Zabójstwo przy Rue Morgue: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Tematy i analiza: drobne redakcyjne
→‎Znaczenie i recepcja: drobne redakcyjne
Linia 48:
[[Plik:RueMorgueManuscript.jpg|thumb|150px|Oryginalny manuskrypt książki]]
 
Biograf Poe, Jeffrey Meyers, pisząc o znaczeniu ''Zabójstwa przy Rue Morgue'', twierdził, iż nowela ''zmieniła historię świata literatury''<ref name=autonazwa4>{{cytuj książkę|nazwisko=Meyers|tytuł=Edgar Allan Poe: His Life and Legacy|strony=123}}</ref>. Często podawany jako pierwsze dzieło detektywistyczne, postać Dupina stała się wzorem dla wielu przyszłych fikcyjnych detektywów jak [[Sherlock Holmes]] czy [[Herkules Poirot]]. Utwór wyznaczył również wiele [[topos (teoria literatury)|toposów]], które stały się popularnymi elementami w obrębie gatunku: ekscentryczny, ale błyskotliwy [[detektyw]] oraz [[narracja]] pierwszoosobowa prowadzona przez bliskiego przyjaciela. Poe przedstawia również policję w mało sympatycznym świetle jako kontrast do figury detektywa<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Van Leer|tytuł=Detecting Truth: The World of the Dupin Tales|strony=65}}</ref>.
 
Poe był prekursorem narracji, w której detektyw oznajmia swoje rozwiązanie i potem wyjaśnia sposób myślenia go poprzedzający<ref>^ Cornelius, Kay (2001). "Biography of Edgar Allan Poe" in Bloom's BioCritiques: Edgar Allan Poe, Harold Bloom, ed. Philadelphia: Chelsea House Publishers, 33 ISBN 0-7910-6173-6</ref>. Uważa się go także za pomysłodawcę [[zagadka zamkniętego pokoju|zagadki zamkniętego pokoju]], eksponowanej w noweli<ref name="autonazwa5">{{cytuj książkę|nazwisko=Silverman|imię=Kenneth|tytuł=Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance|wydawca=Harper Perennial|miejsce=Nowy Jork|data=1991|strony=174|isbn=0-06-092331-8|język=en}}</ref>.
 
Od momentu wydania ''Zabójstwa przy Rue Morgue'' autor był chwalony za stworzenie nowości z głębią<ref name=autonazwa3 />. Badacze z [[Pensylwania|Pensylwanii]] pisali, że ''Poe udowadnia swój geniusz z pomysłową siłą i umiejętnością, których nie da się niczemu przyrównać''<ref name=autonazwa5 />. Poe jednak bagatelizował to osiągnięcie w liście do Philipa Pendeltona Cooka<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Kennedy|tytuł=Poe, Death and the Life of Writing|strony=119}}</ref>:
 
''Ta historia analitycznego procesu rozumowania zawdzięcza swoją popularność dzięki byciu pewnego rodzaju nowym kluczem. Nie chcę powiedzieć, że ludzie nie są pomysłowi – ale myślą o sobie, że są bardziej pomysłowi niż w rzeczywistości – z powodu ich metod i sposobu ich wyrażania. W odniesieniu przykładowo do „Zabójstwa przy Rue Morgue”; gdzie może być pomysłowość przy rozwiązywaniu pajęczyny, którą ty sam utkałeś dla wyrażenia samego celu jej rozwikłania?''<ref name=autonazwa2 />
 
Dzisiejszy czytelnik może być zniechęcony wykroczeniem Poego przeciw ukrytym narracyjnym konwencjom, podług których czytelnik powinien być w stanie sam znaleźć rozwiązanie, zamiast o nim przeczytać. Zawiłe zakończenie jednak jest znakiem ''złych zamiarów'', ponieważ czytelnicy nie uwzględniliby orangutana na ich liście potencjalnych morderców<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Rosenheim|tytuł=The Cryptographic Imagination: Secret Writing from Edgar Poe to the Internet|strony=68}}</ref>. Rola Poego w tworzeniu historii detektywistycznych jestwpłynęła odzwierciedleniemna nazwę przyznawanych corocznie przez [[Mystery Writers of America]] nagród [[Nagrody im. Edgara Allana Poe|Edgar Awards]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Neimeyer|tytuł=Poe and Popular Culture|strony=206}}</ref>.
 
== Inspiracja ==