Hawierzów: Różnice pomiędzy wersjami

| herb_miasta = GrafikaPlik:Havirov CoA.png

| flaga_miasta = GrafikaPlik:Havirov prapor.gif

| nazwa_państwa = CZECzechy

| burmistrz = FrantišekZdeněk ChobotOsmanczyk

'''Hawierzów''' ([[Język czeski|cz.]] {{wymowa|Havirov.ogg|''Havířov''}}) – [[miasto statutarne]] w [[powiat Karwina|powiecie Karwina]], w [[kraj morawsko-śląski|kraju morawsko-śląskim]] w [[Czechy|Czechach]]. Jako gmina z rozszerzonymi uprawnieniami (czes. ''obec s rozšířenou působností'') obejmuje również [[Sucha Górna (Śląsk Cieszyński)|Suchą Górną]], [[Olbrachcice (Śląsk Cieszyński)|Olbrachcice]], [[Cierlicko]] i [[Błędowice Górne]]. Przez miasto przepływa rzeka [[Łucyna]].

Hawierzów położony jest w granicach historycznego regionu [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]], na tzw. [[Zaolzie|Zaolziu]], ok. 10 km na zachód od [[granica polsko-czeska|granicy polsko-czeskiej]], na drodze z [[Cieszyn]]a do [[Ostrawa|Ostrawy]]. Od strony północnej sąsiaduje z [[Pietwałd]]em, [[Orłowa|Orłową]] (z [[Łazy (Śląsk Cieszyński)|Łazami]]) i [[Karwina|Karwiną]] (z [[Kopalnie (dzielnica KarwinyKarwina)|Kopalniami]]), na wschodzie z [[Sucha Górna (Śląsk Cieszyński)|Suchą Górną]], [[Olbrachcice (Śląsk Cieszyński)|Olbrachcicami]] i [[Cierlicko|Cierlickiem]], na południu z [[Błędowice Górne|Błędowicami Górnymi]] a na zachodzie z [[Szonów (Śląsk Cieszyński)|Szonowem]] i na krótkim odcinku z należącymi do [[powiat FrýdekFrydek-MístekMistek|powiatu FrýdekFrydek-MístekMistek]] [[Kaniowice|Kaniowicami]].

Miasto powstało w [[lata 50. XX wieku|latach 50. XX wieku]] jako "[[miasto-sypialnia|sypialnia]]" dla [[Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie|Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego]], pełni więc dla niego podobną funkcję, jak [[Jastrzębie-Zdrój]] w [[Rybnicki Okręg Węglowy|ROW]] czy [[Tychy]] w [[Górnośląski Okręg Przemysłowy|GOP]] w [[Polska|Polsce]]; jest zespołem urbanistycznym w stylu [[socrealizm|socrealistycznym]]. W przeciwieństwie do np. [[Karwina|Karwiny]] czy [[FrýdekFrydek-MístekMistek|Frydka-Mistka]], Hawierzów nie posiada historycznego centrum. Zbudowano go od podstaw na terenie kilku starszych wsi. W ciągu 50 lat swego istnienia stał się jednym z największych miast Śląska Cieszyńskiego.

''' Dzielnice''': [[Błędowice|Bludovice]] • [[Datynie Dolne|Dolní Datyně]] • [[Sucha Dolna (dzielnica HawierzowaHawierzów)|Dolní Suchá]] • [[Miasto (dzielnica HawierzowaHawierzów)|Město]] • [[Podlesie (dzielnica HawierzowaHawierzów)|Podlesí]] • [[Sucha Średnia|Prostřední Suchá]] • [[Szumbark|Šumbark]] • [[Żywocice (dzielnica HawierzowaHawierzów)|Životice]]

W 1910 większość współczesnego obszaru Hawierzowa obejmowało 6 ówczesnych gmin: Nieder Dattin, Nieder Bludowitz, Nider Suchau, Mittel Suchau, Schumbarg i [[Żywocice (dzielnica HawierzowaHawierzów)|Žywotitz]]. Łącznie zamieszkiwało je 10409 osób, z czego 10257 było zameldowanych na stałe, 7825 (76,3%) było polsko-, 2241 (21,8%) czesko-, 180 (1,7%) niemieckojęzycznymi a 11 (0,1%) posługiwało się jeszcze innym językiem, 4552 (43,7%) było [[Kościół łaciński|katolikami]], 5693 (54,7%) [[luteranizm|ewangelikami]], 20 (0,2%) [[kalwinizm|kalwinistami]], 96 (0,9%) wyznawcami [[judaizm]]u a 48 (0,5%) innej religii lub wyznania.<ref name="spis1910">Ludwig Patryn (ed): ''[http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=11734 Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien]'', Troppau 1912.</ref>

