Transsubstancjacja: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MerlIwBot (dyskusja | edycje)
Linia 3:
 
== Historia ==
Termin ''przeistoczenie'' wszedł do użycia w teologii katolickiej w średniowieczu, wraz z potrzebą uściślenia rozumienia Eucharystii jako sakramentu, poprzez użycie pojęć wziętych z języka filozofii, zwłaszcza [[metafizykaMetafizyka klasyczna|metafizyki]]. Bezpośrednią przyczyną tej precyzacji języka [[teologia|teologicznego]] były twierdzenia niektórych [[teolog]]ów, które wydały się stać w sprzeczności z ''sensus fidei'', ''zmysłem wiary'' Kościoła na temat tajemnicy chleba i wina w Eucharystii. Nieprzerwaną tradycję wiary Kościoła od pierwszych wieków opisał papież [[Paweł VI]] w encyklice ''Mysterium fidei''<ref name=MF> {{cytuj stronę | url = http://www.nonpossumus.pl/encykliki/Pawel_VI/mysterium_fidei/mf.php| tytuł = Mysterium fidei | autor = Paweł VI | praca= Nonpossumus.pl | data = 3 września 1965| data dostępu = 24 kwietnia 2012}}</ref>, w której przytoczył wiele wypowiedzi [[Ojcowie Kościoła|Ojców Kościoła]] na ten temat. Papież zacytował m.in. katechezę [[Cyryl Jerozolimski|Cyryla Jerozolimskiego]] (315-386) do nowo [[Chrzest|ochrzczonych]]:
 
Termin ''przeistoczenie'' wszedł do użycia w teologii katolickiej w średniowieczu, wraz z potrzebą uściślenia rozumienia Eucharystii jako sakramentu, poprzez użycie pojęć wziętych z języka filozofii, zwłaszcza [[metafizyka|metafizyki]]. Bezpośrednią przyczyną tej precyzacji języka [[teologia|teologicznego]] były twierdzenia niektórych [[teolog]]ów, które wydały się stać w sprzeczności z ''sensus fidei'', ''zmysłem wiary'' Kościoła na temat tajemnicy chleba i wina w Eucharystii. Nieprzerwaną tradycję wiary Kościoła od pierwszych wieków opisał papież [[Paweł VI]] w encyklice ''Mysterium fidei''<ref name=MF> {{cytuj stronę | url = http://www.nonpossumus.pl/encykliki/Pawel_VI/mysterium_fidei/mf.php| tytuł = Mysterium fidei | autor = Paweł VI | praca= Nonpossumus.pl | data = 3 września 1965| data dostępu = 24 kwietnia 2012}}</ref>, w której przytoczył wiele wypowiedzi [[Ojcowie Kościoła|Ojców Kościoła]] na ten temat. Papież zacytował m.in. katechezę [[Cyryl Jerozolimski|Cyryla Jerozolimskiego]] (315-386) do nowo [[Chrzest|ochrzczonych]]:
{{Cytat|Pouczony o tym i pełen niezachwianej wiary, że to, co się zdaje być chlebem, nie jest chlebem, chociaż takie wrażenie daje smak, lecz ciałem Chrystusa, a co się zdaje być winem, nie jest winem, choć się tak smakowi wydaje, ale krwią Chrystusa umocnij serce twoje, pożywając ten chleb jako duchowy i rozwesel oblicze twej duszy. ''Katecheza mystagogiczna'' 22,9. (Myst.4), [[Patrologia Graeca|PG]] 33,1103.}}
 
Linia 15 ⟶ 14:
 
Kanon 2 brzmi:
{{Cytat|Kanon 2. Gdyby ktoś mówił, że w Najświętszym Sakramencie Eucharystii pozostaje substancja chleba i wina wraz z ciałem i krwią Pana naszego Jezusa Chrystusa, i przeczył tej przedziwnej i jedynej w swoim rodzaju przemianie całej substancji chleba w ciało i całej substancji wina w krew, z zachowaniem jedynie postaci chleba i wina, przemianie, którą Kościół katolicki bardzo trafnie nazywa przeistoczeniem - niech będzie wyklęty<ref>Por. {{Cytuj książkę | rozdział = Sobór Trydencki - Dekret o Eucharystii | tytuł = Dokumenty Soborów Powszechnych | tom = IV | strony = 455, 457 |wydawca = Wydawnictwo WAM}}</ref>.}}
 
Charakterystyczne dla sposobu podejścia do Eucharystii w czasach Reformacji było to, że kwestię przeistoczenia omawiano bez powiązania z kwestią Mszy jako ofiary. To osobne potraktowanie tych kwestii na Soborze dało później metodologiczną, a także swego rodzaju dogmatyczną podbudowę dla traktowania w katolickiej teologii tych zagadnień osobno<ref>L.G. Walsh OP, ''Sacraments of Initiation'', s. 249</ref>.
 
