Ismailizm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
fragment przeniesiony z filozofia świata islamu, autor user:Laforgue i inni
m drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Źródła|data=2009-10}}
'''Ismailizm''' (popularna, choć błędna ich nazwa to '''siedmiowcy''') - ugrupowanie religijne i polityczne w [[islam]]ie [[szyizm|szyickim]].
 
== Historia ==
Jego początki sięgają [[VIII wiek]]u;. wyodrębniłWyodrębnił się podczas konfliktów o władzę po śmierci szóstego [[imam (szyizm)|imama]] – [[Dżafar as-Sadik|Dżafara as-Sadika]]. Dżafar as-Sadik na następcę wyznaczył własnego syna, Isma’ila, który jednak zmarł jeszcze za życia ojca (ok. [[760]] roku). WiększośćWobec szyitówtego wobecwiększość tegoszyitów uznała za kolejnego imama drugiego syna Dżafara as-Sadika - Musę. Za Isma’ilem opowiedziały się dwie odrębne grupy isma’ilickie. Pierwsza uważała, że Ismai’il odziedziczył funkcję imama, więcej nawet -wcale nie umarł wcale i jest [[mahdi]]m. Grupa ta nie przetrwała zbyt długo. Drugie ugrupowanie opowiedziało się za synem Isma’ila - Muhammadem ibn Isma’ilem,. podzieliliPodzielili się oni w ciągu wieku na pięć podgrup. (obecnieObecnie istniejące wyznania isma’ilickie wywodzą się z jednej z tych podgrup)nich.
 
Wskutek konfliktów o władzę jak również sporów doktrynalnych o osobę [[mahdi]]ego (mesjasza, którego przyjścia oczekiwali), następowały dalsze podziały w obrębie tego odłamu i powstawały nowe sekty. W [[X wiek]]u isma’ilici stworzyli w [[Egipt|Egipcie]] i Afryce Północnej dynastię [[Fatymidzi|kalifów fatymidzkich]] - pierwszy konkurencyjny dla [[Abbasydzi|Abbasydów]] [[Kalifat |kalifat]] szyicki. W [[XI wiek]]u spośród isma’ilitów wyłonili się [[Druzowie]]. W [[XII wiek|XII]] -[[XIII wiek]]u znaczne wpływy uzyskał w [[Iran]]ie ruch [[nizaryci|nizarytów]] (asasynów), od których wywodzą się [[Aga chanowie|aga khanowie]] w [[Indie|Indiach]]. Isma'ilici prawdopodobnie odegrali również ważną rolę w powstaniu [[Ahl-e hakk]] i [[sufizm]]u.
 
== Współczesność ==
Linia 15:
 
== Poglądy filozoficzne średniowiecznych ismailitów ==
W ismailizmie znalazły wyraz pierwsze islamskie tendencje [[platonizm|platońskie]] i [[mistycyzm|mistyczne]], zwracające uwagę bardziej na treść [[Koran]]u niż na jego status i związane z nim zagadnienia metodologiczno-logiczne. Ich celem było pogodzenie [[rozum]]u i [[wiara|wiary]] przy jednoczesnym zachowaniu ortodoksji dla dobra i jedności całego islamu. Starali się oni trzymać uznawanych za objawione prawd tej religii, przypisując im jednak znacznie [[ezoteryzm|ezoteryczne]]. W rozumieniu zadań [[filozofia|filozofii]] istniały platońskie koncepcje [[elitaryzm|elitarystyczne]] - filozofia miała być islamem "dla wybranych", pogłębionym, a nauczanym i przekazywanym odpowiednio do stopnia zaawansowania intelektualnego wyznawców. Isma'ilici skojarzyli koncepcję Jedna zawartą w ''[[Enneady|Ennedach]]'' [[Plotyn]]a z podstawowymi monoteistycznymi zasadami Koranu (jedności Boga, Proroka i prawdy). Na wzór Plotyna utworzyli też [[emanacja|emanacyjną metafizykę]]: podstawową jednością jest Bóg, jego emanacją jest Jedność wtórna - rozum powszechny, z której wyłania się i w której skład wchodzi wielość rzeczy. Trzecia postać Jedności to "dusza świata", wywodząca z siebie [[dusza (filozofia)|dusze ludzkie]] i jako umysł czynny kształtująca bierną [[materia (filozofia)|materię]]. Dusza świata kształtuje także hierarchicznie, warstwowo uporządkowany [[wszechświat]], którego ostatnią warstwą jest Ziemia. Podobną konstrukcję ismailici przypisali samemu islamowi: Jedno jest analogiczne do jedyności samego [[Allah]]a, rozum powszechny jest analogiczny do [[Mahomet|Proroka]] i jego następcy [[Ali ibn Abi Talib|Alego]] jako jedynego rzecznika jedynej prawdziwej wiary, do duszy świata analogiczni są [[imam]]owie i wszyscy uczeni krzewiący wiarę. Stąd w isma'ilizmie [[intelektualizm]], wielki szacunek do wszystkich uczonych i filozofów oraz szczególna pozycja imamów, którym przypisywano znajomość ezoterycznej strony objawienia i którym jako jedynym pozwalano ostatecznie interpretować Koran.
 
== Zobacz też ==