Pierwsze wzmianki o osadach na terenie dzisiejszego Hawierzowa sięgają początków [[XIV wiek]]uwieku, kiedy to w [[Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis|spisie dziesięcin biskupstwa wrocławskiego]] z [[około 1305]] roku wspomina się [[Szonów (Śląsk Cieszyński)|Szonów]] (Schönhof) oraz [[Sucha Górna (Śląsk Cieszyński)|Suchą Górną]] i [[Sucha Dolna (dzielnica HawierzowaHawierzów)|Dolną]]. W dokumentach z [[1335]] roku spotykamy zapis o Błędowicach, a w [[1438]] roku po raz pierwszy wzmiankowany jest [[Szumbark]], który najprawdopodobniej istniał już w XIV wieku. Przez następne kilkaset lat, aż do połowy [[XX wiek]]u, nie działo się tu nic, co zasługiwałoby na większą uwagę. Nawet po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] nic nie wskazywało, że na obszarze tych kilku śląskocieszyńskich wsi powstanie wkrótce miasto. Miejscowa ludność utrzymywała się głównie z [[rolnictwo|rolnictwa]], a jej spokojny tryb życia kontrastował z atmosferą pobliskich miast i kolonii górniczych. Jednak rozwijający się po wojnie w okolicach [[Ostrawa|Ostrawy]] przemysł górniczy i hutniczy spowodował ogromne zapotrzebowanie na siłę roboczą. Odbudowa przemysłu ciężkiego zależała w dużej mierze od pozyskania znacznej liczby pracowników, a decydującym o tym czynnikiem była możliwość otrzymania mieszkania. Dlatego też w [[1947]] rozpoczęto budowę pierwszych osiedli górniczych na terenie [[Szumbark]]u, które w następnych latach rozrosło się również na obszar ówczesnego Szonowa, [[Sucha Średnia|Suchej Średniej]] ale najdalej w głąb [[Błędowice|Błędowic Dolnych]]. Teren, na którym miało powstać nowe miasto, leżał na granicy trzech powiatów. Gminy Szonów, [[Datynie Dolne]] i Szumbark należały w [[1949]] do powiatu ostrawskiego, z kolei Błędowice Dolne i [[Żywocice (dzielnica HawierzowaHawierzów)|Żywocice]] do [[powiat Czeski Cieszyn|powiatu czesko-cieszyńskiego]], a Sucha Górna i Dolna do powiatu karwińskiego. W ciągu kilku następnych lat nastąpił znaczny rozwój urbanistyczny wspomnianych terenów, a dnia [[4 grudnia]] [[1955]] decyzją rządu czechosłowackiego ogłoszono powstanie nowego miasta - Haviřova (Hawierzowa). Z początku rozłożone było na 3,44&nbsp;km² wynikłych z połączenia 230 hektarów Błędowic Dolnych, 61 ha Szonowa i 53 ha Szumbarku. 31 grudnia 1955 nowe miasto liczyło 16640 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wyniosła 4837,2 os./km². Nazwę wybrano w trakcie otwartego konkursu z wielu, często niewiarygodnych i karkołomnych językowo propozycji, np. Bezručov, Gottwaldův Hornikov, Stalin, czy Budosociokolektivov. Nazwę "Hawierzów" można wolno przetłumaczyć jako "''miasto górników''" ("''haviř''" po czesku to po prostu górnik; w gwarze cieszyńskiej górnik to "''hawiyrz''", dlatego stosuje się polskie tłumaczenie nazwy miasta na Hawierzów). Charakter "''miasta socjalistycznego''" oraz szybkość rozbudowy określiły charakter Hawierzowa jako [[Miasto-sypialnia|miasta sypialni]], a także miejsca wypoczynku, posiadającego m.in. kina i domy kultury. Od połowy lat 50. nastąpił rozwój przestrzenny miasta, kiedy to sukcesywnie przyłączano do niego resztę Szumbarku i Błędowic Dolnych oraz Żywocice, Suchą Średnią i Dolną ([[1960]]), a w połowie lat 70. Datynie Dolne i Suchą Górną. W tym czasie miasto osiągnęło największą powierzchnię i liczyło prawie 42 [[kilometr kwadratowy|km²]] powierzchni. W [[1990]] usamodzielniła się Sucha Górna, a obszar Hawierzowa zmalał do 32&nbsp;km². Do dnia dzisiejszego charakter miasta odpowiada założeniom jego twórców, gdyż znaczna część mieszkańców codziennie wyjeżdża do pracy poza Hawierzów. W porównaniu do okolicznych miast jest on uznawany za miejsce o najlepszych warunkach mieszkaniowych, posiadające stosunkowo czyste środowisko i dobre zaplecze wypoczynkowe. Jednak w związku z postępującym upadkiem przemysłu ciężkiego w [[Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie|Zagłębiu]] Hawierzów systematycznie pustoszeje.

* [[HC Havířov|HC Hawierzów]] - klub [[Hokej na lodzie|hokejowy]]

* [[MFK Havířov|MFK Hawierzów]] - klub [[piłka nożna|piłkarski]]

Główną rolę w komunikacji miejskiej odgrywają [[autobus]]y. Miasto posiada około 60 pojazdów, które obsługują 22 linie. Hawierzowskie autobusy obsługują także okoliczne miejscowości ([[Błędowice Górne]], [[Cierlicko]], [[Sucha Górna (Śląsk Cieszyński)|Sucha Górna]], [[Olbrachcice (Śląsk Cieszyński)|Olbrachcice]], [[Stonawa]], [[Pietwałd]], [[Szonów (Śląsk Cieszyński)|Szonów]]). Główne linie prowadzą z dzielnicy Podlesie (''Podlesí''), przez centrum, w kierunku [[Szumbark]]u, dobrze skomunikowane są także [[Żywocice (dzielnica HawierzowaHawierzów)|Żywocice]]/Padlých Hrdinů oraz osiedla w [[Sucha Średnia|Suchej Średniej]], bardzo dobre połączenia mają Olbrachcice. Tabor składa się w znacznej części z autobusów [[Irisbus]] Citelisy, napędzanych [[metan]]em oraz autobusów [[Karosa B 952]]. Eksploatowanych jest też kilka minibusów, które obsługują linie nr 418-422. Sieć komunikacji miejskiej podzielono na dwie strefy, z czego 1. strefa obejmuje administracyjny teren miasta, drugą stanowi reszta sieci. W 1. strefie można korzystać z biletów ODIS na strefę taryfową nr 40. Komunikacja miejska w Hawierzowie jest obsługiwana przez ČSAD Havířov a. s.