W okresie [[Sobór watykański II|Soboru watykańskiego II]] (1962-1965) nauczanie o przeistoczeniu w Eucharystii było na nowo poddane pod dyskusję przez niektórych teologów, zwłaszcza w Holandii. Postulowali oni mówienie o "''zmianie znaczenia''" (''transsignificatio'') i "''zmianie celu''" (''transfinalisatio'') zamiast o ''"zmianie istoty"'' (''transsubstantiatio''). [[Paweł VI|Papież Paweł VI]] w 1965 r. wystąpił z encykliką ''Mysterium fidei''<ref name=MF/>, w której bardzo mocno podkreślił tradycyjne rozumienie transubstancjacji. W rozdziale poświęconym temu tematowi najpierw odwołał się do definicji Trydentu a następnie odniósł się do prób nowych interpretacji:
{{Cytat|Po dokonanym przeistoczeniu postacie chleba i wina nabierają nowego bez wątpienia znaczenia i nowego zadania, ponieważ nie są już pospolitym chlebem i pospolitym napojem, lecz znakiem rzeczy świętej i znakiem duchowego pokarmu; ale dlatego przybierają nowe znaczenie i nowy cel, że zawierają nową "rzeczywistość", którą słusznie nazywamy ontologiczną. Pod wspomnianymi bowiem postaciami nie kryje się już to, co było przedtem, lecz coś zupełnie innego, a to nie tylko ze względu na przeświadczenie wiary Kościoła, ale w rzeczy samej, ponieważ po przemianie substancji, czyli istoty chleba i wina w ciało i krew Chrystusa, nie pozostaje już nic z chleba i wina poza samymi postaciami, pod którymi przebywa Chrystus cały i nieuszczuplony, w swej fizycznej "rzeczywistości", obecny nawet ciałem, chociaż nie w ten sam sposób, w jaki ciała są umiejscowione w przestrzeni. (''Misterium fidei'', 3 września [[1965]] r.)<ref name=MF/>}}
 
Paweł VI powtórzył to nauczanie trzy lata później, w [[1968]] r. w uroczystym [[Wyznanie wiary Ludu Bożego|Wyznaniu wiary Ludu Bożego]] w 1968 r. W tekście wyznania czytamy m.in. że do przeistoczenia dochodzi niezależnie od naszej świadomości:
{{Cytat| A wszelkie tłumaczenia teologów, które starają się nieco rozumieć tę tajemnicę, aby zgodne były z wiarą katolicką, powinny niewzruszenie utrzymywać, że niezależnie od naszej świadomości chleb i wino po konsekracji rzeczywiście przestają istnieć, tak że po niej godne uwielbienia Ciało i Krew Pana Jezusa są prawdziwie przed nami obecne pod postaciami sakramentalnymi chleba i wina, jak życzył sobie tego sam Pan, aby dać nam siebie na pokarm i aby nas zespolić w jedności swego Ciała Mistycznego. Jedyne indywidualne istnienie Chrystusa Pana w chwale niebieskiej nie uwielokrotnia się przez Sakrament, lecz staje się obecne w różnych miejscach świata, gdzie odprawia się ofiara eucharystyczna; oto mamy owo misterium wiary i bogactw eucharystycznych, które winniśmy bezwarunkowo uznać<ref>{{Cytuj stronę | url = http://voxdomini.com.pl/vox_art/wyznanie.html| tytuł = Wyznanie wiary ułożone przez Papieża Pawła VI | data dostępu = 2011-11-26| data = }}</ref>.}}
 
W liturgii rzymskiej podczas Eucharystii używany jest chleb pszeniczny, niekwaszony, wino naturalne - niesłodzone, z winogron. Aktu transsubstancjacji może dokonać jedynie kapłan, wzbudzając w sobie intencję przemienienia chleba (hostii) i wina w Ciało i Krew Jezusa Chrystusa w czasie [[Modlitwa_eucharystycznaModlitwa eucharystyczna|Modlitwy Eucharystycznej]].
 
