Wikipedia

Bön: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
dodanie cykli nauk dzogchen wraz z komentarzami
drobne korekty i uaktualnienia
Linia 33:
 
[http://www.angelfire.com/ga2/stepstoinsanity/bon9wintro.html Dziewięć ścieżek Bön]<ref>The Nine Ways Of Bon, David L. Snelgrove 1967 Oxford University Press ISBN ISBN 0-87773-739-8</ref> zawiera nauki na tematy praktyczne, takie jak [[gramatyka]], [[astrologia]], [[medycyna]], przepowiadanie przyszłości, egzorcyzmy, uspokajanie duchów itp., nauki o [[logika|logice]], [[epistemologia|epistemologii]], [[Metafizyka klasyczna|metafizyce]] jak i rysunek i poezję, różne poziomy [[tantra|tantry]] w tym tantry dzogczen, oraz pełną linię przekazu wielkiej doskonałości ([[dzogczen]]).
 
Cztery główne cykle nauk dzogchen w tradycji Jungdrung Bon to:
 
cykl Zhang Zhung Nyen Gyud + nauki, komentarze i instrukcje pod nazwa Gyalwa Chagtri▼
cykl Gabpa'''Zhang GukorZhung Nyen Gyud''' + nauki, komentarze i instrukcje pod nazwąnazwa '''Gyalwa A-khridChagtri'''
 
cykl Dragpa Korsum + nauki, komentarze i instrukcje pod nazwą Yangtse Longchen▼
cykl Yetri'''Gabpa ThaselGukor''' + nauki, komentarze i instrukcje pod nazwanazwą Namkha Trüldzö'''A-khrid'''
 
najnowszym piątym cyklem nauk dzogchen w Bon jest Kusum Rangshar autorstwa Tashi Shardzy Gyaltsena (ktory zrealizował tęczowe ciało (ja-lus) w 1926 roku) który również napisal dodatkowe obszerne komentarze przeznaczone dla współczesnych praktykujących do wszystkich powyższych cykli.▼
▲cykl '''Dragpa Korsum''' + nauki, komentarze i instrukcje pod nazwą '''Yangtse Longchen'''
Co do nauk Namkha Trüldzö autorstwa Lhachena Drenpa Namkhi jest to niezwykle intersujące polączenie gdyz tekst ten zaliczany jest do nauk semde natomast instrukcje i komentarze dotycza nauki ''Kama'' klasyfikowanych jako nauki mengag (upadesa) - choc w części jest również i kompilacją "Terma" dokonanej przez Lungoma Khorlo w XI wieku.▼
 
▲cykl Zhang'''Yetri Zhung Nyen GyudThasel''' + nauki, komentarze i instrukcje pod nazwa Gyalwa'''Namkha ChagtriTrüldzö'''
 
▲najnowszym piątym cyklem nauk dzogchen w Bon jest '''Kusum Rangshar''' autorstwa Tashi Shardzy Gyaltsena (ktory zrealizował tęczowe ciało (''ja-lus'') w 19261934 roku) który również napisal dodatkowe obszerne komentarze przeznaczone dla współczesnych praktykujących do wszystkich powyższych cykli.
 
▲Co do nauk Namkha Trüldzö autorstwa Lhachena Drenpa Namkhi jest to niezwykle intersujące polączenie gdyz tekst ten zaliczany jest do nauk semde natomast instrukcje i komentarze dotycza nauki ''Kama'' klasyfikowanych jako nauki mengag (upadesa) - choc w części jest również i kompilacją "''Terma"'' dokonanej przez Lungoma Khorlo w XI wieku.
 
Z kolei "komentarz" do Dragpa Korsum czyli Yangtse Longchen doczekal sie az 5 rozszerzonych instrukcji (autorstwa róznych mstrzów) jak: Nyi-zer sgron-ma, Drang-don 'byed-pa'i lde-mig, Nges-don 'byed-pa'i lde-mig, Nam-mkha'i rgyan 'grel oraz sGron-ma mun-sel.
Oprócz wyzejwyżej wymienionych nauk, istnieją jeszcze inne cykle dzogchen kultywowane zgodnie z tradycją wywodzącą się z czasów królestwa Zhang Zhung, jako linie dziedziczne w rodach bonpo przekazywane od stuleci z pokolenia na pokolenie (dotyczy to również Tantr i Mantr).
 
