Wikipedia

Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne merytoryczne, drobne merytoryczne, dodanie zdjęcia
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 41:
 
== Architektura budynku ==
Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego został oddany do użytku w latach 30. Budynek zaprojektował [[Zdzisław Mączeński]] w stylu zwanym „nowym [[klasycyzm]]em”. Najbardziej charakterystycznym elementem tego masywnego gmachu jest olbrzymi [[portyk]] z podwójnymi filarami, przez który prowadzi wejście na [[dziedziniec]].
 
Budynek nawiązuje do architektury faszystowskiej Włoch czy Niemiec, mimo że jego wystrój i wyposażenie to polska odmiana [[art déco]], dzieło [[Wojciech Jastrzębowski (artysta)|Wojciecha Jastrzębowskiego]]. Na portyku frontowym znajduje się [[Godło Rzeczypospolitej Polskiej|godło państwa]] - wyrzeźbiony orzeł.
Linia 47:
== Historia ==
=== 1925 ===
Naczelnik Wydziału Budownictwa Szkolnego w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a zarazem profesor architektury, Zdzisław Mączeński nadzorowałnadzoruje przygotowania szkicowych projektów gmachu.
 
=== Lata 1927–1930 ===
Rozpoczęto budowę głównego gmachu Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, wykonawcą była renomowana firma budowlana [[Tadeusz Czosnowski|Biuro Budowlane T. Czosnowski i Ska]]<ref>Słownik Biograficzny Techników Polskich tom IV s. 31-32, NOT Warszawa 1994.</ref>. PowstałyPowstał urząddla urzędu, którego celem było zajmowanie się kulturą polską, wyznaniami, nauką i wychowaniem. Budynek był jedną pierwszych zbudowanych od podstaw siedzib ministerialnych w II Rzeczypospolitej.
 
Gmach powstały w niespełna 3 lata charakteryzował się wysokim standardem materialnym i surową klasyczną formułą, zaliczaną do tzw. [[klasycyzm]]u redukcyjnego. W 1928 odbył się konkurs na zaprojektowanie wnętrza gmachu, wygrała praca Wojciecha Jastrzębowskiego (profesora warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, również dyrektora Departamentu Sztuki w ministerstwie). Studenci pod kierunkiem profesora przygotowali projekty w stylu [[art déco]]. Autorem supraport ''Architektura'' i ''Zoologia'' w gabinecie ministra był [[Stanisław Komaszewski]] (1935)<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Leśniakowska | imię = Marta | tytuł = Architektura w Warszawie 1918-1939 | wydawca = Arkada Pracownia Historii Sztuki | miejsce = Warszawa | data = 2006 | strony = 49 | isbn = 83-60350-00-0}}</ref>.
 
W uroczystym poświęceniu budynku brali udział: Kardynał [[Aleksander Kakowski]], [[minister]] Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego [[Sławomir Czerwiński]] oraz premier [[Walery Sławek]].
 
=== Lata 1930–1939 ===
Linia 82:
* Departament Sztuki
* biblioteka ministerstwa z czytelnią pedagogiczną
Reszta pomieszczeń takich jak: Pracownia Oświaty Pozaszkolnej, magazyn materiałów pisarskich, składnica akt, magazyn Wydziału Sprawozdawczego, stołówka dla pracowników oraz, kotłownia, czyoraz skład opału znajdowałaznajdowały się w suterenach.
 
