Kościół unicki w Imperium Rosyjskim: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków, kat.
Konarski (dyskusja | edycje)
ilustracja
Linia 39:
Jeszcze w 1864 władze carskie dokonały kasaty bazyliańskich klasztorów w [[Lublin]]ie, [[Chełm]]ie, [[Biała Podlaska|Białej Podlaskiej]] i [[Zamość|Zamościu]], przenosząc zakonników do [[Cerkiew i monaster Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Warszawie|klasztoru w Warszawie]]. W 1866 zlikwidowane zostało prawo patronatu, dające polskiej szlachcie kontrolę nad obsadą personalną parafii. Duchowieństwo unickie zaczęło otrzymywać pensje rządowe. Władze rosyjskie podjęły ponadto rekrutację chętnych do pracy na Chełmszczyźnie duchownych greckokatolickich z Galicji, o poglądach [[moskalofilstwo|moskalofilskich]], chętnie angażujących się w usuwanie z obrządku unickiego elementów łacińskich. Unitom zabroniono ponadto przechodzenia na obrządek łaciński<ref name="ruś357"/>. Mimo faktu, iż część hierarchii prawosławnej (m.in. arcybiskup chełmski i warszawski [[Joannicjusz (Gorski)]]) opowiadała się przeciwko likwidacji unii drogą represji, postulując zamiast tego długofalową pracę wśród ludności, która miała zakończyć się dobrowolnym przyjęciem prawosławia i narodowości rosyjskiej, rząd carski zdecydował się na natychmiastową kasatę obrządku unickiego<ref name="ruś35859">{{cytuj książkę |nazwisko = Osadczy| imię = W.| tytuł = Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej| miejsce = Lublin| rok = 2007| strony = 358-359| isbn = 978-83-227-2672-3}}</ref>. W porozumieniu z tajnym komitetem, administrator diecezji chełmskiej ks. [[Marceli (Popiel)|Marceli Popiel]] nakazał odprawianie nabożeństw w obowiązującym w Rosyjskim Kościele Prawosławnym tzw. rycie synodalnym. Efektem były protesty unitów, stłumione w [[Męczennicy z Drelowa|Drelowie]] i [[Wincenty Lewoniuk i 12 towarzyszy|Pratulinie]] przy pomocy wojska, były ofiary śmiertelne. W 1875 ogłoszono całkowitą likwidację unii brzeskiej na Chełmszczyźnie i przyłączenie parafii diecezji chełmskiej do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Ok. 29 tys. ludzi nie podporządkowało się tej decyzji. Dalsza grupa, oficjalnie wyznająca prawosławie, w dalszym ciągu uważała się za unitów. [[Eulogiusz (Gieorgijewski)]], od 1905 prawosławny biskup chełmski, szacował jej liczebność na 100 tys. osób<ref name="ruś35859"/>. Opisując sytuację wyznaniową w regionie, pisał on:
{{Cytat|Urzędowo unia została skasowana ustawą państwową w 1875 r., lecz wiarę w ludzkich duszach prawo znieść nie mogło, w niektórych miejscowościach świątynie prawosławne świeciły pustką, lud nie zwracał się do ''świaszczenników'' o sprawowanie obrzędów. Były parafie, gdzie nawet 90 procent ludności bojkotowało cerkwie prawosławne, a nie mając swoich unickich, pozostawało bez świątyń<ref name="ruś35859"/>}}
[[Plik:Drohiczyn, Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy bok.jpg|120px|thumb|<center>Cerkiew klasycystyczna w Drohiczynie z dobudowanymi po 1839 roku prawosławnymi kopułami]]
Z terytorium byłej diecezji chełmskiej usuwano wszystkie ślady unii, utożsamiane zarazem z obcym panowaniem na "odwiecznie rosyjskiej" (ruskiej) ziemi. Niszczono [[ikona|ikony]] uznane za niekanoniczne, unickie księgi i utensylia liturgiczne, usuwano przydrożne krzyże i figury, postrzegane jako "typowo łacińskie zewnętrzne demonstracje wiary". Dokonywano również zmian w architekturze cerkwi, upodabniając je do świątyń wznoszonych w Rosji ([[styl bizantyńsko-rosyjski]])<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Osadczy| imię = W.| tytuł = Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej| miejsce = Lublin| rok = 2007| strony = 360-361| isbn = 978-83-227-2672-3}}</ref>.