Joseph de Maistre: Różnice pomiędzy wersjami

J. de Maistre zarodki nieładu dostrzegał już w naukach [[reformacja|reformacji]] (mimo iż Luther i Kalwin byli antyracjonalistami), która negując [[autorytet]] w [[religia|religii]] prowadziła do emancypacji [[rozum]]u ludzkiego i zdania jego osądu na samego siebie. Oświecenie wydaje się być jedynie przeniesieniem tych kategorii z [[religia|religii]] w dziedzinę [[filozofia|filozofii]] i nauk o [[polityka|polityce]]. Praktycznym rezultatem jest emancypacja pełnego pychy ludzkiego, jednostkowego [[rozum]]u od [[tradycja|tradycji]] i [[autorytet]]ów i pozostawienie mu prawa do osądzania świata, w tym i stosunków politycznych, oraz projektowania świata lepszego, zbudowanego wedle wskazań [[rozum]]u, który gardzi wszelką [[tradycja|tradycją]] i doświadczeniem historycznym. Tymczasem, aby [[rozum]] ludzki był zdolny zaprojektować taką nową rzeczywistość, musiałby poznać całościową wiedzę z zakresu [[socjologia|socjologii]], [[historia|historii]], [[prawo|prawa]], [[ekonomia|ekonomii]], [[zarządzanie|zarządzania]], [[psychologia|psychologii]] i wielu innych nauk. Ponieważ zaś żaden ludzki [[rozum]] nie jest zdolny objąć wszystkich tych nauk, to projektowana przezeń rzeczywistość ma charakter utopijny, jest [[ideologia|ideologią]] zaprzeczającą filozoficznemu [[realizm (filozofia)|realizmowi]]: "Taka już jest smutna natura ludzka, że bardzo często działanie którego racje wydają się być oczywiste, są jednak źródłem mnóstwa klęsk. Prawda ta, objawiająca się wielokrotnie, nie ukazuje się nigdzie w sposób bardziej oczywisty, jak w tym, co nazywa się reformą nadużyć, czyli zła, które krok za krokiem pojawia się w ustroju politycznym czy kościelnym" (J. de Maistre, Lettres et opuscules inédits. T.II, 1851, s. 527).

Próba wcielenia w życie tych [[aprioryzm|apriorycznych]] projektów, których celem jest uczynienie człowieka wolnym i szczęśliwym, prowadzi do konfrontacji istniejącej rzeczywistości społecznej z myśleniem utopijnym. Gdy to myślenie zwycięży, do władzy dochodzi zideologizowana grupa polityczna budująca system despotyczny o charakterze antycypującym [[totalitaryzm]]. Tak też ocenione zostaną rządy jakobińskie oparte na [[terror]]ze, a także despotyzm [[Napoleon Bonaparte|Napoleona Bonaparte]]. Wedle J. de Maistre'a, człowiek stoi przed wiecznym dylematem: [[tradycja]] albo [[utopia]], co oddaje dualistyczny charakter samego człowieka: konserwatywnej, rozumnej natury i pełnej pychy natury namiętnej. Klasycznym przykładem myślenia utopijnego, które przez J. de Maistre'a było szczególnie atakowane, jest pomysł, że [[władza]] ma prawo zmieniać historyczną konstytucję [[naród|narodu]], poprzez nadanie mu nowej, spisanej konstytucji (którą liberałowie uważali za gwarancję praw ludu wobec kapryśnej władzy tradycyjnej): "Któż nie przyznałby, że najlepsza konstytucja polityczna jest to ta, która powstała w wyniku deliberacji i została napisana przez znawców polityki, doskonale oddając charakter narodu i przewidziawszy wszelkie okoliczności? Tym niemniej nic fałszywszego. Lud najlepiej ukonstytuowany to ten, który ma najmniej pisanych praw konstytucyjnych; bowiem wszelka konstytucja pisana jest niczym" (J. de Maistre: Les soirées de Saint-Petersbourg ou entretiens sur le gouvernement temporel de la Providence. Paris [[1960]], s. 267-68).

Uważając, że wyemancypowany [[rozum]], chcąc zbudować [[społeczeństwo]] wolnościowe ((do jednego worka kładł tu liberalną wolność wolteriańską, od radykalnej wolności republikańskiej w stylu Rousseau, co do dziś powielają tradycjonalistyczni konserwatyści) i doskonalsze, prowadzi ludzi do politycznej katastrofy, J. de Maistre zmuszony był dokonać [[apologia|apologii]] społeczeństwa przedrewolucyjnego. Za modelowe przykłady wspólnot dobrze ukonstytuowanych uważał [[francja|Francję]] z [[XVII wiek]]u, a przede wszystkim przedrewolucyjną [[sabaudia|Sabaudię]], oraz struktury [[kościół katolicki|Kościoła katolickiego]]. Na podstawie tych wzorców stworzył wizję sprawiedliwej wspólnoty politycznej, o charakterze [[monarchizm|monarchicznym]], hierarchicznym, opartej o [[katolicyzm|katolicką]] wizję świata. Jej cechą konstytucyjną jest powolny, organiczny rozwój, oparty o obyczaje i [[tradycja|tradycję]], gdzie zachowana jest zasada ciągłości: "Roślina jest żywym obrazem prawowitej władzy. Przypatrz się drzewu: czas jego wzrostu odpowiada zawsze sile i trwałości" (J. de Maistre, O papieżu, [[1853]], s.164-65).