Wały Chrobrego: Różnice pomiędzy wersjami

'''Wały Chrobrego''' ([[język niemiecki|niem]]. ''Hakenterrasse = Tarasy Hakena'') – taras widokowy o długości ok. 500 m w [[Szczecin]]ie na skarpie wzdłuż [[Odra|Odry]]. Słynne założenie urbanistyczno-architektoniczne współtworzące, wraz z [[Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie|Zamkiem Książąt Pomorskich]] i katedrą pw. św. Jakuba, nadodrzańską sylwetę miasta, widoczną z głównych tras dojazdowych od wschodu biegnących przez mosty i wiadukty. Zaprojektowane i wzniesione wgwedług koncepcji [[Wilhelm Meyer-Schwartau|Wilhelma Meyera-Schwartau]] w latach 1902-1921 z inicjatywy nadburmistrza [[Hermann Haken (prawnik)|Hermanna Hakena]], na cześć którego zostały pierwotnie nazwane.

W 1873 rozpoczęło się wyburzanie XVIII-wiecznych [[fortyfikacja|fortyfikacji]] Szczecina. Pierwsza koncepcja zabudowy terenów likwidowanego ''[[Fort Leopold (Szczecin)|Fortu Leopold]]'' na wyniosłym brzegu [[Odra|Odry]] powstała w 1876. Od 1878 do 1907 urząd nadburmistrza Szczecina sprawował Hermann Haken. Dzięki jego wielkiemu zaangażowaniu kolejną koncepcję opracowano w 1894, a w 1901 podjęto decyzję o realizacji. W latach 1902-1907 uformowano, na wysokości 19,3 m n.p.m. (19 m nad poziomem [[Odra|Odry Zachodniej]]), taras widokowy wgwedług projektu urbanistycznego Wilhelma Meyera-Schwartau. Na szczycie nasypów ziemnych wzdłuż Odry powstała wysadzana drzewami aleja spacerowa, zakończona na krańcach półokrągłymi placykami. Tuż pod nimi znajdują się dwie symetryczne drogi zjazdowe biegnące w dół wzdłuż ziemnych skarp, ku środkowi założenia. Na osi poprzecznej promenady zbudowano nieco niższy półokrągły taras centralny, wsparty rustykowanym murem oporowym, flankowany dwoma mniejszymi tarasami, nad którymi wznoszą się pawilony widokowe, w kształcie owalnych kopuł wspartych na jońskich kolumnach. Pośrodku tarasu centralnego postawiono kamienną rzeźbę przedstawiającą walkę człowieka z centaurem dłuta [[Ludwig Manzel|Ludwiga Manzla]]. Na osi, w murze oporowym wydrążono półkolistą niszę, ujętą w dwa ryzality po bokach, z niszami na posągi. U ich podnóża umieszczono półkonchowe baseniki. Kompozycja ta stanowi tło dla rozległej fontanny. W koronie muru, pod kamienną balustradą znajdują się herby miast pomorskich. Przed fontanną zbudowano dwie wieże oświetleniowe stylizowane na latarnie morskie. Kompleks tarasów połączono z nabrzeżem Odry dwoma biegami schodów biegnących po łukach wzdłuż muru oporowego centralnego tarasu.

W latach 1906-1912 w północnej części tarasu zbudowano wgwedług projektu Paula Kieschke kompleks architektoniczny dla ówczesnej [[Rejencja szczecińska|Rejencji Szczecińskiej]], w którym obecnie mają swoją siedzibę [[Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie|Urząd Wojewódzki]]. W centrum rozpoczęto budowę gmachu Muzeum Miejskiego wgwedług projektu Wilhelma Meyera-Schwartau - obecnie [[Muzeum Narodowe w Szczecinie]]. Zbudowano skrzydło od strony od strony Odry i elewacje boczne. Budowę przerwano w 1913 - planowanego skrzydła od strony miasta nigdy nie wzniesiono. Dalej na południe od muzeum zbudowano dwa gmachy: w latach 1902-1905 Zakład Ubezpieczeń Społecznych projektowany przez Emila Drewsa oraz Naczelna Dyrekcję Ceł zaczętą przez K. Hinckledeyna, zakończoną w latach 1918-1921 przez Osterwolda. Planowano na skraju nigdy nie zbudowaną wieżę. Dzisiaj obydwa połączone gmachy są siedzibą [[Akademia Morska w Szczecinie|Akademii Morskiej]]. Za muzeum rozciąga się w kierunku miasta regularny, prostokątny plac, z kompleksem tarasów wyrównujących różnicę między placem a wyżej położonym terenem miasta, na szczycie których znajduje się park o nieregularnym planie. W centrum tarasu znajdował się pierwotnie pomnik cesarza [[Fryderyk III Hohenzollern|Fryderyka III]]. Obecnie wznosi się tam betonowy pomnik [[Adam Mickiewicz|Adama Mickiewicza]] dłuta Sławomira Lewińskiego, odsłonięty w 1960.