=== Lata 1939–1944 ===
Linia 89:
Na przełomie 1939 i 1940 roku Niemcy przystosowywali budynek do nowych potrzeb. W tym czasie wraz z częścią akt wywieziono księgozbiory biblioteki. Parter i przyziemie lewego skrzydła zamieniono w więzienie śledcze (''Hausgefängnis''). Nazwę aleja Szucha zmieniono na ''Straβe der Polizei''. W pobliskich budynkach powstały biura i mieszkania dla funkcjonariuszy niemieckich, których w samym urzędzie pracowało około 300. Codziennie przesłuchiwało tutaj nawet do 100 osób, przywożonych z [[Pawiak]]a, innych więzień [[Dystrykt warszawski|dystryktu warszawskiego]] lub aresztowanych w czasie łapanek. Więźniowie, czekając na przesłuchanie, przebywali w pozbawionych okien czterech celach zbiorowych, zwanych „tramwajami” lub dziesięciu pojedynczych, tzw. izolatkach. Śledztwa odbywały się w gabinetach gestapo na górnych piętrach lub obok cel, w pokoju dyżurującego funkcjonariusza. W czasie przesłuchań więźniów torturowano i bito, a wielu z nich zamęczono na śmierć.
 
W 1943 roku umocniono budynek i otaczające go ulice. Okna od strony frontu zasłoniono ceglanymi murami. W czasie [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] gmach na Szucha pełnił funkcję punktu rozdzielczego dla ludności z południowych dzielnic Warszawy zajętych przez Niemców. Przywożonych ludzi stłaczano w celach, sąsiadujących korytarzach i na podwórzach. Kilka tysięcy z nich zamordowano w ruinach gmachu [[Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych|Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych]], na okolicznych podwórkach i skwerach.
 
Na początku września 1944 roku większość [[funkcjonariusz]]yfunkcjonariuszy Urzędu Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa wraz z komendantem ewakuowało się do [[Sochaczew]]a. W ostatnich dniach powstania gestapo spaliło wszystkie swoje archiwa. Bryła gmachu ministerstwa przetrwała wojnę.
Bryła gmachu ministerstwa przetrwała wojnę.
 
=== Lata 1945-1952 ===
Po wojnie budynek w al. Szucha 25 (aleiprzemianowanej na aleję I Armii Wojska Polskiego) zajmowało Ministerstwo Oświaty oraz Biuro Kontroli przy Prezydium Krajowej Rady Narodowej. W 1947 niektóre pomieszczenia przebudowano na pokoje biurowe oraz zabezpieczono cele męczeństwa i śmierci. Od września 1947 Wydział Muzeów i Pomników Martyrologii Polskiej w Ministerstwie Kultury i Sztuki zezwolił na udostępnienie zwiedzającym pomieszczeń więziennych z czasów II wojny światowej. [[Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Warszawie|Mauzoleum Walki i Męczeństwa 1939-1945]] zostało oficjalnie otwarte 18 kwietnia 1952. Zwiedzający mogą zobaczyć tu w prawie nienaruszonym stanie: korytarze, cele zbiorowe, izolatki i pokój dyżurnego gestapowca, w którym przesłuchiwano więźniów.
 
W latach 50. na frontowej ścianie po lewej stronie wejścia do budynku odsłonięto tablicę pamiątkową z piaskowca projektu [[Karol Tchorek|Karola Tchorka]]<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Ciepłowski | imię = Stanisław | tytuł = Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w. | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1987 | strony = 169 | isbn = 83-01-06109-X}}</ref>.
Linia 101:
 
=== Obecnie ===
Gmach jestpozostał budynkiem o charakterze reprezentacyjnym, nie zmienił pierwotnej funkcji i nadal jest użytkowany przez resort edukacji narodowej. Zachowano oryginalny i artystyczny wystrój oraz wyposażenie. Od 2009 roku prowadzone są prace rekonstrukcyjne mające na celu zachowanie w niezmienionej postaci tego miejsca pamięci.
Tragiczna historia tego budynku sprawiła, że stał się znanym i szanowanym przez Polaków miejscem. Od 2009 roku prowadzone są prace rekonstrukcyjne mające na celu zachowanie w niezmienionej postaci tego miejsca pamięci narodowej.
 
{{Przypisy}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Gmach_Ministerstwa_Wyznań_Religijnych_i_Oświecenia_Publicznego_w_Warszawie”