Na pierwszy rzut oka Jungdrung Bön niewiele różni się od buddyzmu, zawiera bowiem przekazywane w podobnej formie nauki i praktyki [[medytacja|medytacyjne]]. Wyróżnikiemjednakże Bönzdecydowanie sąbogatszą zachowaneformę wma najniższychzarówno abidharmakosha czyli kosmologia oraz prajniaparamita. W niższych ścieżkach Bön nadal są zachowane [[szamanizm|nauki szamańskie]], które buddyzm tybetański częściowo przejął i kultywuje do dziś (np. "Wyrocznia" – mnich wpadający w trans i poddający się opanowaniu przez [[Strażnicy Dharmy|dharmapalę]] w celu wywołania wizji przyszłości – do dziś funkcjonuje na dworze Dalajlamy). M.in. ze względu na te nauki właśnie przez wiele lat tradycja Bön błędnie była stawiana była w pozycji "prymitywnej" w stosunku do buddyzmu tybetańskiego. Jednakże po inwazji [[Chińska Republika Ludowa|Chin]] na [[Tybet (region)|Tybet]] i masowej [[Migracja ludności|emigracji]] [[nauczyciel]]i obu tradycji z Tybetu nastąpiło znaczne zbliżenie i dużo lepsze poznanie tradycji Bön na [[Cywilizacja zachodnia|Zachodzie]]. Również wielcy reformatorzy jak Je-Tsonkapa i Nyiame Sherab Gyaltsen żyjący w XIV-XV w. darzyli się przyjaźnią oraz kierowali na zasadzie wzajemności swoich mnichów (w celach edukacyjnych) do swoich klasztorów stawiając na pierwszym miejscu podobieństwa, a nie róznice pomiędzy dwiema tradycjami. Nadmienić można też, że takie elementy jak cztery główne ofiarowania, dymutormy, ognią i innedywinacje, tormyastrologia, czy też flagi modlitewne ''lung-ta'' zostały powszechnie przyjęte do rytuałów buddyjskich, właśnie z tradycji Jungdrung Bön.
 
Niestety przez wiele stuleci wskutek rozgrywek politycznych mających miejsce w Tybecie, kolejni władający starali się wykorzenić wiedzę i zniszczyć dowody o pre-buddyjskiej historii i tradycji Jungdrung Bön. Publikowano więc i szeroko kolportowano pamflety, oszczerstwa i kłamliwe informacje na temat Bön, czy to ze strachu przed odrodzeniem się wpływów tej tradycji<ref> The Arrow and the Spindle vol.2 Part III Bonpo people and thier heritage chapter 10. The Thirthy-Nine Tribes of Hor </ref>, czy też wskutek sekciarskiego sposobu myślenia. W początkowym okresie wprowadzania buddyzmu za panowania króla Drigum Tsenpo (Gri-gum btsan-po) (drugie prześladowania nastąpiły za panowania króla [http://en.wikipedia.org/wiki/Songtsän_Gampo Songcen Gampo] (Srong-bstan sGam-po)) bonpo stawali przed wyborem: wygnania z kraju, konwersji religijnej na buddyzm lub śmierci z rąk kata. Potem stosowano bezwzględną konwersje bonpowskich czortenów ([[Stupa|stup]]), gomp i innych obiektów sakralnych w celu całkowitego zatarcia śladów poprzedniej religii. Siła manipulacji faktami i konwertowania nawet bonpowskich tekstów rytualnych była tak duża, że wielu tybetologów ulegało jej przez dość długi okres powielając czasem tego typu opinie aż do dziś. Ewenementem jest również to, że w systemie [[Paramita|Pradźniaparamity]] Bönu zawarty jest pogląd dzogchen<ref> Bon Studies vol.2 chapter Bon and its Relationship to Buddhism </ref>.
Natomiast buddyści często poprzez automatyczne "pożyczanie" i modyfikacje tekstów rytualnych spowodowali to, że do dziś w buddyjskich tekstach, np. Buddy Medycyny (Men-lha) można znaleźć fragmenty tekstu pochodzące z języka Zhang-Zhung będącego swoistym językiem wczesnej liturgii bonpo, natomiast będących całkowicie niezrozumiałymi dla buddystów którzy używali już wyłącznie tybetańskiego alfabetu, tekstów przetłumaczonych z sanskrytu. Współczesne odkrycia dokonane dzięki ujawnieniu tekstów ukrywanych przez stare rody tybetańskich bonpo - lacznie ponad 31 ''pecha'' datowanych na V i VI wiek naszej ery, zawierają oprócz rytualnych tekstów bonpo (jak też astrologia, medycyna i rytuały związane z bóstwami gór etc.) również informacje o życiu kulturalnym w królestwie Zhang Zhung jak i informacje o strojach i regułach życia społecznego. Jest to drogocenne odkrycie nie tylko dla bonpo gdyż np. zmienia historię datowania chociażby powstania alfabetu tybetańskiego (według legend stworzonego przez Sambhotę w VII w.) Obecnie trwają analizy tekstów i ich przygotowanie do światowej publikacji przez czołowych specjalistów z zakresu tybetologi i religioznastwa.
 
