Parnawa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Historia: drobne merytoryczne
m drobne redakcyjne
Linia 1:
{{disambigR|miasta w Estonii|[[Parnawa (rzeka)|Parnawa – rzeka]]}}
 
{{Miasto zagranica infobox
|Miasto = Parnawa
|dopełniacz_miasta = Parnawy
|herb_miasta = Plik:Et-Parnu coa.svg
|flaga_miasta = Plik:Flag of et-Parnu.svg
|nazwa_państwa = EST
|jednostka_adm = Prowincja
|nazwa_jednostki_adm = [[Plik:Et-Pärnu maakond-coa.svg|20px]] [[Prowincja Pärnu|Pärnu]]
|zarządzający = Burmistrz
|burmistrz = [[Toomas Kivimägi]]
|powierzchnia = 32,22
|stopniN = 58 |minutN = 23 |szerokość = N
|stopniE = 24 |minutE = 30 |długość = E
|wysokość =
|populacja = 42 677{{spadek}}
|gęstość = 1324
|aglomeracja =
|rok = 2012
|nr_kier =
|kod_poczt =
|tablica_rej =
|miasta_partnerskie = {{Flaga|HUN}} [[Siófok]]<br />{{Flaga|RUS}} [[Soczi]]
|mapa_miasta =
|podział miasta =
|www = http://www.parnu.ee
|galeria_commons = Category:Pärnu
}}
'''Parnawa''' ([[język estoński|est.]] ''Pärnu'', [[język niemiecki|niem.]] ''Pernau'', [[język rosyjski|rus.]] Пярну (za czasów [[ZSRR]] i obecnie; za czasów Imperium rosyjskiego Пернов)) – miasto w południowej [[Estonia|Estonii]], położone nad [[Morze Bałtyckie|Morzem Bałtyckim]], stolica [[prowincja Pärnu|prowincji Pärnu]]. Liczba mieszkańców wynosi 44 tys. Przez Parnawę przepływa rzeka o tej samej nazwie.
 
== Historia ==
Parnawa została założona w [[1241]] przez [[zakon kawalerów mieczowych]]. Należała do [[Hanza|Hanzy]].
W 1560 ostatni [[komtur]] parnawski konwentu [[Rutger Wolf]] przekazał miasto i zamek reprezentantom RzeczpospolitejRzeczypospolitej. W 1578 roku Parnawa nie zdołała obronić się przed wojskami moskiewskimi Iwana Groźnego, który na cztery lata zajął zamek i miasto. Polska odzyskała Parnawę w 1582 roku i od 1598 roku było stolicą [[Województwo parnawskie|Województwa parnawskiego]] (istniało formalnie do [[1660]]). Było to obok województwa dorpackiego najbardziej na północ położone województwo RzeczpospolitejRzeczypospolitej. Pierwszym wojewodą został starosta sancelski [[Maciej Dembiński (wojewoda)|Maciej Dembiński]]. Jedną z decyzji władz polskich było ostateczne zlikwidowanie w 1599 roku miasta po północnej stronie rzeki i przesiedlenie wszystkich mieszkańców na południową stronę rzeki. W 1617 roku nominację na wojewodę otrzymał [[Teodor Denhoff (wojewoda wendeński)|Teodor Denhoff]]. W [[1617]], po wojnach o [[Inflanty]] miasto, wraz z Estonią przypadło [[Szwecja|Szwecji]]. Do [[Rosja|Rosji]] należało od czasu jej zwycięstwa w [[III wojna północna|wojnie północnej]] ([[1721]]) do ogłoszenia niepodległości przez Estonię w [[1918]]. W 1857 r. w Parnawie ukazała się pierwsza gazeta drukowana w języku estońskim, której wydawcą był [[Johann Voldemar Jannsen]].
 
== Ludność ==
{| class="simple" border=1
!1881 || 1897 || 1922 || 1934 || 1959 || 1970 || 1979 || 1989 || 2000 || 2009
|-
|12 966 || 12 898 || 18 499 || 20 334 || 22 367 || 50 224 || 54 051 || 53 885 || 46 476 || 44 024
|12966||12898||18499||20334||22367||50224||54051||53885||46476||44024
|}
 
== Kurort ==
Miasto jest głównym ośrodkiem turystycznym w Estonii. Do wypoczynku zachęcają długie piaszczyste plaże i atrakcyjne położenie na brzegu zatoki morskiej. Turystyczne walory Parnawy zaczęto wykorzystywać już w pierwszej połowie XIX wieku.
 
Linia 54:
== Osobistości ==
* [[Piotr Grabowski (proboszcz parnawski)|Piotr Grabowski]] – proboszcz parnawski
* [[Denhoffowie]] - kasztelani i wojewodowie parnawscy
* [[Lydia Koidula]] - słynna poetka, "matka"„matka” estońskiej sztuki dramatycznej
* [[Johann Voldemar Jannsen]] - parnawski nauczyciel, wydawca pierwszego czasopisma estońskiego
 
== Linki zewnętrzne ==
Linia 65:
* [http://www.eesti.pl/index.php?dzial=miasta&strona=parnu Parnawa w serwisie Estonia online]
* {{SgKP|VII|868|Parnawa}}
 
 
{{Prowincja Pärnu}}
 
 
[[Kategoria:Parnawa]]