Kartuzi: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków
przeniesienie refów na koniec, drobne redakcyjne, -spamlink
Linia 18:
[[Plik:La Grande Chartreuse.JPG|thumb|La Grande Chartreuse]]
[[Plik:San Hugo en el Refectorio.jpg|thumb|Kartuzi w refektarzu (obraz [[Francisco de Zurbarán|Francisca de Zurbarána]], ok. 1655)]]
'''Kartuzi''' – [[Katolicyzm|katolicki]] [[zakon]] męski i żeński o surowej [[reguła zakonna|regule]], założony w [[1084]] roku przez [[Bruno Kartuz|św. Brunona z Kolonii]]. Reguła zakonna, zwana "Consuetudines„Consuetudines Cartusiae"Cartusiae”, została spisana już po śmierci założyciela. Nazwa pochodzi od zlatynizowanej nazwy pierwszej siedziby Kartuzów – [[La Grande Chartreuse]] pod [[Grenoble]] we Francji ([[łacina|łac.]] ''Carthusia'').
 
== Charakterystyka ==
W zakonie obowiązują zasady zachowywania milczenia (z małymi wyjątkami), postu, pracy i przebywania w samotności (eremy – osobne domki z ogródkiem). Klasztor kartuzów otoczony murem nazywany jest [[Kartuzja|kartuzją]]. Najbardziej czczonymi świętymi zakonu są [[Bruno Kartuz|św. Brunon]], [[Hugo z Lincoln|św. Hugo]], [[Antelm|św. Antelm]], [[Stefan z Châtillon|św. Stefan]]. Maksymą kartuzów jest zdanie ''Stat crux dum volvitur orbis!''
 
Habit kartuza składa się z tuniki przepasanej pasem z białej skóry oraz z długiego [[szkaplerz]]a z kapturem (szkaplerz jest nazywany przez kartuzów ''kukullą''„kukullą”). Przód i tył ''kukulli''„kukulli” są połączone z sobą po bokach za pomocą dwóch pasów materiału, które stanowią znak ślubów zakonnych.
 
ObecnieWspółcześnie na świecie są 24 kartuzje (pięć należy do zakonu żeńskiego), w których łącznie przebywa 370 mnichów i 66 mniszek. Większość kartuzji znajduje się w Europie, poza nią istnieją w Ameryce Południowej (Argentyna i Brazylia), a także (jedna) w USA (w stanie Vermont). Powstaje również nowa fundacja w Korei Południowej.
 
W XX w. powstała nowa wspólnota monastyczna od Betlejem, od Wniebowzięcia Najświętszej Dziewicy Maryi i od świętego Brunona, która mimo nazwy jest zupełnie oddzielną organizacją z innym, choć też obdarzona pustelniczym, charyzmatem.
 
== Kartuzi w Polsce ==
Linia 33:
* Najstarszy klasztor powstał na [[Spisz]]u – ''Cartusia Vallis S. Antonii''.
* W 1381 [[Jan z Rusocina]] założył kartuzję pod [[Gdańsk]]iem w [[Kartuzy|Kartuzach]] – ''Paradisus Beatae Mariae''. Fundacja kartuska w XVIII w. słynęła z bogactwa, wyrobu słynnego likieru i działalności charytatywnej.
* Z inspiracji księcia [[Ludwik II brzeski|Ludwika II brzesko-legnickiego]] w latach 1423-1424, powstał również [[Klasztor kartuzów pod Legnicą|klasztor]] kartuzki<ref>[http://www.odb.yoyo.pl/polska.html Kartuzi na ziemiach polskich<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref> obok stolicy [[Księstwo legnickie|Księstwa legnickiego]]<ref>Legnica. Zarys monografii miasta, Legnica-Wrocław 1998, Wydawnictwo DKTS Silesia</ref>{{r|LZm}}
* Kartuzję – ''Domus Compassionis Mariae'' w [[Gidle|Gidlach]] k. [[Radomsko|Radomska]] założyła w 1642 wdowa po [[podkomorzy]]m koronnym [[Zuzanna Oleska|Zuzanna z Przerębskich Oleska]].
* W 1648 [[Kazimierz Leon Sapieha (syn Lwa)|Kazimierz Lew Sapieha]] w [[Bereza (miasto)|Berezie Kartuskiej]] nad Jasiołdą w województwie brzeskolitewskim założył kartuzję św. Krzyża.
 
== W kulturze masowej ==
{{Przypisy}}
Kartuzi znaniprodukują są z produkcjilikier [[Chartreuse|likieru]] o specyficznej recepturze, którego nazwa pochodzi od ich siedziby ''La Chartreuse''.
 
W 2006 roku wszedł na ekrany kin (w Polsce 2 lutego 2007) film Philippa Groninga ''[[Wielka cisza]]'', opowiadający o życiu kartuzów w Wielkiej Kartuzji [[La Grande Chartreuse]]; w filmie praktycznie nie występują dźwięki – oprócz śpiewów, krótkich rozmów oraz dźwięków otoczenia brak podkładu dźwiękowego.
== Ciekawostki ==
Kartuzi znani są z produkcji [[Chartreuse|likieru]] o specyficznej recepturze, którego nazwa pochodzi od ich siedziby ''La Chartreuse''.
 
W 2006 roku wszedł na ekrany kin (w Polsce 2 lutego 2007) film Philippa Groninga ''[[Wielka cisza]]'', opowiadający o życiu kartuzów w Wielkiej Kartuzji [[La Grande Chartreuse]]; w filmie praktycznie nie występują dźwięki – oprócz śpiewów, krótkich rozmów oraz dźwięków otoczenia.
 
== Zobacz też ==
Linia 48 ⟶ 46:
* [[eremita]]
* [[kameduli]]
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}-lista|
<ref name="LZm">Legnica. Zarys monografii miasta, Legnica-Wrocław 1998, Wydawnictwo DKTS Silesia</ref>
}}
 
== Linki zewnętrzne ==