Na szczęście dzięki odkryciom archiwum w [[Manuskrypty z jaskiń w Dunhuang|Dunhuang]] oraz pracom takich naukowców jak między innymi [http://en.wikipedia.org/wiki/David_Snellgrove David L. Snellgrove], [http://en.wikipedia.org/wiki/Per_Kvaerne Per Kvaerne], [http://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Ramble Charles Ramble], [http://www.ephe.sorbonne.fr/annuaire-de-la-recherche/amblondeau.html Anne-Marie Blondeau], [http://en.wikipedia.org/wiki/Samten_Karmay Samten G. Karmay], Yasuhiko Nagano<ref> Samten G. Karmay, Yasuhiko Nagano,"The Call of the Blue Cuckoo:an anthology of nine bonpo texts on myths and rituals,Bon Studies 6", Senri ethnological reports ,No.32,Osaka:National Museum of ethnology,2002 </ref> [http://zt.tibet.cn/web/mdzxy/en/enminda/..%5Cenminda/20090200949125030.htm Tsering Thar], a zwłaszcza książce którą napisał Dan Martin, opisującej między innymi metody działania polityczno-religijnych frakcji rządzących Tybetem<ref> Unearthing Bon Treasures, Dan MartiMartin, Brill Tibetan Studies Library vol.1 ISBN 90-04-12123-4 </ref> mające na celu dyskredytację nauk bonpo i wyrzucenie ich poza nawias społeczności.
 
Po wielu latach dzięki między innymi takim ruchom jak rime, oraz przyjęciu do wiadomości, że wiele postaci buddyjskich wywodziło się z rodów bonpo (jak np. Milarepa, dwie reinkarnacje [[Panczenlama|Panchen-lamy]]; V i VII obaj z klanu Bru) oraz dzięki kilkukrotnym wizytom obecnego Dalajlamy w klasztorze Menri w Dolanji, który przestudiował i włączył oficjalnie Jundrung Bön do grupy szkół buddyzmu tybetańskiego jako natywną religię Tybetu, tylko nieliczna grupa ekstremistów próbuje nadal podważać historyczne dziedzictwo Bönu jakie wniósł w rozwój szeroko pojętej dharmy jak i samego Tybetu. Podobny problem niestety wciąż istnieje w odniesieniu do wyznawców [http://en.wikipedia.org/wiki/Shugden Shugdena], którzy przeciwstawiają się Dalajlamie w zakazie praktykowania z tym [[Strażnicy Dharmy|strażnikiem]], jak i dość ostro atakują Jungdrung Bön.
Linia 55 ⟶ 63:
Od 1977 roku po zapoznaniu się z naukami Jungdrung Bön przez XIV Dalajlamę [[Tenzin Gjaco|Tenzina Gjaco]]<ref>[http://www.bonfoundation.org/letter.html The Bon Foundation-Letter from the Dalai Lama<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>, Jungdrung Bön został w pełni uznany obok czterech tradycji buddyzmu tybetańskiego za piątą główną oraz rdzenną prebuddyjską tradycję Tybetu, w pełni honorowaną przez [[Centralny Rząd Tybetański|Tybetański Rząd na Emigracji]].
 
