (''Kalynowa'') otrzymało w 1539 od księcia Albrechta. W przywileju tym potwierdzono nadanie 40 łanów na prawie chełmińskim, w tym 4 łany wolne dla sołtysa i dwa łany dla pastora (uposażenie parafii). Sołtys Stanisław (''Stenzell'') zobowiązany był do jednej służby zbrojnej. Potwierdzenie zobowiązania dla sołtysa zawarte jest także w tzw. popisie wojskowym z 1519 r. W 1513 r. wieś wymieniana jest w dokumencie (pod nazwą ''Kalinoffa'') wydzielenia odrębnego komornictwa w prokuratorii leckiej (ełckiej), jako podległa burgrabiemu straduńskiemu. W spisie z 1507 r. w Kalinowie wymieniane są dwie karczmy. Natomiast w spisie z lat 1540-1543 w Kalinowie wymieniano sześć karczm. W 1507 r. w Kalinowie wymieniany jest komornik ziemski. W dokumentach z 1529 wymieniana jest parafia w Kalinowie. W 1561 r. książę Albrecht nadał dąbrowę w Kalinowie wraz z łąką Stanisławowi Sówce. W czasie najazdu tatarskiego w 1656 r. Kalinowo zostało splądrowane a wielu mieszkańców, wraz z proboszczem Baranowskim, zostało uprowadzonych jako jasyr. W czasie epidemii dżumy (1709-1711) w parafii Kalinowo zmarły 633 osoby.
W XVIII w. odbywały się we wsi jarmarki cztery razy w roku, na które przyjeżdżali także ludzie z Polski. W tym okresie we wsi było 38 domów. W 1835 w Kalinowie mieszkało około 300 osób, a w roku 1900 - 590. W spisie z 1939 roku wykazano we wsi 661 mieszkańców.
=== Kościół ===
Inne miejscowości o nazwie '''Kalinowo''': [[Kalinowo]] ▼
Pierwszy kościół zbudowano wkrótce po założeniu wsi czyli pod koniec XV w. Spłonął on w czasie najazdu Tatarów. Odbudowany został w 1666 r. (był drewniany, podobny do obecnie istniejącego w [[Ostrykół|Ostrykole]]). Budynek kościoła był wielokrotnie remontowany, spłąnął w czasie I wojny światowej. Obecny wybudowano w 1924 r, a dwa dzwony pochodzą z 1672 i 1662 r.
Parafia w Kalinowie należała do jednych z najbardziej polskich na Mazurach. Nawet w oficjalnych statystykach do I wojny światowej wykazywano przewagę ludności polskiej. W 1834 r. na 3625 parafian było tylko 239 Niemców. W tym czasie w szkole uczyło się 538 dzieci polskich i 95 niemieckich. W 1901 r. pośród 5244 parafian tylko 1400 zapisano jako Niemców. W 1912 na 3600 parafian - 660 Niemców.
=== Ludzie związani z Kalinowem ===
▲Historyczna nazwa miejscowości została zmieniona w okresie tzw. ''chrztów hitlerowskich'' na ''Dreimühlen'' (w lipcu [[1938]])
* Bernard Rostock-Rostkowski(1690-1759), ur. w Kalinowie
* Michał Pogorzelski ur. 1737 w Lepakach Wielkich, proboszcz w Kalinowie w latach 1780-1798.
=== Zobacz też ===
▲* Inne miejscowości o nazwie '''Kalinowo''': [[Kalinowo]]
=== Bibliografia ===
* ''Ełk. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn 1970, 327 str.
* Grzegorz Białuński, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy: (do 1568 roku - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie). OBN im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn 2002, ISBN 83-87643-97-1, ISSN 0585-3893
[[Kategoria:Gmina Kalinowo]]
| |||