Dachau (KL): Różnice pomiędzy wersjami
drobiazgi
(drobne redakcyjne) |
(drobiazgi) |
||
{{koordynaty|48|16|13|N|11|28|05|E|umieść=na górze}}
'''KL Dachau, Konzentrationslager Dachau''' – pierwszy niemiecki [[obozy niemieckie 1933-1945|obóz koncentracyjny]], założony wiosną [[1933]] roku w opuszczonej fabryce amunicji na obrzeżach miasta [[Dachau]], na północ od [[Monachium]], w południowych [[Niemcy|Niemczech]]. Funkcjonował do 29 kwietnia 1945, oswobodzony przez wojska amerykańskie.
[[
[[Plik:KZ Dachau Entrance.jpg|thumb|Budynek z bramą wejściową; stan współczesny]]
== Historia obozu ==
[[Plik:KL Dachau Blocks, Fence & Sentinel Post.jpg|right|thumb|Bloki dla więźniów, ogrodzenie, wieża strażnicza; stan współczesny]]
[[Plik:KL Dachau Block X.jpg|right|thumb|Blok X; stan współczesny]]
[[Plik:KL Dachau Block X entrace to gas chamber.jpg|right|thumb|Blok X, wejście do komory gazowej; stan współczesny]]
[[Plik:KL Dachau Block X gas chamber.jpg|right|thumb|Blok X, wnętrze komory gazowej; stan współczesny]]
[[Plik:KL Dachau Block X crematory.jpg|right|thumb|Blok X, Piece krematoryjne; stan współczesny]]
Dachau pełnił funkcję głównego obozu dla duchownych z [[Kościół (teologia)|Kościołów]] chrześcijańskich (katolickich, protestanckich i prawosławnych). Wedle szacunków [[Kościół katolicki|Kościoła katolickiego]], ok. 3000 (2794, w tym 1773 z Polski) [[zakonnik]]ów, [[Diakonat|diakonów]], [[ksiądz|księży]] i [[biskup]]ów katolickich zostało zesłanych do Dachau. Przez dwa miesiące więźniem obozu był prawosławny patriarcha Serbii [[Gabriel V (patriarcha Serbii)|Gabriel V]]<ref>Philip Cohen, David Riesman, Serbia's secret war: propaganda and the deceit of history, Texas A&M University Press, 1996, s.59</ref>.
Podczas wojny w Dachau znalazło się wiele ludzi z krajów okupowanych: przede wszystkim z [[Polska|Polski]] (m.in. grupa 43 naukowców z [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]]), [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]], [[Belgia|Belgii]], [[Holandia|Holandii]], [[Czechy|Czech]], [[Francja|Francji]]. W maju 1940 zesłana tu została około pięćsetosobowa grupa łódzkiej młodzieży, zatrzymana podczas
Istotą funkcjonowania obozu był drakoński regulamin obozu opracowany przez komendanta '''Theodora Eickego'''. Przed wojną praca więźniów polegała na wykonywaniu robót na rzecz obozu w [[komando|komandach]] roboczych, dla jego utrzymania i rozwoju. Podczas wojny więźniowie pracowali niewolniczo w przemyśle wojennym. W szczególności w ostatnich dwóch latach wojny, gdy Niemcy zdecydowali się umieścić strategiczne produkcje zbrojeniowe pod ziemią, więźniowie musieli pracować w morderczych warunkach. Najsłynniejszymi i najtrudniejszymi placówkami podziemnymi przypisanymi Dachau, były podobozy Kaufering i Mühldorf. Najcięższą pracę wykonywali na ogół Żydzi z Polski, Litwy i Węgier.
[[File:Toasting Polish Dachau.jpg|thumb|300px|Polscy więźniowie z Dachau fetujący wyzwolenie]]
Obóz został zajęty przez wojska VII Armii amerykańskiej. W tym momencie
Bezpośrednio po wojnie obóz był używany jako centrum dla osób powracających do swych krajów.
== Bibliografia ==
* MUSIOŁ Teodor, Dachau, 1933 - 1945. Wyd. 2, popr. i uzup. Katowice 1971. Wydaw. "Śląsk". <small>Podstawowa polska publikacja na temat tego obozu. Zawiera obszerną bibliografię, wiele ilustracji oraz plan obozu. Pierwsze wydanie w 1968, ostatnie .... .</small>
* CHART Edmund, Spis pomordowanych Polaków w obozie koncentracyjnym Dachau. Dachau 1946. <small>Pierwsza polska publikacja nt. tego obozu, przygotowana przez b. więźniów, na bazie zachowanych przez nich oryginalnych dokumentów
▲<small>Pierwsza polska publikacja nt. tego obozu, przygotowana przez b. więźniów, na bazie zachowanych przez nich oryginalnych dokumentów pooobozowych, jeszcze podczas pobytu w obozie dla "dipisów". Spis zawiera "tylko" 7.076 nazwisk, w tym wielu mieszkańców Łodzi i wojew. łódzkiego. Są to jednak dane dalece niekompletne.<small>
* PORADZISZ Jan, Wspomnienia Kazimierza Piwarskiego: "19 miesięcy w Dachau" '''[w:]''' Materiały i dokumenty do dziejów nauki polskiej w czasie II wojny światowej. Tom 1: pod red. Zygm. Kolankowskiego i Leona Łosia. Wrocław 1980, ss. 7-79 (artykuł zawiera omówienie J. Poradzisza i tekst prof. K. Piwarskiego na str. 18-79).
* porównaj też wykaz bibliografii dla serii artykułów o niemieckich obozach w latach 1933-1945, który został umieszczony na [[Obozy niemieckie 1933-1945/Bibliografia|osobnej stronie]].▼
▲* porównaj też wykaz bibliografii dla serii artykułów o niemieckich obozach w latach 1933-1945 został umieszczony na [[Obozy niemieckie 1933-1945/Bibliografia|osobnej stronie]].
{{Przypisy}}▼
== Zobacz też ==
* [[Proces załogi Dachau (US vs. Martin Gottfried Weiss i inni)|Proces załogi Dachau]]
* [[Masakra w Dachau]]
▲{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.kz-gedenkstaette-dachau.de Memorial Museum Dachau]
|