Najstarszym żyjącym nauczycielem dzogczen i jednocześnie głównym nauczycielem Jundrung Bön jest obecnie [http://www.yungdrung-bon.net/page/anglais/A-bio/A-BIO_LOPONTN.html Jongdzin Lopon Tenzin Namdak Rinpocze] (87 lat) który udostępnił te nauki dla cywilizacji zachodniej i przekazał je również innym zainteresowanym nauczycielom szkół buddyjskich. W 1993&nbsp;r. została wydana przez niego książka "Krople Serca Dharmakaji" (''Heart Drops of Dharmakaya'') z komentarzem i naukami [http://yungdrung-rignga-ling.forums-free.com/biography-of-shardza-tashi-gyaltsen-t110.html Shardzy Tashi Gyalcena]<ref>[http://bon-encyclopedia.wikispaces.com/Shardza+Rinpoche BonPedia – Shardza Rinpoche<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>, który był jednym z największych zrealizowanych współczesnych mistrzów dzogczen (zrealizował tęczowe ciało (jalus) w 1934 roku) i współtwórcą współczesnego ruchu "[[rime]]" Zrekonstruował i opracował cały współczesny system nauczania Sutr, Tantr i Dzogczen dla systemu monastycznego Yungdrung Bon. Od 714 lat nieustająco przekazuje cykle nauk dzogczen takich jak Namkha Trul-dzo, Yangtse Longchen, Yetri Thasel, Gyalwa Chagtri, Zhang Zhung Nyen Gyu oraz A-khrid w ośrodkach Bonu zarówno we Francji jak i w Niemczech, Austri, Polsce.▼
Jest to o tyle ważne, że w tradycji bön istnieje przekaz nauk [[dzogczen]] (jako jedyna zawiera nieprzerwaną i najstarszą linię nauk dzogczen wywodząca się jeszcze z królestwa [[Szangszung|Szang-Szung]]), które uważa się za najważniejsze, esencjonalne w tradycji Ningmapy buddyzmu tybetańskiego.
 
▲Najstarszym żyjącym nauczycielem dzogczen i jednocześnie głównym nauczycielem Jundrung Bön jest obecnie [http://www.yungdrung-bon.net/page/anglais/A-bio/A-BIO_LOPONTN.html Jongdzin Lopon Tenzin Namdak Rinpocze] (87 lat) który udostępnił te nauki dla cywilizacji zachodniej i przekazał je również innym zainteresowanym nauczycielom szkół buddyjskich. W 1993&nbsp;r. została wydana przez niego książka "Krople Serca Dharmakaji" (''Heart Drops of Dharmakaya'') z komentarzem i naukami [http://yungdrung-rignga-ling.forums-free.com/biography-of-shardza-tashi-gyaltsen-t110.html Shardzy Tashi Gyalcena]<ref>[http://bon-encyclopedia.wikispaces.com/Shardza+Rinpoche BonPedia – Shardza Rinpoche<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>, który był jednym z największych zrealizowanych współczesnych mistrzów dzogczen (zrealizował tęczowe ciało (jalus) w 1934 roku) i współtwórcą współczesnego ruchu "[[rime]]" Zrekonstruował i opracował cały współczesny system nauczania Sutr, Tantr i Dzogczen dla systemu monastycznego Yungdrung Bon. Od 7 lat nieustająco przekazuje cykle nauk dzogczen takich jak Namkha Trul-dzo, Yangtse Longchen, Yetri Thasel, Gyalwa Chagtri, Zhang Zhung Nyen Gyu oraz A-khrid w ośrodkach Bonu zarówno we Francji jak i w Niemczech.
 
Obecnie istnieją dwa główne ośrodki edukacyjne i jednocześnie klasztory Jungdrung Bön (poza Tybetem):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Bön”