Do XX w. w teologii upatrywano konsekrację w momencie, gdy kapłan bierze do rąk chleb, a następnie kielich z winem wypowiadając słowa<ref>Jest to [[Sobór Watykańskiwatykański II|posoborowa]] wersja słów konsekracji według "Mszału Rzymskiego dla diecezji polskich" z 1986 r. Według mszałów potrydenckich słowa konsekracji brzmiały: ''Hoc est enim Corpus meum.'', a następnie ''Hic est enim Calix Sanguinis mei, novi et ætérni testaménti: mystérium fídei: qui pro vobis et pro multis effundétur in remissiónem peccatórum.''</ref>
 
* nad hostią: ''Bierzcie i jedzcie z tego wszyscy: to jest bowiem Ciało Moje, które za was będzie wydane'' (Mt 26,26; Mk 14,22; Łk 22,19; 1Kor 11,24);
Linia 39 ⟶ 38:
Naukę transsubstancjacji oprócz katolicyzmu uznaje w swojej teologii również najbardziej zbliżony doktrynalnie odłam Kościoła [[anglikanizm|anglikańskiego]], zwany [[Kościół Wysoki|Kościołem Wysokim]]. Kościoły protestanckie pojmują zwykle obecność ciała i krwi Jezusa w sakramencie ołtarza jako [[konsubstancjacja|konsubstancjację]] – realną obecność Chrystusa w hostii i winie tylko podczas sprawowania sakramentu ([[luteranizm]]), jako obecność duchową ([[kalwinizm]], niektóre inne Kościoły [[protestantyzm|protestanckie]]), albo jako symboliczną pamiątkę [[Ostatnia Wieczerza|Ostatniej Wieczerzy]] (np. [[zwinglianizm]], niektóre Kościoły reformowane i [[ewangelikalizm|ewangelikalne]], [[Pentekostalizm|zielonoświątkowy]], [[baptyzm|baptystyczny]]).
 
[[Kościółcerkiew prawosławnyprawosławna|Cerkwie prawosławne]] mówią ''[[metabole]]'' (przemianie) elementów komunijnych, bez rozróżniania na [[istota|istotę]] ([[substancja (filozofia)|substancję]]) i [[przypadłość]] ([[Przypadłość|akcydens]]). Momentem przemiany jest jednak nie wypowiedzenie słów konsekracji, ale epikleza.
 
[[Starokatolicyzm|Kościoły starokatolickie]] wierzą w realną obecność Chrystusa w [[Eucharystia (sakrament)|Eucharystii]], choć nie definiują jej jako "przeistoczenie". Widzą ją jako uobecnienie ofiary Chrystusa pod znakami chleba i wina.
Linia 48 ⟶ 47:
* {{cytuj książkę |autor = Denzinger H. | autor2 = Schönmetzer A. | tytuł = Enchiridion symbolorum : definitionum et declarationum de rebus fidei et morum, n.125| wydanie = 36| miejsce =Freiburg/B| rok = 1976}}
* {{Cytuj książkę | autor = Foley E. | tytuł = From Age to Age. How Christians Have Celebrated the Eucharist | wydanie = 2 (poprawione i uzupełnione) | miejsce = Collegeville, Minnesota | wydawca = Liturgical Press | rok = 2008 | isbn = 978-0-8146-3078-5| strony = 405}}
* {{Cytuj książkę | autor = Walsh L. G., OP| tytuł = The Sacraments of Christian Initiation. Baptism, Confirmation, Eucharist |miejsce = Londyn |rok = 1988 | wydawca = Geoffrey Chapman | isbn= 0 225 66499 2| strony = 317}}
 
== Zobacz też ==
{{Portal|Katolicyzm|grafika=Emblem_of_the_Papacy_SEEmblem of the Papacy SE.svg}}
* [[cud eucharystyczny]]
* [[poznańska legenda o skradzionych hostiach]]